udta punjab – Filmreview

૧૯૬૭માં આવેલી મનોજકુમારની ફિલ્મ’ ઉપકાર’નું એક ગીત ‘ મેરે દેશ કી ધરતી સોના ઉગલે ઉગલે હીરે મોતી મેરે દેશ કી ધરતી’ ગીત કદાચ પંજાબના ધાન્યથી ભરપૂર લહેરાતી ઝુમતી ફસલો માટે જ લખાયુ હશે પણ આજનું પંજાબ એક જુદી જ તાસીર લઈને ઝુમી રહ્યું છે. ભારતિય સેનામાં જવાનોની ભરતીમાં પણ મોટાભાગે કદાચ સૌથી વધુ પંજાબનું યુવા ધન મોખરે હતું. દુશ્મનોને જોઇને જેમને જેર કરવા લોહી ખોલી ઉઠતું  એ જ પંજાબના યુવા ધનના લોહીમાં આજે નશીલી દવાઓ વહેતી થઇ ગઈ છે ત્યારે એના માટે કોણ જવાબદાર? પાકિસ્તાને તો ભારતની ઘોર ખોદવાની એકપણ કસર છોડી નથી. નશાની ચુંગલમાં હદથી વધુ ફસાયેલા પંજાબ માટે પણ પાકિસ્તાની બોર્ડર કુદાવીને ફેંકાતા ડ્રગ્સ માત્ર જ જવાબદાર છે? એ તો છે પણ સાથે સાથે એ ડ્રગ્સને ભારતની સીમા વળોટીને પંજાબ સુધી પહોંચતા કરવામાં આંખ આડા કાન કરતાં રાજકારણી, પોલિસ વધુ જવાબદાર ન કહેવાય?

 

આ હકિકતને જનતા જનાર્દન સુધી લઈ જવા માટે નિર્દેશક અભિષેક ચૌબેને દાદ આપવી રહી. આજ સુધી આ ફિલ્મને સેન્સરે નાપાસ કરવા અને એને પાસ કરાવવા માટે અનુરાગ કશ્યપે કરેલા તમામ પ્રયત્નોથી તો સૌ વાકેફ છે જ.  એટલે એ અંગેની ચર્ચામાં ન ઉતરીએ તો પણ એક હકિકત ‘ઉડતા પંજાબ’માં જે રીતે બયાન થઈ છે તે એ છે કે આજ સુધી યશ ચોપ્રા કે સુભાષ ઘાઇની ફિલ્મોમાં જોયું એ સોણુ સોજ્જુ લીલુછમ પંજાબ આજે કોઇ જુદા જ રંગમાં નજર  સામે આવ્યું છે અને તે છે ભયાનક કારમો નશામાં ડૂબેલો કાળો રંગ. આ ફિલ્મ સહન કરવાની તો વાત ઘણી અઘરી છે પણ જોવાની પણ તાકાત જોઇએ એવી વસમી-કારમી વાસ્તવિકતાનું ચિત્રણ છે.

 

એક સાથે ત્રણ પાત્રોની આસપાસ ગૂંથાયેલી જાળ તો એક જ છે અને તે છે ડ્રગ્સનો નશો. આ જાળના સકંજામાં અટવાયેલા રહેવું પણ કપરું અને એનાથી ઉગરવું વધારે કપરુ. એક તરફ છે ટોમી સિંહ-( શાહિદ કપૂર) રોક સ્ટાર છે જે નાક વાટે ઠસોઠસ ડ્રગ ભર્યા પછી સ્ટેજ પર પરફોર્મ કરી શકે છે. આ રોકસ્ટારને પોલિસે જેલ ભેગો કર્યો ત્યારે એની સાથે કોટડીમાં પુરાયેલા એના આશિક એવા બે યુવાનો પાસેથી જાણ થાય છે કે એને જ જોઇને એ ડ્રગ્સના બંધાણી થયા છે ત્યારે એને સમજાય છે કે રોલ મોડલ બનીને એણે આ યુવાન પેઢીને કેવી બરબાદ કરી છે.

 

બીજો છે સબ ઇન્સ્પેક્ટર સરતાજ સિંહ( દિલજીત દોસાંજ) જે દસ હજારનો કટ લઈને કોઇપણ ટ્રકને ચેક પોસ્ટ પરથી પસાર થવા દે છે ભલેને પછી એમાં ડ્રગ્સ કેમ ન હોય. આ સરતાજને જ્યારે ખબર પડે છે કે એણે પાસ થવા દીધેલી ટ્રકોમાં રહેલી નશીલી દવાઓનો ભોગ એનો નાનો ભાઇ બન્યો છે અને જ્યારે એના પગ નીચે રેલો આવે છે ત્યારે એને સમજાય છે કે એની દસ હજારની લાલચે એના ઘરમાં શું આતંક મચાવ્યો છે.

 

ત્રીજી છે એક બિહારી છોકરી (આલિયા ભટ્ટ) જેના હાથમાં ખેત મજૂરી કરતાં બોર્ડરની પેલે પારથી ફેંકાયેલું ત્રણ કિલો હેરોઇનનું પેકેટ આવે છે. એ પેકેટ વેચીને ઘણા બધા રૂપિયા મેળવીને બધી તકલીફોનો એક સાથે અંત આણવાની લાલચમાં એ પોતાના જ પગ પર કુહાડો મારે છે. દુઃખોનો અંત આવવાના બદલે જે કારમી વેદનામાંથી પસાર થવાનું આવે છે એ જોઇને તો પ્રેક્ષકોના હ્રદયમાં અરેરાટી થઈ આવે.

 

એની સામે છે આ બંધાણીઓને નશાના ચુંગાલમાંથી બહાર લાવવા સતત કાર્યરત રિહૅબિલિટેશન સેન્ટરની ડૉક્ટર ( કરીના કપૂર). એનો આક્રોશ આ બંધાણીઓ કરતાંય એવી ફાર્માસ્યુટીકલ કંપની સામે વધુ છે જે આવી પ્રતિબંધિત દવાઓને ગેર કાનૂની રીતે બનાવીને વેચે છે અને આ ગેર કાનૂની ગોરખ ધંધાને સાથ આપતા લોકો સામે છે.

 

આ  અલગ અલગ પરંતુ સમાંતર ચાલતી ત્રણ કથાનો એક જ સૂર હોવાથી એ મોટાભાગે ક્યાંય તાલ ચૂકતી નથી. કોઇપણ જુગલબંધી સુરીલી હોય તો સાંભળવી ગમે છે પરંતુ ‘ઉડતા પંજાબ’નો મનમાં વિષાદ ઉભો કરતા આ સૂર એક હદથી લંબાતો હોવાથી મન અકથ્ય ભાર અનુભવે છે. ફિલ્મ જોવી છે અને છતાંય જોઇ શકાતી નથી એવી બેવડી ફિલીંગ પ્રેક્ષક શરૂથી અંત સુધી અનુભવ્યા જ કરે છે. જે કંઇ બની રહ્યું છે એમાંનું કશું જ ચુકી ન જવાય અને તેમ છતાં એ ઝડપથી આગળ વધે તો સારું એવા મનના ઉત્પાત સાથે આખી ફિલ્મ જોવાતી જાય છે. જે ગીતથી ફિલ્મ આરંભાઇ છે એમાં જ લગભગ વર્તમાન પંજાબનો ચિતાર નિર્દેશકે આપી દીધો છે. નસોમાં ડ્રગ્સ વહેતી થાય અને બંધાણીના મન કે શરીર પર જે અસરો ઉભી થવા માંડે એ માત્ર પરદા સુધી સિમિત નથી રહેતી સાથે  પ્રેક્ષક પણ એ વેદનામાં ઘસેડાતો જાય છે.નશો કર્યા પછી લાંબો સમય બંધાણી એમાં ડૂબેલો રહે છે એમ પ્રેક્ષક પણ આ ઓથારમાંથી લાંબો બહાર નિકળી શક્તો નથી. ફિલ્મને ભૂલી જવી છે પરંતુ ભૂલી શકાતી નથી એટલી હદે એ મન પર ખડકાયેલી રહે છે. એમાં કમાલ માત્ર નિર્દેશકની જ નથી એના અદાકારોની પણ છે.

 

નશામાં ચૂર રહેતા શાહિદની ઉન્માદી અવસ્થા જોઇને એ ક્યારેક લવર બોય કે રોમેન્ટીક હીરો તરીકે આવ્યો હશે કે કેમ એ વિચારવું પડે. જાતને રોકવાની મથામણ કરતો ટોમી સિંહ અચાનક જ જે રીતે આઉટ ઓફ કંટ્રોલ થઈ જાય અને સ્ટેજ પર કે એના હિતેચ્છુ સાથે બેફામ વર્તન પર ઉતરી આવે એ જોઇને ‘હૈદર’નો શાહિદ જરૂર યાદ આવે.

 

કોઇપણ વ્યક્તિ આદર કે નફરતને પાત્ર નથી હોતી. એ આદર કે નફરત એના કાર્યોની આધારિત હોય છે. માત્ર દસ હજારનો કટ લઈને ડ્રગ ભરેલી ટ્રક ચેક પોસ્ટ પરથી જવા દેતો સરતાજ મનમાં જે રીતે ધૃણાને પાત્ર બને છે એ જ સરતાજ રિહૅબિલિટેશન સેન્ટરની ડૉકટર ( કરીના કપૂર) ની જોડા જોડ ઉભો રહે છે ત્યારે એના માટે આદર પણ ઉભો થાય એવી રીતે બંને પાસાને દિલજીતે ઉજાગર કર્યા છે. આ ફિલ્મમાં મનને રાહત આપતા બે પાત્રો છે દિલજીત દોસાંજ અને કરીના કપૂર. જ્યારે જ્યારે એ બંને સાથે આવે છે ત્યારે કશુંક સારું બનવાની અપેક્ષા મનમાં ઉભી થાય છે.એ બંનેનો એકબીજા માટે અનુભવાતો સહેજ સહેજ ઇલુ ઇલુ ભાવ મનને એટલી તો રાહત આપી જાય છે કે જાણે રણમાં અનાયાસે અચાનક જોયેલું મૃગજળ. ગ્લેમરના અનેક કિરદારો નિભાવ્યા પછી કરીનાએ સહાનુભૂતિથી છલોછલ સીધા સાદા આ પાત્રને પણ સરસ ન્યાય આપ્યો છે.

 

પરંતુ સમગ્ર ફિલ્મમાં જો સૌથી વધુ આશ્ચર્ય થાય તો એ આલિયાને જોઇને. ક્યુટ ક્યુટ ઢીંગલી જેવી આલિયાએ સાચે જ ખેત મજૂર જેવા દેખાતા મેકઅપ વગરના રોલને સ્વીકારીને એનામાં અભિનયની પણ તાકાત છે એ દર્શાવી દીધું છે. સુખની ચાવી શોધતા શોધતા દુઃખના , અકથ્ય શારીરિક તેમજ માનસિક વેદનાના પિંજરમાં પુરાયેલી, સતત એમાંથી છુટવા તરફડતી આલિયાએ પ્રેક્ષકોના હ્રદયને ભિંજવી દીધુ છે. જે રીતે એને જબરદસ્તી નશીલી દવાઓ આપીને નિસહાય બનાવી દેવામાં આવી છે- આંખોમાં સતત ડોકાયા કરતી એ નિસહાયતા, ચહેરા પરની ભાવ શૂન્યતા એક પણ શબ્દ બોલ્યા વગર એણે જબરદસ્ત વ્યક્ત કરી છે. બંધ બારણે એની સાથે આચરવામાં આવતી ક્રૂરતા સીધે સીધી બતાવવામાં નથી આવી તેમ છતાં એ ક્રૂરતા દિલ-દિમાગને ક્ષુબ્ધ કરી મુકે છે. અન્ય ફિલ્મોમાં દર્શાવવામાં આવતા રેપ સીન જેવા એકપણ સીધા રેપ સીન અહીં નથી તેમ છતાં શર્ટ ઉતાર્યા પછીની આગળની સંભાવના કોઇપણ ભયાનક રેપ સીનથી ઓછી નહીં હોય એ કલ્પના માત્ર થથરાવી મુકે એવી છે. માંડ માંડ ભાગવામાં સફળ થયેલી આલિયાનો ઘડી બેઘડીનો શાહિદ સાથેનો સંગાથ પણ એના પાત્રમાં પણ બીજા અનેક રંગોના લસરકા જોવા મળે છે. નશા સાથે અને નશા વગર પણ ઉત્પન્ન થતા ઉન્માદ, એના ભૂતકાળના જવાબમાં વ્યક્ત થતો આક્રોશ અને શાહિદને બચાવવાનું ઝનૂન એક સાથે જે રીતે થોડા સમયમાં એ રજૂ કરી શકી છે એ એના અભિનયની તાકાતનો પરચો છે.

 

અભિનયની અને  નિર્દેશનની કમાલ હોવા છતાં ફિલ્મમાં એટલા ઘેરા શેડ છે કે આ અઢી કલાકની ફિલ્મ પુરી થતા તો ઉંડા પાણીના તળિયે પહોંચ્યા પછી એમાંથી બહાર આવવાના ફાંફા પડે એવા ફાંફા પડવા માંડે. અસલી પંજાબી લઢણની ખાસિયત પંજાબનો પરિચય કરાવે છે પણ સાથે ગાળોની ભરમાર મગજ પર હથોડાની જેમ વાગ્યા કરે છે.

 

આટલી ક્રૂર વાસ્તવિકતા દર્શાવ્યા પછી એનો ઉકેલ શું એ તો પ્રેક્ષકોએ જ નક્કી કરવાનું હોય એમ અધવચ્ચે છોડી દીધું છે.

 

 

કલાકારો- શાહિદ કપૂર, આલિયા ભટ્ટ, કરીના કપૂર, દિલજીત દોસાંજ

 

નિર્માતા- એકતા કપૂર, શોભા કપૂર, અનુરાગ કશ્યપ

 

નિર્દેશક-અભિષેક ચૌબે

 

સંગીત- અમિત ત્રિવેદી

 

ફિલ્મ *** એક્ટીંગ**** મ્યુઝીક ** સ્ટોરી***

Mom – film Review

દેવકી ( શ્રીદેવી ) અને આનંદ ( અદનાન સિદ્દિકિ)ના  નાનકડા પરિવારને સુખી પરિવાર કહી શકાય ? દેખીતી રીતે હા પણ સાચા અર્થમાં નહીં એટલા માટે કે આનંદની દિકરી આર્યા ( સજલ અલિ) તેના પિતાના બીજા લગ્ન અને તે લગ્ન થકી એની મા બનીને આવેલી દેવકીને મા તરીકે સ્વીકારી શકતી જ નથી. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો એ એના પિતાના પ્રેમમાં દેવકી ભાગીદાર બને એ એના માટે સહ્ય નથી. દેવકી એના માટે મોમ નહી મેમ છે કારણકે દેવકી આર્યાની સ્કૂલમાં એના જ ક્લાસની બાયોલૉજીની ટીચર પણ છે.

એક દિવસ દેવકીના વર્ગ સમયે જ આર્યાના ક્લાસનો મોહિત આર્યા પર એક અશ્લિલ ક્લિપ મોકલે છે જેના લીધે  દેવકી મોહિતને સજા રૂપે એનો મોબાઇલ ફેંકી દે છે. દેવકી પર ખુન્નસે ભરાયેલો અને આર્યાથી આકર્ષાયેલો મોહિત એના બદલા સ્વરૂપે એના મિત્રો સાથે મળીને વેલેન્ટાઇન ડૅની રાત્રે આર્યાને ઉઠાવી લે છે અને ગેંગ રેપ બાદ આર્યાને ખુલ્લા નાળામાં ફેંકી દે છે.

શારીરિક અને માનસિક ત્રાસ પામેલી આર્યા પોતાની વિતક માટે દેવકીને જવાબદાર માને છે. ગેંગ રેપમાં સંડોવાયેલા તમામ આરોપી જરૂરી પુરાવાના ન મળવાના કારણોસર છુટી જાય છે . સજા ભોગવવાનો વારો આવે છે આર્યા અને એના પરિવારનો. શારીરિક અને માનસિક રીતે આર્યાને ઝખમી કરનાર એ આરોપીઓને દેવકી  અત્યંત સાવચેતીપૂર્વક અને વ્યવસ્થિત પ્લાન કરીને એમના કુકર્મોની સજા કરવા સજ્જ બને છે.

દિલ્હીના નિર્ભયા અને એવા બીજા અનેક ગેંગ રેપ કિસ્સા બનતા રહ્યા છે અને તેમ છતાં સમાજ કે કોર્ટ તેની સામે એવા કડક કે ચાંપતા પગલા લઈ નથી શકતા કે જેનાથી ભવિષ્યમાં આવી હિચકારી ઘટનાઓ બને જ નહીં કારણકે . ન્યાયની દેવીને આંખે પાટો મારીને એને ગાંધારી બનાવી મુકી છે અને પોલિસના હાથ કાયદાથી બંધાયેલા છે એટલે સત્ય પર ઢાંક પિછોડો થઈ જાય અને અસત્ય જીતી જાય એવું અહીં પણ બને છે.

ફિલ્મની શરૂઆતથી જ પ્રેક્ષકો જાણે છે કે શું બનવાનું છે તે જાણે છે તેમ છતાં આર્યા સાથે જે હિચકારી ઘટના ઘટી રહી છે એને સીધી પરદા પર બતાવ્યા વગર સૂમસામ રસ્તા પર આર્યાને ઉઠાવીને લઈ જતી ગાડી અને માત્ર બેક ગ્રાઉન્ડ મ્યુઝીક સ્કોર દ્વારા એક એવો ભયાનક માહોલ ઉભો કરવામાં નિર્દેશક સફળ રહ્યા છે કે જેની કલ્પના માત્રથી પ્રેક્ષક પણ થથરી ઉઠે. ગંદા નાળામાં ફેંકાયેલી આર્યાના ચહેરા પર ત્રાસના જે ચાસ દેખાડવામાં આવ્યા છે એનાથી બાકીની કલ્પના કરવી પણ અનહદ ત્રાસદાયક બની જાય છે. કોઇ સીધી રીતે આર્યા પરનો જુલમ દર્શાવવામાં આવ્યો નથી તેમ છતાં એ ક્ષણો દરમ્યાન ગાડીમાં એની પર જે વિતી રહ્યું હશે એ કેટલું ભયાવહ હશે એ સમજી શકાય એટલું સ્પષ્ટ છે.

સમગ્ર ફિલ્મ એક એવા તાંતણે બંધાઇ છે કે એ તાંતણામાં બંધાયેલા અને સતત તણાવ અનુભવતા પાત્રોની સાથે પ્રેક્ષકને પણ એમાંથી બહાર આવવું અઘરૂ બની જાય છે અને તેમ છતાં પ્રેક્ષક પળે પળે ઇચ્છે કે આ ફિલ્મ હવે જલ્દી પુરી થાય તો સારું.

ઇંગ્લીશ વિંગ્લીશ ફિલ્મ પછી ફરી એકવાર મોમના એક નવા કિરદાર સાથે શ્રીદેવી રજૂ થઈ છે. જો કે આ ફિલ્મમાં શ્રીદેવીના ચહેરા પર ઉંમર વર્તાય છે. એક સમયની ચુલબુલી અભિનેત્રીની તાજગી તો એક ભૂતકાળ બની ગઈ છે. ‘ કાબિલ” ફિલ્મમાં આરોપી સામે બદલો લેતા હ્રિતિક રોશનની જેમ આર્યાના આરોપી સામે પડતી દેવકી અત્યંત ત્રસ્ત અને થાકેલી લાગે છે. આર્યા પાર્ટીમાંથી પાછી નથી ફરતી ત્યારે  દિકરી ગુમ થયાની વેદના અને ત્યાર બાદ હોસ્પીટલમાં આર્યાની અવદશા જોઇને ભાંગી પડેલી મા નું હ્રદય દ્રાવક આક્રંદ સૌને હચમચાવી દે છે. જે દિકરી એને ધિક્કારે છે એ દિકરીને પણ એ પ્રેમથી સાચવી લે છે અને અંતે જ્યારે આર્યા એને મોમ તરીકે સ્વીકારે છે ત્યારે એ સ્વીકૃતિ પણ  દેવકીને હચમચાવી મુકે છે. દરેક સમયે શ્રીદેવીનો સમતોલ અભિનય રહ્યો છે.

ફિલ્મનું બીજુ અને મહત્વનું પાત્ર આર્યા કારણકે જે કંઇ બન્યું છે એ આર્યા સાથે બન્યું છે. મા ને સ્વીકારી ન શકતી આર્યા માત્ર અને માત્ર પિતાની જ પુત્રી છે એ લાગણી એણે એની પ્રત્યેક હરકત દ્વારા અત્યંત સ્પષ્ટ રીતે દર્શાવી છે. એક છત નીચે રહેવા છતાં  માતા સાથે કેટલી હદે પરાયાપણું હોઇ શકે એ આર્યાના વ્યહવારમાં દેખાઇ આવે છે. જ્યારે આર્યા સાથે જે કુકર્મ કરવામાં આવે છે ત્યારે આરોપી પોતાના આ કૃત્ય માટે જે ઇશારો કરે છે એ સીધો જ દેવકી તરફ આંગળી ચીંધે છે ત્યારથી હોશમાં આવેલી આર્યાના મનમાં દેવકી પ્રત્યે જે પરાયાપણું હતું એમાં કે આક્રોશ ઉમેરાય છે એ દર્શાવતી નાની મોટી હરકતો સજલ અલિએ એકદમ સાહજીક અને તેમ છતાં સબળ રીતે વ્યકત કરી છે.  દેવકી નજર સામે  આવતા એને જોઇને કારમી ચીસો પાડતી આર્યાની હર એક ચીસ એની મા ને એની આંખથી દૂર થઈ જવા ધક્કો મારતી હોય એવી તીવ્ર છે અને અંતે દેવકીની પોતાના તરફની લાગણીનો એહસાસ થતા પસ્તાવાના આંસુ પણ પ્રેક્ષકને ભીના કરી દે છે.

નવાઝુદ્દિન સિદ્દિકીને તો કોઇપણ રોલ પોતાના માટે જ લખાયો હોય એવી રીતે સ્વીકારીને એ પાત્રમાં ઢળે છે. જરા તરા વિચિત્ર લાગે એવો દેખાવ અને પ્રથમ દ્રષ્ટીએ તો જરાય વિશ્વાસ ન આવે એવું વ્યકતિત્વ ધરાવતી વ્યક્તિ કોઇના જીવનમાં ચંચુપાત કરે ત્યારે જે અણગમો ઉપજે એવો જ અણગમો શરૂઆતમાં ડી.કે ને જોઇને થાય અને એ જ પ્રાઇવેટ ડીટેક્ટીવ ડી.કે. જ્યારે સહ્રદયી મિત્રની જેમ સાથ આપે ત્યારે સદ્ભાવ પણ એટલો જ થાય. સહ્રદયી બનવાનું એનું કારણ પણ દેવકીની જેમ દિકરી જ છે એ સમજાય ત્યારે દેવકીની જેમ પ્રેક્ષકને પણ એ આત્મિય લાગે છે. નવાઝુદ્દિન સિદ્દિકીના સબળ અભિનય માટે કોઇપણ ભૂમિકા સરળ જ હોય એમ નિભાવી જાણે છે.

એક લાંબા અરસા બાદ પરદા પર અક્ષય ખન્નાએ પોલિસ ઓફિસર ફ્રાન્સિસના પાત્રમાં એન્ટ્રી લીધી છે. ઓછા બોલા કડક અને કડપદાર ઓફિસરન પણ જે પોલિસ ઓફિસર માત્ર દિમાગ નહીં દિલથી પણ વિચારી શકે છે એવા પણ ઓફિસર સમય આવે સત્યને પણ સાથ આપે છે એવા ઓફિસરની ભૂમિકાને યોગ્ય ન્યાય આપ્યો છે..

જ્યારે તમામ આરોપીઓના પાત્રમાં રજૂ થયેલા કલાકારોએ એમની તરફ સાચે જ અત્યંત ધૃણા ઉપજે એવા કિરદાર નિભાવ્યા છે. સતત તાણ અને ખોફ વચ્ચે ભિંસાતા પાત્રોના મનની ભીંસ અને તાણ પ્રેક્ષકનું મન પણ અનુભવે ત્યારે મનમાં વિચાર આવે કે ખરેખર જેના જીવનમાં આવી દુર્ઘટના થતી હશે એમના મનના શા હાલ-હવાલ હશે. . કોઇપણ વ્યક્તિ પર આવો પાશવી વ્યહવાર કરનાર વિકૃત લોકો સમાજમાં ખુલ્લે આમ ફરી શકે છે એ વાત એટલી હદે અસહ્ય છે કે  એમને તો જાહેરમાં કોરડા મારવાની સજા થવી જોઇએ એવું દરેક પ્રેક્ષક પણ ઇચ્છે પણ ઇચ્છવાથી શું એ શક્ય બનવાનું છે? આવી ઘટનાઓ અવારનવાર બનતી રહે છે એ સત્ય અને કડવી વાસ્તવિકતા પચવામાં કપરી પણ છે પણ સાથે દેવકીએ અપનાવેલો માર્ગ પણ એટલો જ અવાસ્તવિક લાગે છે. કોનામાં આ હિંમત છે ? ખરેખર આ પગલું લેવાનો વિચાર સુધ્ધા મનમાં આવે ખરો? કોર્ટ અને પોલિસ પણ પુરાવાના આધારે આજ સુધીમાં ઘણા આરોપીઓને સજા કરવામાં ધીમા-ઢીલા અને નાકામયાબ નિવડ્યા જ છે ત્યારે પણ કોણે આવો અવાસ્તવિક લાગતો રસ્તો અપનાવ્યો જોયો કે સાંભળ્યો છે ? એવું બને કે ફિલ્મ જોઇને દરેક પોતાની મરજી મુજબનો ચુકાદો ય આપે.

આવી ફિલ્મો દ્વારા સમાજના દુષિત તત્વોમાં જો કોઇ ફરક આવશે તો આવી ફિલ્મો સાર્થક થશે.

 

Rajul Kaushik
http://www.rajul54.wordpress.com

 

 

Sachin a Billion Dreams

 

‘સચિન અ બિલિયન ડ્રીમ્સ’ એક હિન્દી ફિચર ફિલ્મ છે કે ડોક્યુમેન્ટ્રી ફિલ્મ એના વિશ્લેષણમાં ન પડીએ તો આ એક એવો રસથાળ છે જે સચિનના ચાહકો માટે લહેજ્જ્ત લઈને આવ્યો છે. સોળ વર્ષથી શરૂ થયેલી રિટાયર્ડમેન્ટ સુધીની સચિનની ક્રિકેટ કારકિર્દી એના ચાહકોને ફરી એકવાર માણવાનો લહાવો છે.

બોલીવુડમાં કોઇપણ વિષયને લઈને ફિલ્મ બનવાનો વાયરો શરૂ થાય છે ત્યારે એક પછી એક એ જ વિષયને લઈને અલગ અલગ અંદાજથી રજૂ થતી ફિલ્મો જોઇ છે. આજ પહેલા અઝહર અને એમ.એસ. ધોની પર ફિલ્મો આવી ગઈ અને હવે સચિનને લઈને એક વધુ ફિલ્મ પ્રદર્શિત થઈ રહી છે પરંતુ અહીં સૌથી મોટો ફરક છે કે આ ફિલ્મમાં કોઇ અભિનેતા લેવાના બદલે ખુદ સૂત્રધાર બનેલા સચિન પાસે જ અભિનય કરાવવાનો ( જો એને અભિનય કહેવાય તો ) અંદાજ પ્રેક્ષકોને પસંદ આવશે .

દોસ્તોને હેરાન કરતો અને ગાડીના ટાયર પંકચર કરતો નાનકડો નટખટ સચિન સમગ્ર ઇન્ડિયા પર વંડર બોય, લિટલ માસ્ટર, માસ્ટર બ્લાસ્ટર બનીને ઉભરે છે. નાનપણમાં બહેને આપેલા બેટને હાથમાં લેતા સચિનના મનમાં ક્રિકેટર બનવાનું એક બીજ રોપાવું અને ભાઇ અજીતનું સચિનનું હીર પારખીને કોચ રમાકાંત આચરેકર પાસે લઈ જવું આ બધું જ જાણતા હોવા છતાં ક્યારેક સચિન પરદા પર આવીને રજૂઆત કરે એ એના ચાહકો માટે વધુ રોમાંચકારી બની ન જાય તો જ નવાઇ. આ સાથે સચિનના જીવનની કેટલીક અણકહી- વણ જોયેલી ઘટનાઓ પણ પરદા પર ખુલતી જાય છે. જેમ સચિનની સફળતાના લીધે ઇન્ડિયા સચિનમય બનતું ગયું એમ અહીં પ્રેક્ષક પણ સચિનની સાથે એની ક્રિકેટની ભાવ યાત્રામાં જોડાતા જાય છે કારણકે ઇન્ડિયા માટે સચિન એક આઇકોન જ નહીં એક ભાવના પણ છે.

સચિનને માત્ર નસીબે જ બલિહારી આપી હતી એવું નહોતું પરંતુ એ પરિશ્રમની એક જીવંત મિસાલ કેવી રીતે બની રહ્યો હતો તેનું પણ સુરેખ ચિત્ર આલેખવામાં આવ્યું છે અને તેમ છતાં સચિન તો તેની સફળતા માટે પોતાના પરિશ્રમ કરતાંય ઇશ્વરને વધુ શ્રેય આપે છે એ એની વિનમ્રતા દર્શાવે છે. સચિનના પિતાએ કહેલી એક વાત સચિને હંમેશા યાદ રાખી છે. પિતાએ કહેલુ “ તારે જીવનમાં ક્રિકેટ સાથે જોડાવાનું છે.. આ એક વાત છે પરંતુ જીવનના અંતિમ સમય સુધી જે વાત તારી સાથે રહેશે એ કે તમે કેવા વ્યક્તિ છો.” આ વાત સચિન પોતે પરદા પર કહે ત્યારે એની પિતા પરની શ્રધ્ધા અને સન્માનનું એક અલગ પાસુ નજરે આવે છે. સચિને પોતાની સફળ કારકિર્દી માટે ઇશ્વર, તેના માતા-પિતા ,ભાઇ અજીત , કોચ આચરેકર અને પત્નિ અજંલિ અને પરિવારનો ખરા હ્રદયથી આભાર માન્યો છે. તેની પત્નિ અંજલિએ તો સચિનની કારકિર્દી માટે પોતે ડોક્ટર હોવા છતાં તેને મહત્વ નહોતું આપ્યું એ તો સૌ જાણે છે પરંતુ એ વાત જ્યારે અંજલિ અને સચિન રજૂ કરે ત્યારે એક અલગ પરિમાણ આપે છે.

સચિનની ક્રિકેટ યાત્રાની સાથે સાથે પરદા પર રજૂ થતી ભારતમાં ઘટેલી કેટલીક વાસ્તવિક ઘટનાઓને પણ સાંકળી લેવામાં આવી છે તો સચિન અંજલિનો પ્રણય અને પરિણય પણ ક્યારેક સચિનના શબ્દોમાં તો ક્યારેક આજ સુધી મિડીયાથી દૂર રહેલી અંજલિના કથનમાં રજૂ કર્યા છે. સતત પ્રેશરમાં રહેતા સચિન માટે પરિવારની હૂંફ અને પરિવાર સાથે ગાળેલો સમય કેટલા મહત્વના બની રહેતા તે પણ જોઇ શકાય છે.

સચિને માત્ર સફળતાનો જ આસ્વાદ ચાખ્યો હતો એવું ય ક્યાં હતું ? બાંગ્લા દેશ સામેના પરાજયમાં અનુભવેલી ઘોર હતાશાનું પણ નિરુપણ કરવામાં આવ્યું છે. દેશના લોકોએ એને જેટલો વખાણ્યો એટલો વખોડ્યો પણ છે જ ને?

‘સચિન અ બિલિયન ડ્રીમ્સ’માં સચિને ખુલીને પોતાના ડર, પોતાની નિષ્ફળતાઓ, હતાશા વિશે વાત કરી છે. એને કઈ રીતે મરજી વગર કેપ્ટન બનાવવામાં આવેલો અને કેપ્ટનશીપના રમત પર પડેલી અસરની વાત કરી છે તો તેને જણાવ્યા વગર કેપ્ટનશીપ પરથી હટાવી લેવામાં આવ્યો એ પણ કહ્યું છે. મેચ ફિક્સીંગની નાલેશીભરી વાત અને નિષ્ફળતા દરમ્યાન રિટાયર્મેન્ટની માંગ વિશે પણ કહેવામાં એણે હિચકિચાટ નથી રાખ્યો.

બાંગ્લા દેશ સામે પરાજયના લીધે જનતા સામે રક્ષણ આપતા કમાન્ડો છે તો સચિનની ઇજાઓની વેદનાથી વ્યથિત થતી આ જનતા પણ છે. કહે છે કે સચિનની ટેનિસ એલ્બો કે એંકલ ઇન્જરીએ તો ભારતના લોકોને આ કઈ જાતની ઇજા છે એની જાણકારી થઈ. સોળ વર્ષની ઉંમરથી શરૂ કરેલી રમતની સફળતાની સાથે શરીરનો ઘસારો પણ સચિને અનુભવ્યો છે. ઇંગ્લેન્ડની મેચ સમયે પિતાના અચાનક અવસાનના આઘાતથી અપ-સેટ થયેલો સચિન છે તો એની રિટાયરમેન્ટની એનાઉન્સમેન્ટથી આઘાત અનુભવતું ભારત પણ છે. રિયલ વિઝ્યુઅલ્સના ઉપયોગના લીધે સચિનના ચાહકો માટે ક્યારેય ન ભૂલાય એવી ઘટાનાઓને ફરી એકવાર તાજી કરી છે.

‘સચિન અ બિલિયન ડ્રીમ્સ’માં હિન્દી ફિલ્મની જેમ કથા-પટકથા, એક્શન-ઇમોશન, નાટકીય એલિમેન્ટ ન હોવા  સત્ય સાથે સંકળાયેલા તમામ એલિમેન્ટ્સ છે. સચિને સુપર સોનિકની સ્પીડે ખડકેલા રનની ક્લિપો છે. સચિનને બિરદાવતા હર્ષ ભોગલે , સર ડોન બ્રેડમેન, વિવિયન રિચાર્ડ, બ્રાયન લારા, ઇયાન બોથમ, જ્યૉફ્રી બૉયકોટ, શેન વોર્ન, હેન્સી ક્રોન્યે, જગમોહન દાલમિયા, માર્ક મૅસ્કરન્હ્સેની સ્પીચ છે તો સાથે મનમોહન સિંહથી માંડીને મોદીના કથન પણ છે. મોહાલીમાં પાકિસ્તાન સામે ફાઇટીંગ સ્પીરિટથી રમતી ઇન્ડીયન ક્રિકેટ ટીમ છે તો બસ્સો રનના ખડકલા કરતા સચિન માટે સ્ટેંન્ડીંગ ઓવેશન આપી સચિન નામના નારા લગાવતી મેદની પણ છે. સચિનની કારકિર્દીની સફર દરમ્યાન ભારતમાં ઘટતી ઘટનાઓ જેવીકે ભારતના મિસાઇલ લોન્ચનો કાર્યક્રમ, રાજીવ ગાંધીની હત્યા, કમર્શિયલ બ્રોડકાસ્ટીંગની શરૂઆત, આઇ.પી.એલ અને ક્રિકેટની ગ્લોરીને પણ સાંકળી લેવામાં આવી છે.

અહીં એક્શન નથી તેમ છતાં સચિનની રમતના એક્શન રિ-પ્લેથી અનુભવાતી ઉત્તેજના છે. અહીં ઇમોશનલ ડ્રામા નથી તેમ છતાં સચિનની ફેરવેલ સ્પીચ ઇમોશનલ ટચ આપી જાય છે. અહીં ફિલ્મી રોમાંસ નથી તેમ છતાં સચિન-અંજલિના રોમાંસની રોમેન્ટીક પળો છે.

આજ સુધી ટી.વી પર કે યુ-ટ્યુબ પર જોયેલા દ્રશ્યોને જ્યારે સચિનના નામ સાથે જોડાઇને મોટા પરદા પર જોવા મળે તો એના કયા ચાહકને આનંદ ન થાય?

કોઇ સેલિબ્રીટીની બાયોપિકને પરદા પર રજૂ કરતા અભિનેતા-અભિનેત્રી જોયા છે પરંતુ ૨૪ વર્ષની કારકિર્દી દરમ્યાન અર્જૂન એવોર્ડ, રાજીવ ગાંધી ખેલ રત્ન, પદ્મશ્રી, મહારાષ્ટ્ર ભુષણ એવોર્ડ, પદ્મ વિભુષણ અને ભારત રત્ન જેવા નેશનલ એવોર્ડથી સન્માનિત સેલિબ્રીટીને પરદા પર પોતાની વાત રજૂ કરતા જોવાનો આ પ્રથમ પ્રયાસ છે જે ક્રિકેટ અને સચિનના ચાહકોને તો પસંદ આવશે જ પરંતુ ખુબીની સાથે ખામીને પણ તટસ્થ ભાવે જોનાર પ્રેક્ષકની નજરે કેટલીક બાબતો ધ્યાનમાં આવશે જ. ઉંમરના લીધે કોચ રમાકાંત અને અજાણ્યા કારણોવશાત વિનોદ કાંબલીની ગેરહાજરી પણ સૌના મનમાં  એક સવાલ બની રહી છે.

કલાકારો- સચિન તેંડુલકર, અંજલિ તેંડુલકર..

 

 

બાહુબલી ૨ (Film Review)

---

હાં…………શ !

છેલ્લા બે વર્ષથી ઉદ્ભવેલા કન્ફ્યૂઝન  “બાહુબલિ કો કટપ્પાને ક્યોં મારા ?” નો જવાબ આખરે બાહુબલિ ૨- ધ કન્ક્લુઝનમાં  મળી ગયો અને કેટલાય લોકોની ચટપટીનો અંત આવ્યો. અને આ સવાલનો જવાબ મેળવવા તો થિયેટરમાં જાણે રીતસરનો ધસારો જ થયો. જે રીતે સવાલને લટકતો રાખીને રાજામૌલિએ બે વર્ષ રાહ જોવડાવી એના જવાબમાં બાહુબલિ-૨ ધ કન્ક્લુઝ ફિલ્મને એસ.એસ. રાજામૌલિએ અત્યંત વિશાળ ફલક પર રજૂ કરી છે. આ ફિલ્મ એના ભવ્ય સેટ્સ અને સ્પેશિયલ ઇફેક્ટસના લીધે તો થીયેટરમાં જોવી પડે એ વાત પણ નક્કી.

ફિલ્મને જો બારીકીથી વિચારીએ તો ઘણી બધી જગ્યાએ મહાભારતની કથાના અંશ અને તેના પાત્રોની ખુબી અને ખામીઓ દેખીતી નજરે પડશે. મહાભારતની જેમ જ્યેષ્ઠ ભાઇના બદલે રાજ્યનું શાસન સંભાળી શકે એવા કર્મનિષ્ઠ અને ધર્મનિષ્ઠ નાનાભાઇના હાથમાં રાજ્યની ધૂરા સોંપવાનું નક્કી થયા પછી જે કાવાદાવા રચાય છે, જે ષડયંત્ર રચાય છે એવા તમામ કાવાદાવા અને ષડયંત્ર  અહીં બાહુબલિ-૨ માં જોવા મળશે.

પુત્ર પ્રેમમાં અંધ અને શારીરિક રીતે અપૂર્ણ ધુતરાષ્ટ્ર  બિજલદેવ-ભલ્લાદેવના પિતા (નસર) છે. અપ્રતિમ બાહુબળ ધરાવતા છતાંય ઇર્ષ્યા અને કાવાદાવાથી રાજપાટ મેળવવા ઇચ્છતા દુર્યોધન જેવો ભલ્લાલદેવ ( રાણા દગ્ગુબત્તી) છે. તેના કાવાદાવાને સમજતા, સંપૂર્ણપણે પાંડવોનું હિત ઇચ્છતા તેમ છતાં રાજ્ય પ્રતિ વફાદારીની શપથથી જેના હાથ બંધાયેલા છે તેવા ભિષ્મ સમા કટપ્પા ( સત્યરાજ ) પણ છે અને ન્યાય અને ધર્મને કર્મ માનતા અસ્ત્ર-શસ્ત્રમાં નિપૂર્ણ અર્જૂનની છાયા બાહુબલિ ( પ્રભાસ)માં અવશ્ય નજરે પડશે.

આપણા બાહુબલિમાં કુશાગ્ર બુધ્ધિ છે તો રાજમાતાથી માંડીને આમ જનતા સુધી પહોંચે તેટલો હ્રદયમાં પ્રેમ પણ છે. તેનામાં પ્રેમમાં પડવાની કોમળતા છે તો સાથે એ પ્રેમ માટે, ધર્મ માટે રાજપાટ છોડી દેવાનું સામર્થ્ય પણ છે. છદ્મવેશે રહેલા અર્જૂનના શૌર્યથી અંજાયેલી દ્રૌપદી જેવી દેવસેના પણ છે જેને સત્યથી અજાણ એવા રાજમાતા શિવગામીના ફરમાનને શિરોમાન્ય રાખીને રાજરાણીના બદલે બંદી  સ્વરૂપે રજૂ કરવામાં આવે છે. પતિપ્રેમ માટે એ પણ એને સ્વીકાર્ય છે.

મહાભારતની જેમ બાહુબલિને આવી તેજસ્વી, સૌંદર્યવાન- સ્વાભિમાની દેવસેના  પ્રાપ્ત થાય છે જેની પાછળ ભલ્લાલદેવ પણ પાગલ છે . રાજ્યની જેમ દેવસેના પણ ભલ્લાલદેવને જોઇએ છે . એ ઇર્ષ્યાના લીધે જેનામાં ભારોભાર કપટ ભરેલું છે એવી વ્યક્તિ બીજું શું કરી શકે? અને બસ આ ઇર્ષ્યા અને વેર-ઝેરમાંથી રોપાય છે માનહાનિ અને જાનહાનિ. મારા-મારી, કાપા-કાપી અને જન હત્યા. દેખીતી ખુવારીની સાથે લાગણી પર થતા જનોઇવાઢ ઘા પણ અહીં જોવા મળશે.

વિશાળ ફલક પર વિસ્તરેલી ફિલ્મને રાજામૌલીએ પ્રેક્ષકની કલ્પના કરતાં ય ઘણી વધુ ઊંચાઇએ ચિતરવામાં કોઇ કચાશ છોડી નથી. આ ફિલ્મમાં પાત્રો જેટલું જ મહત્વ ભવ્ય સેટ્સ, કેમેરાની કરામત અને ટેક્નોલૉજિની કમાલનું પણ છે એ વાત સ્વીકારવી જ રહી. જે કંઇ આપણે પરદા પર જોઇ રહ્યા છીએ એ આ બધી કેમેરા કે ટેક્નોલૉજિની કરામત માત્ર  છે એ જાણવા છતાં ય પ્રેક્ષક કંઇક અંશે અભિભૂત તો થઈ જ જાય છે.

અમરેન્દ્ર બાહુબલિ હોય કે મહેન્દ્ર બાહુબલિ- બંનેના પાત્રમાં જાણે પ્રભાસે પરકાયા પ્રવેશ કર્યો હોય એટલી સ્વભાવિકતાથી બંને પાત્રો નિભાવ્યા છે. સુંદર શારીરિક સૌષ્ઠવ અને તેમ છતાં સૌમ્ય ચહેરો અને કોમળ હ્રદય ધરાવતા બાહુબલિના પાત્રને પ્રભાસે ખુબ સરળતા અને સાહજિકતાથી નિભાવ્યું છે. દેવસેનાના પ્રેમમાં રુજુ બની જતા બાહુબલિને જુવો કે દેવસેનાનું રક્ષણ કરતાં યોધ્ધાને જુવો બંને છેડે પ્રભાસ સફળ જ રહે છે.

રાજકુંવરીને છાજે એવું કૌશલ્ય ધરાવતી દેવસેનાના પાત્રને અનુષ્કા શેટ્ટીએ ખુબ સુંદર રીતે નિભાવ્યું છે. આ ફિલ્મના બે બળુકા સ્ત્રી પાત્રોમાં દેવસેનાની જેમ રાજમાતા શિવગામીના પાત્રમાં રામ્યા ક્રિશનન પણ મેદાન મારી જાય છે. રાજમાતા હોવા છતાં બે સંતાનો વચ્ચે લાગણીથી ભિંસાતી શિવગામી, ધર્મને પ્રાધાન્ય આપતી પણ અસત્યથી દોરવાયેલી રાજમાતા જે રીતે બાહુબલિને અજાણતા અન્યાય કરી બેસે છે એ અન્યાયના પશ્ચ્યાતાપથી પીડાતી શિવગામી જે રીતે જીવનને હોડમાં મુકીને મહેન્દ્ર બાહુબલિને બચાવે છે એ શિવગામી, રાજ્યની સુખાકારી માટે માથે અગ્નિ મુકીને ખુલ્લા પગે મંદિરના પ્રાંગણમાં અગ્નિને આહુતી આપતી શિવગામી, કોઇ પ્રશાસકને છાજે એવા નિર્ણયો લેતી શિવગામીની આંખો અને અવાજ પણ એટલા જ પ્રભાવી લાગે છે જેનો યશ રામ્યા ક્રિશ્નનના અભિનયને આપવો રહ્યો.

મહિષમતિ રાજ્ય પ્રત્યેની વફાદારીને ભિષ્મ પિતા જેવી સ્થિરતા અને નિષ્ઠાથી નિભાવતા, માત્ર હાજર વ્યક્તિઓના ચહેરા પરથી હવાની જેમ ભેદ સુંઘી લેતા શાતિર પણ શૂરવીર કટપ્પાના પાત્રને રજૂ કર્યું છે સત્યરાજે. બાહુબલિ પ્રત્યે અસીમ પ્રેમ હોવા છતાં રાજમાતાની આજ્ઞાને અનુસરીને બાહુબલિનો વધ કરતા કટપ્પાની વેદનાને પણ તેમણે જીવી બતાવી છે તો છદ્મવેશે રહેલા બાહુબલિને છાવરતા મામાના પાત્રનું હળવું પાસુ પણ સત્યરાજે સરસ રીતે રજૂ કર્યું છે.

ભલ્લાલદેવના પાત્રને રજૂ કર્યું છે રાણા દગ્ગુબત્તીએ. સત્તાનો સ્વાર્થ, બાહુબલિ પ્રત્યેની ઇર્ષ્યા અને એમાંથી પ્રગટતો રોષ, રાજ્ય તેમજ દેવસેનાને પ્રાપ્ત કરવાની કપટતા, બાહુબલિ સામે અત્યંત ક્રૂરતાભરી તાકાતથી ઝઝૂમતા ભલ્લાલદેવના પાત્રને રાણા દગ્ગુબત્તીએ સંપૂર્ણ ન્યાય આપ્યો છે.

સબળ પાત્રો અને ફિલ્મની સબળી માવજત છતાં તેની અધધધ લંબાઇના લીધે તો ફિલ્મનો ઉતરાર્ધ માંડ માંડ સહ્ય બને છે. વર્ષો પહેલા જોયેલી બી.આર ચોપ્રાની મહાભારત સીરિયલના દ્રશ્યો નજર સમક્ષ તાદ્રશ્ય થાય તો નવાઇ નહીં. ટોળાબંધ માણસો પર તુટી પડતા સૈનિકો, સૈનિકો પર વરસાદની ઝડીની જેમ વિંઝાતા બાણો કે હાથીઓની ચિંઘાડ, ભલ્લાલદેવનું ગદા યુધ્ધ, બાહુબલિની તીરંદાજી એ બધુ જ જાણે એક વાર જોઇ ગયા હોય એવી અનુભૂતિ થાય કારણકે લગભગ આ બધું જ એ સીરિયલની અદ્યતન ટેકનિકથી સુધરેલી આવૃત્તિ જેવું લાગે છે.

દેવસેના અને બાહુબલિના પ્રણયની નાજૂક પળો આ ફિલ્મની કોમળતા સાચવી લે છે. યુધ્ધના રણશિંગા ફુંકાતા હોય એની વચ્ચે પાંગરતો પ્રેમ રણમાં મીઠા પાણીના ઝરા જેવા લાગે છે. પ્રિકવલના રહસ્ય પરથી પરદો ઉઠાવતી સિકવલને અભિનયની સાથે તેના પાવરફુલ સંવાદોના લીધે વધુ ચોટદાર બનાવવા સફળ પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે જેમાં તેના (જે ક્યારેક કેનવાસ પર ચિતર્યા હોય એવા પણ લાગે એવા) ભવ્ય સેટ્સ અને કેમેરાની કરામતનો પણ સાથ મળ્યો છે.

કલાકારો- પ્રભાસ, અનુષ્કા શેટ્ટી, રાણા દગ્ગુબતી, સથ્યરાજ, રામ્યા ક્રિશ્નન, નાસર, તમન્નાહ, સુબ્બારાજુ

નિર્માતા- શોભુ યરલાગડા,પ્રસાસ દેવનાની

નિર્દેશક- એસ.એસ. રાજામૌલિ

સંગીત- એમ.એમ કિરવાનિ

ફિલ્મ*** એક્ટીંગ**** સંગીત** સ્ટોરી***

જહાંગીરી ઘંટ

 

 

“આજ સુધીનો મારો રેકોર્ડ છે મારી ડિફેન્સ લૉયર તરીકેની કારકિર્દીમાં મેં ૧૭ ક્રિમિનલ્સને પુરાવાના અભાવે કોર્ટમાં નિર્દોષ સાબિત કર્યા છે.” હાથમાં ઓરેન્જ ફ્લોટનો ગ્લાસ લઈને હળવી ચુસકીઓ મારતા હર્ષવર્ધન સોનેજા કહી રહ્યા હતા.

શહેરના નામાંકિત લૉયરની આસપાસ કોર્પોરેટ લેવલના અને એમના જેવી જ પ્રખ્યાત હસ્તીઓનું નાનકડું એવું ગૃપ જમા થયું હતું. પ્રસંગ હતો અખબારી આલમમાં સૌથી મોખરાનું સ્થાન ધરાવતા ‘જન જાગૃતિ’ ના સ્થાપક અને માલિકી હક ધરાવતા રાજેશ મહેશ્વરીના એક ના એક દિકરાના લગ્નના રિસેપ્શન ડિનરનો. પર્સનલ ફાર્મ હાઉસની વિશાળ લૉનમાં અત્યંત દબદબાપૂર્વક  યોજાયેલા આ સમારોહમાં શહેરની તમામ જાની-માની હસ્તીઓ ઉપસ્થિત હતી. સમાન રસ ધરાવતા શ્રેષ્ઠીઓ પોત પોતાના અલગ ગૃપમાં ગોઠવાઇને સૌજન્યપૂર્વક એકબીજાની વાતો સાંભળી રહ્યા હતા.

આવા જ એક ગૃપ વચ્ચે થોડા અભિમાન સાથે હર્ષવર્ધન સોનેજા પોતાની વિજય પતાકા લહેરાવતા ઉભા હતા. લાઇટ બ્લુ કલરના શર્ટ પર ઝુલતી મરૂન ટાઇ પરની હીરાજડીત ટાઇપીન દેખાય એવી રીતે ડાર્ક બ્લુ કલરના અરમાની સુટના કોટના બટન ખુલ્લા રાખ્યા હતા. ડાબા હાથમાં પહેરેલી રોલેક્સ નજરે પડે એવી રીતે વેલકમ ડ્રિન્કની ચુસકીઓ લેતા હતા. જો કે આમાંનું કશું જ હર્ષવર્ધન સોનેજાને એ સૌથી અલગ તારતું નહોતું. જો અલગ તારતું હતું તો હતું હર્ષવર્ધન સોનેજાનું કામ.

હર્ષવર્ધન સોનેજાને એની ખબર હતી. અભિમાનની-મગરૂરીની છાંટ એમના અવાજમાં ભારોભાર છલકતી હતી. સાધારણ પ્રેક્ટીસથી કરેલી શરૂઆત આજે હર્ષવર્ધન સોનેજાને સફળતાના શિખર સુધી લઈ આવી હતી. સફળતાનો રસ્તો કેટલાય સિધ્ધાંતોના ચીલા ચાતરીને એમણે કંડાર્યો હતો એ વાત અલગ હતી.

જજ જયપ્રકાશ સોનેજાનું પણ એક સમયે નામ હતું. પણ નૈતિકતાના મૂલ્યો એમણે ક્યારેય વિસારે પાડ્યા નહોતા અને એકના એક દિકરા હર્ષવર્ધનને પણ એવી જ સલાહ આપી હતી. પરંતુ દિકરાને એ સલાહ સ્વીકાર્ય નહોતી અને એટલે જ તો એમણે હર્ષવર્ધન જયપ્રકાશ સોનેજામાંથી જયપ્રકાશની બાદબાકી કરીને માત્ર હર્ષવર્ધન સોનેજા તરીકે ઓળખાવું પસંદ કર્યું હતું.  હર્ષવર્ધન અને સોનેજાની વચ્ચે આવતું જયપ્રકાશ નામ પેલા સમાધાનકારી વલણ સામે મનમાની કરતા નાના બાળકની સામે સતત લાલ આંખ કાઢતા વડીલ જેવું નડ્યા કરતું.

“અલ્તાફ…નામ તો સાંભળ્યુ જ હશે,” આસપાસ ઉભેલા ગૃપને પોતાની વાતમાં રસ પડ્યો છે એ જોઇને હર્ષવર્ધન સોનેજા સોળે કળાએ ખીલ્યા હતા. પોલિસ રેડમાં પકડાયા પછી એક કલાકમાં જ કસ્ટડીમાંથી એને છોડાવ્યો ના હોય  એવું આજ સુધી ક્યારેય બન્યું નથી. સમીર પાલેજા હીટ એન્ડ રન કેસમાં સમીરનો કેસ કોઇ હાથમાં લેતું નહોતું ત્યારે અડધી રાત્રે એમને મારી જરૂર પડી, જાણતા હતા મારા વગર એમનો કોઇ આરો જ નથી. આવા તો કેટકેટલા કેસ હશે જેને જીતવાના કોઇ ચાન્સ જ ન હોય અને હર્ષવર્ધન સોનેજાએ એ કેસ જીતી બતાવ્યા છે.”

હર્ષવર્ધન સોનેજાની આ વાતો માત્ર એમની શેખી હતી એવું ય ક્યાં હતું? સાચે જ એમણે અશક્ય લાગતા મોટાભાગના એવા ઘણા કેસ જીતી બતાવ્યા હતા. અને જીતેલા તમામ કેસ પછી લક્ષ્મીની રેલમ છેલ પણ ઘરમાં દેખાઇ આવતી હતી. ક્લબમાં પ્રીતિ હર્ષવર્ધન સોનેજા સૌના ઇર્ષ્યાનું કેન્દ્ર બની રહેતી. અમસ્તી જ રૂપાળી દેખાતી પ્રીતિ પોતાના સૌંદર્યને અકબંધ રાખવા જીમખાનામાં અડધો દિવસ વિતાવી દેતી. હેલ્થ ક્લબમાં પણ રેગ્યુલર સમયનો લાભ લીધા પછી પર્સનલ ફીટનેસ કોચ સાથે વધારાનો સમય તો હવે પ્રીતિનું ઓબ્સેશન થઈ ગયું હતું. યોગા- ધ્યાન- મેડીટેશન તો ખરા જ પણ ડાયેટ ચાર્ટને અનુસરવું , બ્યુટી પાર્લરની રેગ્યુલર મુલાકાત લેવી એ બધું જ પ્રીતિ ને પ્રીતિપાત્ર પણ ખરું.

હર્ષવર્ધન સોનેજાએ કમાયેલા નામ અને દામનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો એની પ્રીતિને પુરેપુરી ખબર હતી.

હર્ષવર્ધન સોનેજા અને પ્રીતિ પછી એમના પરિવારમાં એક બીજું નામ ઉમેરાય એની બંને જણ અત્યંત આતુરતાપૂર્વક રાહ જોતા હતા પણ ઇશ્વર ક્યાં બધાને બધું જ આપી દે છે? શેર માટીની ખોટની ઇચ્છા પ્રિતિના માનસપટ પર અદમ્ય તલસાટ બનીને એની અધુરપનો એહસાસ કરાવી દેતી અને ત્યારે પ્રીતિને આ નામ- દામના ઉપરછલ્લા ચળકાટની વ્યર્થતા સમજાઇ જતી. દુનિયાભરના સુખો એને આભાસી લાગવા માંડતા. હર્ષવર્ધનને પણ સમજાઇ ગયું હતું કે પોતાની આ જાહોજલાલી પ્રીતિને આભાસી સુખ જ આપી શકે તેમ છે. એની અધુરપને એ કોઇ સંજોગોમાં પૂર્ણ કરી શકે તેમ નથી.

પ્રીતિ અને હર્ષવર્ધને ઘરને સજાવામાં કોઇ કસર છોડી નહોતી. વિશાળ ડ્રોઇંગરૂમમાં પ્રવેશતા જ એમના વૈભવની ઝાંખી દેખાઇ આવતી. અને આ વૈભવનું પ્રદર્શન પણ કર્યા વગર હર્ષવર્ધનને ક્યાં ચાલતું? એટલે જ તો આંમત્રિત મહેમાનોની અવર-જવર અહીં હંમેશા રહ્યા કરતી. આ વૈભવના પ્રદર્શનની સાથે હર્ષવર્ધન એક ઉલ્લેખ કરવાનું ક્યારેય ન ચૂકતા. અને એ હતો એમનો ‘જહાંગીરી ઘંટ’.  સોનેજાએ પોતાના મેઇન ગેટની આર્ટીસ્ટિક અર્ધ વર્તુળાકાર કમાન પર જહાંગીરી ઘંટ લટકાવ્યો હતો. ઘરમાં પ્રવેશ કરતા પહેલા જ મેઇન ગેટ પર લટકતા આ ઘંટ તરફ અને નાનકડી પગદંડી વટાવીને આવતી અદ્યતન ઓફિસ તરફ સૌનું ધ્યાન અચૂક દોરાતું અને એમના કુતૂહલનો જવાબ આપવામાં હર્ષવર્ધનને ખુબ આનંદ આવતો.

હતો તો સરસ મઝાની નકશીકામવાળો પિત્તળનો ઘંટ જેનું વણાટવાળુ લાંબુ દોરડુ ખેંચીને કોઇપણ સમયે હર્ષવર્ધન સોનેજાને ઉઠાડી શકાતા. એ હંમેશા કહેતા કે ન્યાય માટે એ કોઇપણ ક્ષણે જાગૃત રહેવામાં માને છે અને એટલે જ એનું નામ હર્ષવર્ધન સોનેજાએ ‘જહાંગીરી ઘંટ’ આપ્યું હતું. વટ સાથે કહેવાતી આ વાતમાં પણ હર્ષવર્ધન સોનેજાની શેખી છલકાઇ આવતી. એમનો બાહ્ય આડંબર પરખાઇ આવતો. કારણકે સૌ જાણતા કે એમને અડધી રાત્રે ઉઠાડનાર ખરેખર ન્યાય માટે નહીં પરંતુ ન્યાય સામે પોતાનું કવચ, પોતાની ઢાલ બનીને ઉભા રહેતા સોનેજાને ઉઠાડી રહ્યા છે. અંધાર પછેડી ઓઢીને કરાતા કાળા કામો માટે જ રાત્રે જાગનારની જરૂર પડે ને?

પરંતુ આજે હર્ષવર્ધન સોનેજાને અડધી રાત્રે ઉઠાડનાર કોઇ લક્ષ્મીનારાયણનો સેવક નહોતો કે જે હર્ષવર્ધન સોનેજાએ મોં માંગેલી ફી આપીને પોતાના કરતૂતો પર પરદો પાડી શકે. એમની સામે ઉભેલી હતી એક સરળ મધ્યમ વયની પણ ગૌરવાંતિત ચહેરો ધરાવતી એક સ્ત્રી. જેનો ચહેરો સોનેજા ક્યારેય ભુલી શકે તેમ નહોતા. લૉ કોલેજમાં ભણતા હર્ષવર્ધનને અમી ગમી ગઈ હતી. તેજસ્વી અને સ્પષ્ટ વક્તા અમી વૈદ્ય અને સોનેજા વચ્ચે નજીવા માર્ક માટે સ્પર્ધા રહેતી. અમીનું વ્યક્તિત્વ પણ  એટલું જ સ્પષ્ટ હતું. જે વિચારતી એ જ કહેતી અને જે કહેતી એ જ કરતી. અમી માટે એવું કહેવાતું કે સૂર્ય ભલે પશ્ચિમમાં ઉગે પણ અમીનું કહેલું ક્યારેય અફર ન જાય. આવી નિર્ભિક છાપ ધરાવતી અમી હર્ષવર્ધનને ખરેખર ગમવા માંડી હતી. અને ખબર તો હતી જ કે સિંહણના દૂધને ધાતુના ઠામમાં ના ઝીલાય. અમીને જીરવવા માટે છપ્પનની છાતી જોઇએ. હર્ષવર્ધનમાં એ આવડત  હતી. એ જે વિચારતો એનાથી અલગ કહી શકતો અને જે કહેતો એનાથી અલગ કરી શકતો. એણે અમીથી દૂર રહીને પણ અમીનું ધ્યાન ખેંચાય એવા તમામ આયાસો કરવા માંડ્યા. સાચા દિલથી ચાહો તો ઇશ્વર પણ આપ્યા વગર ન રહે અને આ તો અમી હતી. એ તો સૌને પોતાના જેવા જ માનતી. સાચા, સરળ અને વિશ્વસનિય.

લૉ કોલેજના બાકીના વર્ષોમાં અમી અને હર્ષવર્ધનનું નામ સાથે લેવાવા માંડ્યુ. સોનેજા અને વૈદ્ય પરિવારની સંમતિ સાથે બંને એક થઈ જશે એમાં પણ કોઇને શંકા રહી નહોતી. હર્ષને જ્યોર્જીયા સ્ટેટ યુનિવર્સિટી કૉલેજ ઓફ લૉમાં એડમિશન મળ્યું હતું એટલે સોનેજા અને વૈદ્ય પરિવારની સંમતિથી કોર્ટ વિધીથી રજીસ્ટર મેરેજ કરી લેવા એવા નિર્ણય પર આવ્યા હતા. એ નિર્ણય અમલમાં પણ મુકાઇ ગયો. અમીને હવે કાયદાકિય રીતે અમી હર્ષવર્ધન સોનેજા કહેવડાવવાનો હક હતો.

“હર્ષ, આઇ એમ પ્રેગનન્ટ… ……..” અમી માટે હવે હર્ષવર્ધનમાંથી માત્ર હર્ષનું સંબોધન પણ હર્ષવર્ધને જ સૂચવ્યું હતું.

“વ્હોટ ? અમી આર યુ ઓ.કે.?  અત્યારથી આ ભાર મારા માથે ઠોકીને તું શું કરવા માંગે છે એ મને જરા સમજાઇશ?”

“ભાર ? આને તું ભાર કહે છે? તું તારા મા-બાપના માથે ભાર છું ?”

આઘાતની મારી અમી એનાથી આગળ કશું જ બોલી શકી નહીં. એને તો હર્ષ માટે સાચો પ્રેમ હતો. એણે તો હર્ષને સાચા અર્થમાં સ્વીકાર્યો હતો તો પછી આ પ્રેમનો અને પ્રેમના પરિણામે પાંગરતા આ બીજનો ભાર શી રીતે હોઇ શકે?

એ દિવસથી હર્ષનો અમી તરફનો વ્યહવાર બદલાવા માંડ્યો..અમી હર્ષના ઠંડા પ્રતિસાદથી ઠરતી જતી હતી. એ કોઇ નિર્ણય પર આવી શકતી નહોતી. હર્ષ તરફની લાગણી ય હવે તો ઝોલા લેવા માંડી હતી. જે વ્યક્તિ જવાબદારીનો સ્વીકાર કરવા જ તૈયાર ન હોય, જવાબદારીથી છુટવા માંગે એને શી રીતે પકડી રખાય?

હર્ષના અમેરિકા જવાના સમયે અમીએ કોઇપણ જાતના હોહા વગર એને બાકાયદા છુટો કરી દીધો.  જજ જયપ્રકાશ સોનેજા માટે આ વજ્રાઘાત હતો. હર્ષ માટેની એમની લાગણીઓ પણ ઠીંગરાવા માંડી હતી.

અને પછી તો અમીએ શું કર્યું , એનું શું થયું એ કોઇએ ના જાણ્યું .

જાણ્યું તો માત્ર એ કે હર્ષવર્ધન અમેરિકા ભણીને આવ્યા બાદ પ્રીતિ સાથે લગ્નગ્રંથીથી જોડાઇ ગયા.- બાકાયદા….અને આજે જે વાતો ગૌરવપૂર્વક કરી શકતા હતા એ કહેવાતી સિધ્ધિ અને એની પાછળ આવતી રિદ્ધિ પામ્યા.

આજે આટલા વર્ષે સામે ઉભેલી અમીને જોઇને હર્ષવર્ધન સ્તબ્ધ થઈ ગયા. “અમી…તું ?”

હર્ષવર્ધન સાથે પેલી નાનકડી પગદંડીથી એમની ઓફિસ સુધી અમી નિશબ્દ ચાલતી રહી. હર્ષવર્ધન અમીના મૌનથી અધીરા બનતા જતા હતા.

“અમી….”

“ કોઇપણ વ્યક્તિને માત્ર નામથી અને તુંકારાથી બોલાવાનો હક માત્ર એની નજીકની વ્યક્તિઓને જ હોય છે..મિસ્ટર સોનેજા. આપ એ હક ક્યારના ગુમાવી ચૂક્યા છો.”

“ પણ આમ અત્યારે ? આમ મધરાતે ?”

“હું જાણું છું મિસ્ટર સોનેજા, જે દિવસના અજવાળામાં પોતાની સાચી ઓળખ આપી નથી શકતા એવા જ લોકોને આમ મધરાતે આપના બારણા ખખડાવવાની જરૂર પડતી હોય છે. અને અત્યારે મારે આમ મધરાતે બારણું ખખડાવવાની જરૂર પડી છે એનું કારણ જાણશો તો દિવસના અજવાળામાં જ નહીં પણ આ રાતના અંધકારમાં પણ તમારી સાચી ઓળખ  છતી થઈ જશે.”

મૌન હોવા છતાં હર્ષવર્ધનનો ચહેરો એમની મૂંઝવણની ચાડી ખાતો હતો.

“સિધ્ધાર્થ…નામ તો તમારાથી અજાણ્યું નહીં હોય..આવતી કાલે જે સિધ્ધાર્થ નામના પ્યાદા પર ચાલ ચાલીને ચેકમેટ આપવાની બાજી ગોઠવીને બેઠા છો એ સિધ્ધાર્થ નિર્દોષ છે એ તમે જાણો છો અને તેમ છતાં કેસ જીતવા એક નિર્દોષનો બલિ ચઢાવતા તમારું રૂંવાડુ ય નહીં ફરકે એની પણ તમને જાણ છે. પણ હવે જેની જાણ તમને નથી એ હું જણાવું ? જેને તમે ભાર ગણીને સ્વીકારવા તૈયાર નહોતા એ તમારા શબ્દોમાં કહું તો ભાર , મારો-તમારો અંશ છે આ સિધ્ધાર્થ…હર્ષવર્ધન સોનેજા, હવે નિર્ણય તમારે લેવાનો છે.”

અવાચક સોનેજાને એમજ સ્તબ્ધ અવસ્થામાં મુકીને અમી ત્યાંથી ચાલી ગઇ. હર્ષવર્ધનની કેટલીક ક્ષણો એમ જ સ્તબ્ધતામાં વહી ગઈ. એક ઉંડો ફળફળતો નિસાસો નાખીને એ ઓફિસની બહાર નિકળ્યા પણ સામે ઉભેલી પ્રિતિને જોઇ આઘાત પામી ગયા.

******

આવતી કાલનો કેસ સોનેજાની કારકિર્દીનો અતિ મહત્વનો કેસ હતો.

****

સેન્ટ જોસેફ કોલૅજની ટેલેન્ટ ઇવનિંગ હતી. હોલ આખો રૂડા રૂપાળા તૈયાર થયેલા યુવાન યુવતિઓના ઝમેલાથી ખીચોખીચ ભરેલો હતો. તાલીઓના ગડગડાટ વચ્ચે એક પછી એક ટેલેન્ટ રજૂ થતી હતી.

“મોરા ગોરા અંગ લૈ લે.. મોહે શ્યામ રંગ દૈ દે, છુપ જાઉંગી રાત હી મૈ, મુઝે પિ કા સંગ દૈ દે…”

સરસ મઝાના હલકદાર કંઠે ગવાયેલા આ ગીત માટે સંજના શ્રીવાસ્તવને પ્રથમ ઇનામની જાહેરાત થઈ ત્યારે આખો હોલ તાલીઓના ગડગડાટથી ગાજી ઉઠ્યો.

પ્રોગ્રામની પૂર્ણાહુતિ બાદ એક પછી એક સ્ટુડન્ટ વિખેરાવા લાગ્યા. ખીચોખીચ ભરેલો હોલ આખો ખાલી થવા લાગ્યો. સંજના પણ બધાની સાથે બહાર નિકળી. પાર્કિંગ પ્લોટમાં પહોંચીને તેને એકદમ ખ્યાલ આવ્યો કે ઇનામ લેવા સ્ટેજ પર ગઈ તે સમયે તેનું પર્સ ખોળામાંથી સીટ નીચે લસરી ગયું હતું. પાછી આવીને લઈ લઈશ એવા વિચારે એ સ્ટેજ પર ગઈ પરંતુ જીતની ઉત્તેજનામાં પાછા આવીને સીટ નીચે લસરી ગયેલું પર્સ સાવ જ વિસારાઇ ગયું. એક્ટિવા પાસે પહોંચીને ચાવી યાદ આવી અને ચાવીની સાથે વિસરાઇ ગયેલું પર્સ યાદ આવ્યું . હાંફળી ફાંફળી એ હોલ તરફ દોડી.. સીટ નીચે લસરી ગયેલું પર્સ તો હાથ લાગ્યું પણ એની સાથે હાથ પર કોઇના મજબૂત હાથની પકડ અનુભવી. નજર ઉંચકીને જોયું તો સામે મલય.. કોલેજનો ઉતાર ગણાતા મલયની દ્રષ્ટી કેટલાય સમયથી સંજના પર હતી. થથરી ગયેલી સંજનાએ હાથ છોડાવવા વિફળ પ્રયત્ન કર્યો. અવાજ નિકળે તે પહેલા મલયે એના કસાયેલા હાથે એનું મોં દબાવીને બંધ કરી દીધું અને લગભગ એને ઢસડતો હોય તેમ ગ્રીન રૂમ તરફ ખસવા માંડ્યો.

લગભગ ગ્રીન રૂમ સુધી ઢસડી ગયેલા મલયની હવે ધીરજ ખૂટી ગઈ હતી. ઉત્તેજનાથી ચહેરો લાલઘૂમ થવા માંડ્યો. શ્વાસોશ્વાસની ગતિ તેજ બનતી ગઈ. શરીરની ગરમી સંજનાને દઝાડી રહી હતી. મોં પરનો હાથ એમ જ રાખીને બીજા હાથે મલયે તેનો દુપટ્ટો ખેંચી કાઢ્યો અને મોં પર કસીને બાંધી દીધો. હવે તેના બંને હાથ છુટ્ટા હતા અને સંજનાનું મોં બંધાયેલુ. મલયને ધક્કો મારવા ઉઠેલા સંજનાના હાથ પકડીને તેને દિવાલ સરસી ધકેલી. મલયના હાથોની તાકાત અને શરીરના વજનના લીધે સંજનામાં રહેલી રહી સહી તાકાત પણ ઓસરી ગઈ.મલયના મન પર છવાયેલી હેવાનિયત એની તાકાતનો પુરેપુરો પરચો દેખાડી રહી હતી. મલયના હાથમાંથી છુટવા તરફડીયા મારતી સંજના ભાન ગુમાવે તે પહેલા તેણે મલયના શરીર પર એક ઓળો જોયો જેણે સંજનાને મલયના પાશમાંથી છોડાવવા મલયના માથા પર કશોક પ્રહાર કર્યો અને મલય સંજના પરની પકડ ગુમાવીને બીજી તરફ ઢળી પડ્યો.

અને સિધ્ધાર્થે હાથ પકડીને સંજનાને ઉભી કરી. લગભગ ભાન ગુમાવી રહેલી સંજનાને હળવેથી ઝીલી લીધી અને ટેકો આપીને ઉભી કરી સાચવીને ગ્રીન રૂમ બહાર દોરી લાવ્યો. સામે ઉભા હતા ડોર કીપર ભવાનસિંહ..

સંજના જે ઉતાવળથી પર્સ લેવા પાછી આવી ત્યારે વિખરાઇ રહેલા સ્ટુડન્ટ્સના ટોળામાં દૂર ઉભેલા સિધ્ધાર્થે તેને જોઇ હતી. કોઇ અજાણી સિક્સ સેન્સ એને અહીં સુધી ખેંચી લાવી હતી અને પછી તો એણે જે જોયું એ એનાથી સહન થાય એવું હતું જ નહીં.

આખો મામલો પારખી ગયેલા ભવાનસિંહે અંદર જઇને જોયું. મલયના માથામાંથી લોહીની ધાર વહી રહી હતી. એમણે સંજનાનો હાથ ઝાલીને જઇ રહેલા સિધ્ધાર્થને જવા દીધો અને પછી ડૉક્ટરને ફોન કરીને એમ્બ્યુલન્સ બોલાવી મલયને હોસ્પિટલ ભેગો કર્યો.

હોસ્પિટલમાં દાખલ થયેલા મલયનું જ્યારે સ્ટેટમેન્ટ લેવામાં આવ્યું ત્યારે એણે જે બયાન આપ્યું એના આધારે આખો દોષનો ટોપલો સિધ્ધાર્થના માથે ચઢાવી દેવામાં આવ્યો.

કોલેજમાં જ નહીં પુરા શહેરમાં આ ઘટના ચર્ચાના ચકડોળે ચઢી. કારણ માત્ર એ જ કે મલય આ શહેરના મેયરનો માનવંતો દિકરો હતો.

પોલિસે પોતાની રીતે તપાસ તો કરી જ પરંતુ એ તપાસનો કોઇ અર્થ રહેવાનો નહોતો કારણકે જે આ ઘટનાના સાક્ષી હતા એ ભવાનસિંહનો તો ક્યાંય કોઇ અતો-પતો જ નહોતો જાણે કે ધરતી એમને ગળી ગઇ અથવા એમને ગુમ કરી દેવામાં આવ્યા હતા. બાકી રહેતી હતી સંજના અને સંજનાની જુબાની આ કેસમાં મલયને ગુનેગાર ઠેરવવા પુરતી હતી પરંતુ એને પણ સામ-દામ-દંડ અને ભેદ વડે ચૂપ કરવાની તમામ કોશીશો થઈ ગઈ હતી.

હવે કેસનો દોર હતો હર્ષવર્ધન સોનેજાના હાથમાં અને આજ સુધીનો ઇતિહાસ કહેતો હતો કે હર્ષવર્ધન સોનેજા ક્યારેય કોઇ કેસ હાર્યા જ નહોતા.

****

“જેને તમે ભાર ગણીને સ્વીકારવા તૈયાર નહોતા એ તમારા શબ્દોમાં કહું તો ભાર , મારો-તમારો અંશ છે આ સિધ્ધાર્થ…” માથામાં હથોડાની જેમ ટીપાતા શબ્દો હર્ષવર્ધનને મૂઢ માર જેવી પીડા આપી રહ્યા હતા. માથા પરથી ટપકતા પરસેવાના ટીપા હર્ષવર્ધનની હતાશાની ચાડી ખાતા હતા. ભૂતકાળની કલ્પનાતિત વાસ્તવિક્તાની આ પાર હર્ષવર્ધન સોનેજા હતા અને બીજી બાજુ  સામે ઉભો હતો એમનો વર્તમાન.. પ્રીતિ

જે ભૂતકાળ હર્ષવર્ધન તો ક્યારના ય ભૂલી ચૂક્યા હતા અથવા તો ભૂલવાનો સફળ ડોળ કરી રહ્યા હતા એ અમી સાથે જીવાયેલા દિવસોનો આખે આખો ભૂતકાળ અમીના એ ચાર શબ્દોથી આજે પ્રીતિ સમક્ષ ખુલ્લો પડી ગયો હતો .

કોર્ટમાં જેમની ઉગ્ર દલીલો સામે જીતવાનું અશક્ય હતું એ હર્ષવર્ધન સોનેજા પોતાના બચાવ માટે નિઃશબ્દ બની ગયા હતા. કોર્ટમાં જેમની તાર્કિક દલીલોના લીધે જજે આજ સુધી જેમની તરફેણમાં ચૂકાદા આપ્યા હતા એ હર્ષવર્ધન સોનેજા પ્રીતિ સામે અપરાધીની જેમ ઉભા હતા.

“હર્ષવર્ધન…….આજ સુધી મને તો સંતાન સુખથી વંચિત રાખી છે પણ જેનો સ્વીકાર નથી કરી શક્યા એને પણ જો સંતાન સુખથી વંચિત કરશો તો હું ક્યારેય તમને માફ નહી કરું. અમીની જેમ હું પણ કહું છું કે હવે નિર્ણય તમારે લેવાનો છે. આવતી કાલનો આથમતો સૂરજ સિધ્ધાર્થ માટે જ નહીં મારા-તમારા સંબંધો માટેના ચૂકાદાનો આખરી દિવસ હશે….”

અને બીજા દિવસે સનસનાટી ફેલાવી દે એવા સમાચારથી શહેરના બપોર પછીના ટૅબ્લૉઇડ વેચાતા હતા…….“શહેરના સૌથી સફળ ઍડવોકેટ – ડિફેન્સ લૉયર હર્ષવર્ધન સોનેજાનું જાહેર રાજીનામુ…”

ત્યાર બાદ હર્ષવર્ધનના મેઇન ગેટ પર લટકતો એ ‘જહાંગીરી ઘંટ’ કોઇના ય જોવામાં આવ્યો હોય એવું સાંભળ્યુ નથી.

Rajul Kaushik
http://www.rajul54.wordpress.com

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Noor (film review)

 

પાકિસ્તાની લેખક સાબા ઇમ્તિયાઝ લેખિત “ કરાંચી યુ આર કિલીંગ મી” પર આધારિત ફિલ્મ “નૂર” માં ચુલબુલી અભિનેત્રી સોનાક્ષી સિંહાનું એક અલગ જ નૂર પરદા પર રજૂ થયું છે. ઢાંચ છાપ પત્રકારત્વને નિભાવતી પરંતુ આ બીબાઢાળ પત્રકારત્વને અંદરથી ધિક્કારતી મહત્વકાંક્ષી નૂર રોય ચૌધરીને વાસ્તવિક  અને સત્ય ઘટના પર આધારિત પડકારરૂપ સ્ટોરીનું કવરેજ કરવું છે પરંતુ એના એડીટર શેખર દાસ એને સની લિયોનના ઇન્ટર્વ્યૂ જેવી એન્ટરટેઇનમેન્ટ સ્ટોરી કવર કરવાનું સોંપે છે જેનાથી નૂર જરાય રાજી નથી. આ દરમ્યાન નૂરને એક એવી સ્ટોરી હાથ લાગે છે જેમાં શહેરના મોટા માથા સામેલ છે. અહીં એની ઓળખ થાય છે અયાન બેનર્જી ( પૂરબ કોહલી) સાથે. હવે અહીંથી શરૂ થતા ટર્ન્સ એન્ડ ટ્વીસ્ટને નૂર ખમી શકશે? અયાન બેનર્જી એને કોઇ રીતે મદદરૂપ થઈ શકશે ?

જવાબ છે સુનિલ સિપ્પી નિર્દેશિત ફિલ્મ “નૂર”માં..

ફિલ્મ જે કથાબીજ લઈને રજૂ થઈ છે તે ખરેખર એટલા માટે રસપ્રદ છે કે એમાં કેટલીક એવી હકિકતનો પરદાફાર્શ કરવામાં આવ્યો છે જે ખરેખર વાસ્તવમાં પણ ક્યાંક કોઇ ખૂણે બનતી જ હશે જેનાથી મોટાભાગના લોકો બેખબર હોય છે . અહીં આ ફિલ્મમાં પણ ડોક્ટર સ્વરૂપે માનવતાનો ધર્મ ચૂકેલા દાનવના કાળા કર્મોની કથા નૂરને ઘર મેળે જ હાથ લાગે છે. આ કથા એ જનતા સુધી પહોંચાડે તે પહેલા જ જરા જુદી રીતે જનતા સમક્ષ પેશ થાય છે. કેવી રીતે ?

એનો જવાબ એક જ છે, જેના વિશ્વાસે આ થાપણ મુકી છે તે નૂરનો મિત્ર અયાન ( પૂરબ કોહલી) જ પોતાનું નામ કરી લેવા નૂરને અંધારામાં રાખીને આખી સ્ટોરીને પોતાનું નામ આપીને જનતા સમક્ષ રજૂ કરે છે. પોતાના વિશ્વાસ અને પ્રેમ સાથે જે રમત રમાય છે એના આઘાત અને વિશ્વાસઘાતથી નૂર બેવડ થઈ જાય છે.

ફિલ્મની શરૂઆતથી જ નૂરનું પાત્ર વિકસતું જાય છે. પોતાની મહત્વકાંક્ષાને આડે કંટાળાજનક જોબની જવાબદારીથી અકળાતી અને તેમ છતાં એની એ જ ઘરેડમાં ઘસડાતી નૂરની તંગદિલી , અનાયાસે હાથ લાગેલા સ્કેમને જાહેર કરવાના જુસ્સાની પળે પળ સોનાક્ષીએ પરદા પર રજૂ કરી છે. અજાણતા પોતાની ભૂલથી કોઇને થયેલા નુકશાનથી પસ્તાવાની વેદના પણ સોનાક્ષીએ સહી છે. જુસ્સા અને વાસ્તવિકતા વચ્ચેનો ફરક સમજતા એ પોતાની જાતને પોતાની નબળાઇને ધિક્કારે પણ છે. પરંતુ એના સાચા અને સહ્રદયી મિત્રો ઝારા ( શિબાની દાંડેકર) અને સાદ ( કનન ગિલ) એને સાચવી લે છે. ફરી એકવાર નૂર એની હતાશા અને વેદના ભુલીને સત્યને લોકો સુધી પહોંચાડવા સજ્જ બને છે. એની આ સજ્જતાને પણ સોનાક્ષીએ સફળતાથી પેશ કરી છે. સૌથી વધુ સ્પર્શી જાય છે નૂરની મુંબઇને ઉદ્દેશીને રજૂ થતી એકોક્તિ. એ મુંબઈને ઉદ્દેશીને કહે છે “ મુંબઈ, યુ આર કિલિંગ મી. મુંબઈ તું પણ મારી જેમ ખોખલી થતી જાય છે. આડી-ઉભી વિકસેલી મુંબઈ તું તો ૨૬મી જેવા જુદા જુદા હુમલા થવા છતાં ફરી એની એ જ રફતારમાં દોડવા માંડે છે. કીડી-મંકોડાની જેમ રેંગતી મુંબઈ તારા માટે તો જરૂરી છે એક એવા ત્સુનામીની જે તને મૂળથી ખતમ કરી દે અને ફરી એકવાર નવેસરથી તારું સર્જન થાય. ફેફસા ખોખલા કરતી હવામાંથી મુક્ત થઈને તાજગીભરી હવાથી તું નવું રૂપ ધારણ કરે….” મુંબઈની અસલિયતનો અહીં એના શબ્દો દ્વારા હુબહુ સ્વરૂપે ચિતાર આપ્યો છે.

નૂરની સોશિયલ મીડિયા પરની તારિફના અંતે એક સરસ વાત કહે છે.” સફળતાની મઝા તો આપણી વ્યક્તિને સાથે લઈને ચાલવામાં છે નહીં કે સફળતાની સીડી માટે એનો ઉપયોગ કરવામાં.”

આ ફિલ્મની સફળતા પણ સોનાક્ષીના અભિનયને જ આભારી છે. વાસ્તવિકતાને આધારિત કથાબીજ હોવા છતાં ફિલ્મની મંથર ગતિના લીધે થોડો ચાર્મ ગુમાવે છે. પૂરબ કોહલી તેમજ મનિષ ચૌધરી અને શિબાની દાંડેકર નાના અને ખપ પૂરતા પાત્રમાં દેખા દે છે. એવી જ રીતે કનન ગિલનું પાત્ર પણ એવી જ રીતે અંકિત થયું છે પરંતુ સહ્રદયી મિત્રોના પાત્રમાં ઝારા અને સાદ ગમી જાય છે એનો અર્થ એવો પણ કરી શકાય કે ક્યારેક  અભિનયની સાથે પાત્રની સારપ પણ આપણને સ્પર્શી જાય છે.

દિગ્દર્શકે પત્રકારત્વ માટે એક વાત અહીં ખુબ સરસ કરી છે. સમાચારને જ્યારે માત્ર ટી.આર.પી વધારવાની નજરે મૂલવવામાં આવે છે ત્યારે માનવજીવનને પણ એક સમાચારની દ્રષ્ટીએ જોવામાં આવે છે. હાલમાં અખબાર કે ટી.વીના પ્રસારણમાં પણ બ્રેકીંગ ન્યૂઝનું મહત્વ એટલી હદે વધવા માંડ્યું છે કે એને માનવ સંવેદનાને કોરે મુકીને ટી.આર.પીના ત્રાજવે જોખવામાં આવે છે.

અંતે એક વાત સોનાક્ષીની ફિલ્મ છે અને સોનાક્ષીના ચાહકો માટેની ફિલ્મ છે.

કલાકારો- સોનાક્ષી સિંહા, પૂરબ કોહલી, કનન ગિલ, શિબાની દાંડેકર, મનીષ ચૌધરી

નિર્માતા- ભુષણ કુમાર, ક્રિશ્ન કુમાર, વિક્રમ મલ્હોત્રા

નિર્દેશક- સુનિલ સિપ્પી

સંગીત-અમાન મલિક,

ફિલ્મ **૧/૨ એક્ટીંગ*** સંગીત** સ્ટોરી***

Rajul Kaushik
http://www.rajul54.wordpress.com

બેગમ જાન – Film Review.

સન ૧૯૪૭માં લોર્ડ માઉન્ટબેટનના એક ફરમાને એક મુલ્કને બે ભાગલામાં વહેંચી દીધું. હિન્દુસ્તાન- પાકિસ્તાનના ભાગલા માત્ર સરહદી દ્રષ્ટીએ જ થયા એને ભૌગોલિક પરિસ્થિતિ કહેવાય પરંતુ આ સાથે કેટ-કેટલાય પરિવારો નંદવાયા કેટલો જીવ-સંહાર થયો એ પણ કદાચ આજ સુધીના વર્તારામાં અંશતઃ જાણી શકાયું હશે પરંતુ ભાવનાત્મક હિંસા કેટલી થઈ હશે એ તો કોણે જાણ્યું?  સરહદની સીમારેખાની બંને બાજુ વહેંચાઇ ગયેલા માટે અંતે તો એક સ્થાન નિશ્ચિત થઇ ગયું અને મને-કમને એનો સ્વીકાર કર્યે છુટકો થયો પરંતુ એક મકાન એવું હતું જેની વચ્ચેથી આ સરહદી લકીર પસાર થતી હતી અને એ હતો બેગમ જાનનો કોઠો જે એના માટે તો એનું ઘર, એનો મહેલ જ હતું અને એ એના આ ઘરના-મહેલના ભાગલા મંજૂર નથી કરતી . જેમ કોઇ પોતાના વતન માટે લડવા તૈયાર થઈ જાય એમ એ એના આ ઘરને બચાવવા લડત સુધી ઉતરી આવે છે. આજ સુધી પુરુષોને સજદા ભરતી રૂપલલનાઓ પોતાના આ ઘર- મહેલને ભાગલામાં વહેંચાતુ અટકાવવા રણચંડી બનીને ખુવાર થઈ જવા સુધીની તાકાત બતાવે છે.

ભારત-પાકિસ્તાનના ભાગલા મુદ્દે બનેલી કોઇપણ ઘટના અત્યંત વેદનાપૂર્ણ જ રહી છે. “ બેગમ જાન’ ફિલ્મની કથા પણ એટલી જ વ્યથા લઈને રજૂ થઈ છે. શરીરનો સોદો કરતી સ્ત્રીઓ સંવેદનાથી પર હોય એવી સર્વ સામાન્ય માન્યતા રહી છે જ્યારે અહીં આવી રૂપલલનાઓની સંવેદના પ્રેક્ષકોને સ્પર્શી જાય છે. કોઇ કોઠા પર પોતાની મરજીથી નથી આવતી પરંતુ જ્યારે ક્યાંય કોઇ આશરો ન રહે ત્યારે આ કોઠો એનો આશ્રયદાતા બની જાય તો એની સાથે જે લાગણીઓના તાર જોડાઇ જાય. જ્યારે આ લાગણીને ઝંઝોડતી ક્ષણો આવે ત્યારે એમાંથી  જે સૂર ઉઠે એ સૂરની આ કથા છે જે વિદ્યા બાલનના ધારદાર સંવાદોમાં રજૂ થઇ છે. જેને સમાજે નથી સ્વીકારી એવી આ રૂપલલના સમાજ કે સરકારનો નિર્ણય શા માટે સ્વીકારે ? જે ભાગલા અને આઝાદીની વાતો સરકારી ઓફિસર કરે છે તેની વાતને એક ઝાટકે વાઢી નાખતી બેગમ જાન કહે છે, “ તવાયફ માટે આઝાદી શું? લાઇટ બંધ થાય એટલે બધુ એક સમાન.” સુફીયાણી અને સોજ્જી સોજી વાતો કરતા સમાજને એક સવાલ કરે છે “આ કરોડોની દુનિયામાં છે કોઇ એવો મર્દ જે બેગમ જાનના કોઠાની એક પણ છોકરી સાથે ફેરા ફરીને એને અહીંથી આઝાદી અપાવે ?”

આ માત્ર હિન્દુસ્તાન- પાકિસ્તાનના ભાગલાની જ માત્ર ફિલ્મ નથી પરંતુ સમાજ અને સમાજના દંભી ઉપરછલ્લા દેખાવો પર સીધો ઘા કરતી ફિલ્મ છે.

વિદ્યા બાલન હંમેશા તેના બોલ્ડ તો ક્યારેક સંવેદનશીલ અભિનયથી ફિલ્મના પરદા છવાયેલી રહી છે.  “ બેગમ જાન” ફિલ્મની તો એ જાન છે. વિદ્યા બાલનનો અભિનય, એના બુલંદ અવાજના તીખા સંવાદોની રમઝટની સાથે પલટાતા ચહેરા પરના ભાવ-પલટા સમગ્ર ફિલ્મ અને પ્રેક્ષકોના મન પર છવાઇ જાય છે. અહીં દરેકની પોત-પોતાની વાત છે. અહીં એકબીજા સાથે લાગણીના તારે બંધાયેલા છે પછી ભલેને એ કોઇપણ પ્રાંતની હોય કે એમની રક્ષા કરતો સલીમ હોય.

અનેક પાત્રોની આ કથામાં ગૌહર ખાન, પલ્લવી શારદા, ઇલા અરૂણની જેમ નસીરૂદ્દિન શાહ પણ છે જે બેગમ જાનની જાન છે. તો બેગમ જાનના કોઠાને સામ-દામ-દંડથી તોડાવવા તૈયાર ઓફિસરની ભૂમિકામાં રજત કપૂર અને આશિષ વિદ્યાર્થી પણ છે જે પોતાની ફરજ તો નિભાવી જાણે છે પરંતુ તેના અસહ્ય અંજામને સ્વીકારી શકતા નથી . એ પણ સમજે છે કે એ લોકો તો સમયનો તકાજો સમજીને પોતાની ફરજ નિભાવે એવા એ માત્ર પ્યાદા છે અને એ કડવી વાસ્તવિકતા પણ જાણે છે કે પ્યાદાનું નામ તો ક્યાંય ઇતિહાસમાં લખાવાનું નથી જ અને ત્યારે તેમને અનુભવાતુ દુઃખ સહ્રદયી પ્રેક્ષક પણ સમજી શકે છે. કોઇ એંગલથી ન ઓળખાતો ચંકી પાંડે નાની પણ મહત્વની ભૂમિકામાં દેખા દે છે.

ફિલ્મમાં રજૂ થતી કડવાશ, ક્રૂરતા તે સમયના સંજોગોની સંખ્યાબંધ કતલનો આંશિક ચિતાર પણ છે. ફિલ્મની કથા સાથે ઇલા અરૂણના શબ્દોમાં સમાંતર કહેવાતી મીરા, રઝિયા સુલતાન અને  રાણી પદ્માવતીની પ્રતિકાત્મક વાત પણ કથાના ભાવિ ચિતારનો ઘણો નિર્દેશ કરી જાય છે.

“ ધ ડર્ટી પિક્ચર’ ફિલ્મમાં વિદ્યા કહે છે ફિલ્મ તીન ચીજ સે ચલતી હૈ.. એન્ટર્ટેઇનમેન્ટ એન્ટર્ટેઇનમેન્ટ એન્ટર્ટેઇનમેન્ટ અને મેં એન્ટર્ટેઇનમેન્ટ હું’ …પરંતુ એ સિવાયની અનેક ફિલ્મોની જેમ વિદ્યા બાલને અહીં સ્થાપિત કરી દીધું છે કે વિદ્યા એ એન્ટર્ટેઇનમેન્ટ નહીં અભિનયની ઓળખ છે.

રાજકહિની પર આધારિત આ ફિલ્મના લેખક- દિગદર્શક શ્રીજીત મુખર્જીએ ફિલ્મમાં વહેતી સંવેદના જાળવી રાખી છે. ફિલ્મના ગીતોનો અલગ અંદાજ છે પરંતુ ફિલ્મના અંતે બેકગ્રાઉન્ડમાં મુકાયેલું “ યે સુબહા હમી સે આયેગી” ગીત ભાગલાના ચિતારની અસરને વધુ દર્દનાક બનાવે છે.

કલાકારો- વિદ્યા બાલન, પલ્લવી શારદા, ગૌહર ખાન, ચંકી પાંડે, પિતોબાષ,આશિષ વિદ્યાર્થી, રજત કપૂર, ઇલા અરૂણ, નસીરૂદ્દિન શાહ,

નિર્માતા-મુકેશ ભટ્ટ, વિશેષ ભટ્ટ

નિર્દેશક- શ્રીજીત મુખર્જી

સંગીત- અનુ મલિક , કૌસર મુનિર

ફિલ્મ ***૧/૨ એક્ટીંગ***૧/૨  સંગીત**સ્ટોરી***

 

 
Rajul Kaushik
http://www.rajul54.wordpress.com

મનની મોસમમાં પમરતા શ્રી પન્નાબેન નાયક

"બેઠક"

મનની મોસમ એટલે સહજ ખીલવું, અને સહજતા જ માનવીને અર્થ આપે છે.જયારે કોઈ વ્યક્તિ પોતાના શબ્દોથી પુષ્પને ખીલવે પુષ્પ પર ઝાકળની રંગોળી પૂરે પછી ત્યાં પતંગિયાંઓને રમવા માટે મોકલી આપે અને એના પુષ્પની સુગંધ આપોઅપ સરનામું ગોતી ત્યાં આવે ત્યારે મૌલિકતાની વસંત ખીલે છે.

દરેક વ્યક્તિએ પોતાની વસંત પોતે જ ખીલવવાની હોય છે એક છોડ એક દેશમાંથી બીજા દેશમાં ભલે રોપીએ પણ આજુબાજુમાંથી સત્વ લઈને ખીલવાનું ઉગવાનું કામ તો છોડનું પોતાનું છે. ગુજરાતની ધરતી પર ઉગેલો છોડ પરદેશમાં પાંગરે ત્યારે ગૌરવ થાય, ગુજરાતી સાહિત્યને  અમેરિકામાંથી શ્રેઠ ભેટ મળી  હોય તો તે છે- લેખિકા અને કવયિત્રી શ્રી પન્નાબેન નાયક. અમેરિકાની પ્રથમ ગુજરાતી સ્ત્રી લેખિકા હા એમને પ્રત્યક્ષ મળવાનો પહેલો મોકો અહીં કેલિફોર્નિયામાં થયો જેનો જશ હું જયશ્રીબેન મર્ચન્ટને આપીશ.અહી મળવાનો અર્થ સુગંધિત થવું એવો પણ છે.આપણે જેને મળતા હોય એની હાજરીની સુગંધ પણ આપણામાં પ્રાણ પૂરતી હોય છે.પહેલીવાર જ મળી. એક નાનકડું વ્યક્તિત્વ અને મનની આટલી બધી ઊંચાઈ આશ્ચર્ય સાથે આનંદ…

View original post 770 more words