કૅનેડિયન રૉકી માઉન્ટેનની અદ્‌ભુત સફર-( ૨૦ ઑગસ્ટ નવગુજરાત સમય- ફેમિનામાં પ્રસિદ્ધ લેખ )

તળપદી ભાષામાં એવું કહેવાય છે કે પહાડ, પાણી અને પથરા બધે સરખા પણ ના, સાવ એવું ય નથી હોતું અને એટલે જ તો કુદરતની સામે આપોઆપ માનથી મસ્તક નમી જાય છે ને?

આજે વાત કરવી છે Journey through the Clouds તરીકે ઓળખાતી કૅનેડિયન રૉકી માઉન્ટેનિઅર ટ્રેન અને ડ્રાઇવ થ્રુ ટુરની. કૅનેડિયન રૉકી માઉન્ટેનિઅર રેન્જમાં જે પહાડો, પથરા અને પાણી જોયા છે એમાં ય અનેરી વિવિધતા છે. પત્થરીલા, સિમેન્ટના, માટીના સલ્ફરના તો દૂર નજરે પડતા બર્ફીલા પહાડો પણ દરેક જગ્યાએ જુદા જ લાગે. એવી જ રીતે નદી કે લેકના પાણીમાં પણ મટોડો રંગ, લીલાશ પડતો રંગ, ફીણફીણ થતું , આછું ભૂરા કે ટર્કોઈશ બ્લૂ રંગનું પાણી જોયું.

કૅનેડાના વૅનકુંવરથી શરૂ થતી કૅનેડિયન રૉકી માઉન્ટેનિઅર ટ્રેનમાં નિર્ધારિત લક્ષ્યની અને નિશ્ચિત દિવસોની એટલે કે બે દિવસથી માંડીને ૧૪ દિવસ સુધીની ટુર લઈ શકાય છે. વૅનકુંવરથી કેમલૂપ્સ, જેસ્પર, બૅન્ફ, લેક લ્યુઇસ, કેલગરી એમ કોઈપણ નિર્ધારિત લક્ષ્ય સુધી જતી આ ટ્રેન એટલે જાણે પેલેસ ઑન વ્હિલ જોઈ લો. આ ટુર લેનાર પ્રવાસી તો જાણે એકદમ મોંઘેરા-માનવંતા મહેમાન. વૅનકુંવરના સ્ટેશને જયાંથી ટ્રેન ઉપડે ત્યાં વિશાળ ખંડમાં પેસેન્જર એકઠા થાય ત્યારે એમના માનમાં એક તરફ પિયાનોવાદક પિયાનો પર હળવા સૂર રેલાવતા હોય. ટ્રેનમાં બૉર્ડ થઈએ એ પહેલા  કૅનેડિયન રૉકી માઉન્ટેનિઅર ટ્રેનનો સ્ટાફ ઍન્ટરન્સ પાસે કતારમાં બાઅદબ ઊભો રહી જાય અને સ્કૉટિશ પહેરવેશમાં સજ્જ બૅગપાઇપર એના પગના તાલ સાથે બૅગપાઇપ વગાડવાનું શરૂ કરે. ટ્રેનમાં બૉર્ડિંગ સમયે પેસેન્જર માટે લાલ જાજમ બિછાવી હોય એના પર ચાલીને સૌ ટ્રેનમાં પોતાનું સ્થાન લે ત્યારબાદ ટ્રેન ઉપડે ત્યારે ફરી એ જ સ્ટાફ અને એ બૅગપાઇપર પ્લૅટફોર્મ પર કતારમાં ઊભા રહીને વિદાય આપે. ટ્રેનની આખી સફર દરમ્યાન ખાવા-પીવાની તકેદારી પણ પુરેપુરી લેવાય. બ્રિટિશર હકૂમતની વણભૂંસાયેલી છાપ અહીં ક્યાંક તો દેખાય જ છે. દર વર્ષે આશરે ૯૫,૦૦૦ લોકો આ ટ્રેનની સફર માણે છે. આ ટ્રેનની સફર ખરેખર અત્યંત આરામદાયી અને મઝાની છે.

અમે વૅનકુંવરથી કેમલૂપ્સ અને કેમલૂપ્સથી જેસ્પર સુધીની બે દિવસની ટુર લીધી હતી.

વૅનકુંવરના સ્ટેશનથી ધીમી રફતારે ચાલતી ટ્રેનની શરૂઆતની સફરમાં તો વૅંનકુંવરની ન જોયેલી ઇન્ડસ્ટ્રી વિશે ઓળખ થઈ. વૅનકુંવરના સ્ક્રેપયાર્ડમાં સાઈકલો, ગાડીઓ, ટ્રકોને સ્ક્રેપ કરીને લોખંડમાં ફેરવવામાં આવે છે રોજની લગભગ ૭૦૦ ગાડીઓ ઓગાળવાની ક્ષમતા ધરાવતા આ સ્ક્રેપયાર્ડને વટાવીને આગળ વધીએ ત્યાં આવે લાકડાનો ભૂકો કરવાની ફેક્ટરીઓ. વહેરાયેલા લાકડાના ભૂકાની જાણે નાનકડી ટેકરીઓ જ જોઈ લો.

પણ વૅનકુંવર છોડતાં જ સીધા કુદરતના સાનિધ્યમાં પહોંચી ગયા એવી અનુભૂતિ થઈ..  નજર પહોંચે ત્યાં સુધી પ્રકૃતિને મહેર માણી. લીલાછમ ખેતરો, આપણી સાથે જ સતત વહેતા આછા -ઘેરા ભૂરા, નિલવર્ણા પાણી ભરેલા લેક તો ક્યાંક માટી ભળી હોય એવા મટોડી રંગના લેક, સૂર્યના તડકામાં વધુ રૂપાળા લાગતા પહાડો અને એની ઉપર અડાબીડ ઊગી નિકળેલા ઊંચ ઊંચા વૃક્ષો,  ક્યાંક ઘેરી ગુલાબી તો ક્યાંક આછી જાંબલી ઝાંય પકડેલા વૃક્ષો, જોતા જ મન તરબતર થઈ જાય. ક્યારેક એકદમ ખુલ્લુ આકાશ તો ક્યારેક આકાશમાંથી અચાનક ઉતરી આવતું ઘેરા રાખોડી રંગનું ધુમ્મસ અને એનાથી શ્યામવર્ણા થઈ ગયેલા પહાડો, વળી ક્યાંક પહાડોમાંથી ઉમટી આવતું ધુમ્મસ. જો એક ક્ષણ માટે પણ નજર હટાવી તો કંઇક ચૂક્યાનો વસવસો રહી જાય એવી વિવિધતા માણી.

ટ્રેન કેમલૂપ્સ પહોંચે ત્યાં સુધી  ત્યારે લગભગ સાંજની શરૂઆત હોય અને અહીં સૂર્યાસ્ત રાત્રે ૯ વાગે થાય અને એ પછી પણ ઉજાસ તો હોય જ એટલે કેમલૂપ્સમાં જો ફરવું હોય તો ફરવાનો સમય તો મળી જ રહે. અહીં વાતાવરણમાં પલટો આવતા જરાય વાર લાગતી જ નથી. હજુ તો ટ્રેનમાંથી ઉતર્યા ત્યારે જાણે કેમલૂપ્સ પર વાદળોએ છત્રી ના ધરી દીધી હોય એમ સીધો સ્પર્શતો તડકો તો જાણે ક્યાંય ખોવાઈ ગયો  દૂર દેખાતા બર્ફીલા પહાડો પરથી ચળાઈને આવતા ઠંડા પવને શહેરમાંથી હિલ સ્ટેશને આવી ગયાની ખાતરી કરાવી દીધી. સ્ટેશને ઉતરીએ ત્યાં કૅનેડિયન રૉકી માઉન્ટેનિઅર ટ્રેનના કૉચ તૈયાર જ હોય જે તમને હોટલ પર લઈ જાય.

બ્રિટિશ કોલંબિયાનું થોમ્પસન નદી અને કેમલૂપ્સ લેક પર વસેલું આ એક કૅનેડિયન શહેર છે જ્યાં મોટાભાગે રીંછ અને બિલાડીની જાતના વિકરાળ દેખાતા કૂગર નામે ઓળખાતા જંગલી પ્રાણીઓ જોવા મળી જાય. કેમલૂપ્સ આવતા પ્રવાસીઓ બ્રિટિશ કોલંબિયા વાઇલ્ડલાઈફ પાર્ક, હેરિટેજ રેલ્વે, વાઈન ટ્રેઇલ અને મ્યુઝીયમની મુલાકાત તો લે છે જ પણ સાહસિકો માટે ટ્રી ટોપ ઝિપ લાઈનનું આકર્ષણ અહીં સૌથી મોટું છે. નસીબ અજમાવવાવાળા માટે અહીં કસિનો પણ છે. નાનકડા દેખાતા કેમલૂપ્સમાં રૉયલ ઇનલેન્ડ હોસ્પિટલ પણ છે.

બીજા દિવસે જાસ્પર રવાના થતી ટ્રેન સુધી પહોંચવા માટે કૅનેડિયન રૉકી માઉન્ટેનિઅર ટ્રેનના કૉચ તૈયાર હતા. સ્ટેશન સુધી પહોંચતા કેમલૂપ્સની સવાર જોઈ. ગામ હજુ તો આળસ મરડીને ઊઠે એ પહેલાંની નિરવ શાંતિથી જાણે પરમ તત્વ સાથે તાંતણો જોડાયો હોય એવો અનુભવ થયો.

કેમલૂપ્સનો અર્થ થાય છે જ્યાં નદીઓ મળે છે. મઝાની વાત એ છે કે અહીં ઉત્તર અને દક્ષિણથી આવતી થોમ્પસન નદીનો સંગમ છે અને બંને તરફથી વહેતી નદીના પાણીનો રંગ એકમેકથી તદ્દ્ન અલગ છે.  ઉત્તર તરફથી વહેતી નદીનું પાણી  વસંતથી માંડીને પાનખર સુધી ઠંડુ રહે છે અને પાણીનો શેડ ગ્રે  છે જ્યારે દક્ષિણ તરફથી વહેતી થોમ્પસનનું પાણી  ગરમ રહે છે  અને આ નદીનું પાણી લીલાશ પડતા વાદળી રંગનું મિશ્રણ છે. થોમ્પસન નદીમાં વિપુલ પ્રમાણમાં પેસિફિક સાલ્મન ઉપરાંત કોહો, સૉકી, પિંક અને ચિનૂક સાલ્મનની જાત જોવા મળે છે. કેમલૂપ્સના પર્વતિય જંગલોમાં રકૂન નામે ઓળખાતા નિશાચર રીંછ, કાયૉટી- ઘાસના જંગલોના વરુ, બિલાડીની જાતનું કૂગર, માર્મટ નામે જાણીતા ખિસકોલી જેવા પ્રાણીઓ, ગ્રે વુલ્ફ, હરણાંની વસ્તી ય ખરી.

કેમલૂપ્સમાં છેલ્લા થોડા વર્ષોથી સ્થાનિક પ્રતિભાઓને આગળ લાવવા ઉજવણીઓ યોજાય છે.

કેમલૂપ્સથી જેસ્પર જતા ટ્રેનની સફરમાં પણ એવા જ પહાડો, પહાડો વચ્ચેની કોતરો અને એ કોતરોમાંથી ફૂટી નિકળતા  ધોધ, એમાંથી વહેતા પાણીના વહેણ, એ વહેણમાંથી વિસ્તરીને બનતી નદી- લેક જોયા પણ દરેક સમય અને સ્થળે એમાંથી નવું જ દ્રશ્ય સર્જાતું હોય. કોઈનાય માટે સુહાની સફર ન બને તો જ નવાઈ.

અહીં આજના અદ્યતન ટેક્નૉલોજી યુગમાં રસ્તે જતાં સમાંતરે ટેલિફોનના દોરડા જોયા. અજાયબી તો લાગે જ ને ? પણ ખરેખર તો એ ટેલિગ્રાફના પૉલ હતા. કેમલૂપ્સમાં આજે પણ ટેલિગ્રાફ બિલ્ડિંગ છે. આવા અંતરિયાળ વિસ્તારમાં પણ ટેલિગ્રાફી પૉલ જોઈને થયું માનવી પોતાની હાજરી કોઈપણ સ્થળે નોંધાવી શકે છે. એ હાજરી ક્યારેક સર્જનાત્મક પણ હોય તો ક્યારેક વિનાશ સ્વરૂપે પણ વેરાઈ જાય. ટ્રેનમાં પસાર થતા વચ્ચેના વિસ્તારમાં આ પહાડો પરના લીલાછમ દેખાતા વૃક્ષોના બદલે બળીને ઠુંઠા થઈ ગયેલા અનેક વૃક્ષો જોયા. કોઈ એક વ્યક્તિની બેદરકારીના લીધે એની બુઝાયા વગર ફેંકી દીધેલી સિગારેટના લીધે વેરાયેલી તારાજી જોઈને શું વિચાર આવે? વિકસતા જેટલા વર્ષો લાગ્યા હશે એવા અડીખમ વૃક્ષોને ઘડીના છઠ્ઠા ભાગમાં હતા ન હતા કરી નાખવાની તાકાત એક ચિનગારીમાં ય છે.

મધ્યમ ગતિએ દોડતી ટ્રેન જ્યારે ૪,૦૦૦ ફીટ ઊંચાઈએ આવેલા જાસ્પર પહોંચી ત્યારે સાંજની શરૂઆત હતી. અહીંની તો સાંજ પણ સલૂણી. એક દિવસ પહેલાં જે ખુલ્લુ ઉજાસી આકાશ હતું ત્યાં હળવા વરસાદની ફરફર શરૂ થઈ ગઈ હતી. આછા વાદળછાયા આકાશમાં ક્યાંક સૂર્યના કિરણો સ્પર્શતા ત્યાં એ બર્ફીલા પહાડો  સોનેરી આભા ધારણ કરી લેતા. સોનેરી ગુંબજની જેમ ચમકતા પહાડો અને કૈલાસ પર ઉગતા સૂર્યની લાલિમામાં તો જાણે ક્યાંય ફરક જ નથી.

લગભગ ૧૧,૦૦૦ સ્ક્વેર કિલોમીટર સુધી પથરાયેલો આ જાસ્પર નેશનલ પાર્ક કૅનેડિયન રોકીનો સૌથી વિશાળ પાર્ક છે. જાસ્પર હૉસના નામ પરથી ઓળખાતા જાસ્પરને અહીંના પર્વતો, હિમનદીઓ, તળાવો, ધોધ, ખીણ, ચૂનાના પત્થરો, અહીંની ધરતીના સ્તરોમાંથી મળેલા વનસ્પતિ કે પ્રાણીઓના અવશેષોના લીધે યુનેસ્કૉ વર્લ્ડ હેરિટેજની સાઇટનો ખિતાબ મળ્યો છે.

જાસ્પરની દક્ષિણે આવેલું મલાઈન લેક એના નીલવર્ણા પાણી, આસપાસના પહાડો, એની વચ્ચે દેખાતા કોતરો અને ગ્લૅસિયરના લીધેના લીધે વધુ રળિયામણું દેખાય છે. આ અદભૂત સમન્વવય ફોટોગ્રાફીની દ્રષ્ટીએ પણ ઉત્તમ છે. મલાઈન લેકની ક્રુઝ ઉપરાંત, વૉટર રાફ્ટિંગ, હાઈકિંગના શોખીનો માટે પણ જાસ્પર નેશનલ પાર્ક મસ્ટ વિઝિટના લિસ્ટમાં અગ્રીમ સ્થાને છે.

અહીંના પહાડોમાં કે જંગલોમાં મેમલિઅન જાતીના પ્રાણીઓ, કૅરિબૂ નામે ઓળખાતું રેન્ડિયર, મૂઝ, સફેદ પૂંછડી ધરાવતું હરણ જાતિનું પ્રાણી, લિંક્સ (બિલાડીની જાતનું તીણી નજરવાળું પ્રાણી, નોળિયાના વર્ગનું મિંક, ગ્રિઝલી બેર અને રૅપ્ટર, ગોલ્ડન ઈગલ, ઘુવડ, ગ્રાઉસ,બહેમિઅન વૅક્સવિંગ જેવા પક્ષીઓની ભરપૂર વસ્તી છે.

જાસ્પરના નાનકડા ડાઉનટાઉનમાં ફરીએ તો પણ ચારેકોર ધવલ શિખરોથી ઢંકાયેલા પર્વતો તો નજરે પડે જ. જાસ્પરની સવાર પણ સુંદર. જૂન , જુલાઈ કે ઑગસ્ટમાં થોડું ગરમ રહેતું જાસ્પર શિયાળામાં તો માઇનસ ત્રીસ સેલ્સિયસ પર ઉતરી જાય છે. જો કે ઉનાળાની સીઝનમાં પણ ક્યારે મોસમ બદલાય એની કોઈ ખતરી નથી એટલે ત્યારે પણ સાથે હળવું સ્વેટર અને વેધર જૅકેટ સાથે રાખવું હિતાવહ તો ખરું જ.

હવે જાસ્પરથી અમારી સફર બાય રૉડ શરૂ થવાની હતી અને કોને ખબર કેવા અને કેટલાય ચકિત કરી દે એવી અદભૂત પ્રકૃતિ અમારી રાહ જોતી હતી.

હવે એની વાત……

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

કુદરત અને માનવસર્જિત સૌંદર્યથી શોભતું શહેર: પોર્ટલેન્ડ -નવગુજરાત સમય (Let’s Travel)

સમય ઉનાળાનો હોય એટલે પોર્ટલેન્ડમાં સૂર્યોદય સમય સવારે સાડા પાંચનો અને સૂર્યાસ્ત હોય રાત્રે ૯ -૩૦નો એટલે લગભગ સોળ કલાકનો સમય આપણી પાસે હોય

અમેરિકા એક એવો વિશાળ દેશ છે જેના કોઈપણ બે છેડા અર્થાત પૂર્વથી પશ્ચિમ કે ઉત્તરથી દક્ષિણ સુધીનું અંતર પણ એક ખંડથી બીજા ખંડ જેટલું હોય. એવા જ બે છેડા એટલે કે ઉત્તરપૂર્વના બોસ્ટનથી ઉત્તરપશ્ચિમના પોર્ટલેન્ડની સફર એટલે લગભગ ૩,૦૮૭ માઈલનું અંતર. બન્નેના સમયમાં પણ ત્રણ કલાકનો ફરક.

આજે વાત કરવી છે આ કોલંબિયા અને વિલેમેટ નદીના સંગમ પર વિસ્તરેલા ઓરેગોન સ્ટેટના સૌથી મોટા શહેર પોર્ટલેન્ડની. સમય ઉનાળાનો હોય એટલે પોર્ટલેન્ડમાં સૂર્યોદય સમય સવારે સાડા પાંચનો અને સૂર્યાસ્ત હોય રાત્રે ૯ -૩૦નો એટલે લગભગ સોળ કલાકનો સમય આપણી પાસે હોય. અમે પોર્ટલેન્ડ ઉતર્યા ત્યારે તો સવારનો સમય બપોર તરફ આગળ વધી રહ્યો હતો. આ સોળ કલાકના દિવસમાં કેટલા સ્થળોએ મુલાકાત લેવી છે એ તો પહેલેથી નિશ્ચિત કરવું જ પડે. એ નિર્ધારિત પ્લાન મુજબ અમે સૌથી પહેલા પહોંચ્યા અહીંના જૅપનીઝ અને લેન સુ ચાઈનીઝ ગાર્ડનની મુલાકાતે.

બગીચાઓનું શહેર

 

લુપ્ત જ્વાળામુખીની ટોચ પર આ શહેર વસેલું છે અને એટલે જ કદાચ આ શહેરની માટીમાં બાગોમાં ખીલેલા ફૂલોને જાળવવાની પ્રાકૃતિક ક્ષમતા હશે. આ વાતની પ્રતીતિ અમને થઈ ૧૨ એકરમાં ફેલાયેલા આ જૅપનીઝ ગાર્ડનને જોઈને. ચાલીને જોઈ શકાય એવા આ ગાર્ડનમાં ટી હાઉસ, સર્પાકારે વહેતા નાના-નાના પાણીના વહેણ અને એમાં ખીલેલા કમળના ફૂલો, મન પ્રફુલ્લિત ન થાય તો જ નવાઈ. એવો જ બીજો ગાર્ડન છે લેન સુ ચાઈનીઝ ગાર્ડન. સુઝહૂના ચીની કસબીઓ દ્વારા રચાયેલા ઉપવનમાં ૨,૦૦૦ વર્ષ જૂની ચીનની પરંપરાગત કલા, સ્થાપત્ય, સ્કલ્પચર અને ડિઝાઇનનો સમન્વય જાણે કુદરત સાથે સાધવામાં આવ્યો હોય એવી અનુભૂતિ થઈ. આ માત્ર બગીચો નથી. મુલાકાતીઓ માટે બાંધેલા ચીની શૈલીના વિઝિટિંગ સેન્ટરમાં મુકેલા સુંદર મઝાના રંગોથી સજાવેલા ગ્લાસ પેઇંટિંગ્સ, ચાઈનીઝ કલાકૃતિઓ પણ અહીં જોવા મળી. આખાય ગાર્ડનમાં ફરવાની પગથારની આજુબાજુ ખીલેલા ફૂલો અને નાના નાના કુંડામાં પવનની હળવી થપાટોમાં આમતેમ ડોલતા ફૂલોમાં મહેંક નથી પણ મનને મોહી લે એવી મોહકતા તો ખરી જ. ચીનની વાત કરીએ અને ડ્રેગન ન હોય એવું બને? અહીં ફૂલોની સાથે કુંડમાં તરતા મુકાયેલા નકલી ફૂલોની સાથે રંગબેરંગી ડ્રેગન પણ શોભામાં અભિવૃદ્ધિ કરતાં હતા.આ ઉપરાંત પોર્ટલેન્ડ જાણીતું છે એના ઇન્ટરનેશનલ રૉઝ ટેસ્ટ ગાર્ડનથી. અહીં આશરે ૬૫૦ જાતના ૧૦,૦૦૦થી વધુ ગુલાબોની જાત ઉછેરવામાં આવી છે. એપ્રિલથી ઓક્ટોબરમાં ખીલતા ગુલાબોની મોસમ જૂનમાં પુરબહારમાં હોય છે.

આકર્ષક વૉટરફૉલ્સ

 

પોર્ટલેન્ડ શહેરમાં માનવ સર્જિત આકર્ષણો છે એવાં જ સુંદર કુદરત સર્જિત સ્થળો પણ છે. પોર્ટલેન્ડથી આશરે ૩૦ મિનિટ દૂરીએ મલ્નોમહ વૉટરફૉલ છે. પહાડો પરનો બરફ પીગળે ત્યારે એ પાણીના ધોધનું સ્વરૂપ લે. ૬૧૧ ફૂટ ઊંચાઈથી ખાબકતો આ વૉટરફૉલ શહેરની બહારથી પસાર થતા હાઈવૅ પર જ છે. મૂળ અમેરિકન રહેવાસીની દંતકથા મુજબ આ વૉટરફૉલ એક રાજકુમારીનું હ્રદય જીતવા માટે શોધવામાં આવ્યો હતો. આવો જ એક બીજો ફૉલ છે જેની ઉપર રિવર વૉક બ્રિજ બનાવ્યો છે. ઊંચાઈથી પડતો આ ફૉલ જાણે બે ભાગે વહેંચાઈ ગયો છે. ફૉલની અધવચ્ચે બનાવેલા આ રિવર વૉક બ્રિજ પર ચાલનારને તો જાણે ફૉલ એમની ઉપર જ પડશે એવી અનુભૂતિ જ થતી હશે.

મઝાનું વિસ્ટા હાઉસ

 

પોર્ટલેન્ડનો સમગ્ર નજારો જોવો હોય તો વિસ્ટા હાઉસની મુલાકાત લેવી પડે. ઓરેગન રાજ્યના મલ્નોમહ કાઉન્ટિના વિસ્ટા હાઉસ સુધી પહોંચીએ ત્યાં સુધીનો ડ્રાઈવ પણ એટલો જ મનોરમ્ય છે. રસ્તે જતા આવે ચેરી બેરીના ફાર્મ. ઓર્ગેનિક ફૂડના ચાહકોએ છોડ પરથી ઉતારેલી આ તાજી ચેરી, બેરીનો સ્વાદ તો  માણવો જ રહ્યો. હાઈવૅ પરથી પસાર થતા હોઈએ અને ઊંચે નજર પહોંચે ત્યારે ત્યાંથી જ વિસ્ટા હાઉસ તો દેખાય જ છે પણ વિસ્ટા હાઉસ પહોંચીને નીચે વહેતી કોલંબિયા નદી અને દૂર દૂર નજરે પડતું પોર્ટલેન્ડ જોઈએ તો જમીનથી ઊચકાઈને આસમાને પહોંચ્યા હોય એવી અનુભૂતિ થાય. દૂરથી વિસ્ટા હાઉસને જોઈએ તો એમ લાગે કે નાના નાના પત્થરોને એકબીજા સાથે ગોઠવીને આ ઈમારત બનાવી છે. નીચે વહેતી કોલંબિયા નદીથી આશરે ૭૩૩ ફૂટની ઊંચાઈએ આવેલા વિસ્ટા હાઉસ અને એની ય ઉપરની ગેલેરી પર પહોંચો એટલે સમગ્ર પોર્ટલેન્ડને નજરમાં ભરી લઈ શકાય છે.

સમશીતોષ્ણ દરિયાઈ આબોહવા ધરાવતા પોર્ટલેન્ડના શિયાળામાં ઠંડુ અને વાદળછાયું વાતાવરણ રહે છે જ્યારે ઉનાળાના દિવસો સામાન્ય રીતે ઉષ્ણ અને સૂકા એટલે પોર્ટલેન્ડની મુલાકાત માટે સૌથી ઉત્તમ સમય જૂન, જુલાઈ અને ઓગસ્ટ. આ મહિનાઓ દરમ્યાન મોટાભાગે સ્વચ્છ રહેતું આકાશ અને લાંબા દિવસો પ્રવાસીઓને ફરવા માટેનું એકદમ અનુકૂળ વાતાવરણ આપે છે.

ફ્રેંચ સ્થાપત્યનો ઉત્તમ નમૂનો: પિટોક મેન્શન
અહીં જૅપનીઝ અને ચાઈનીઝની જ નહીં પણ ફ્રેંચ શૈલીને ય આવકાર આપવામાં આવ્યો છે. ૧૪થી ૧૬ના સૈકાના પ્રાચીન કળા, સાહિત્ય અને સ્થાપત્ય પણ અહીંના પિટોક મેન્શનમાં જોવા મળશે. લંડનમાં જન્મેલા ઉદ્યોગપતિ અને પબ્લિશર એવા હેન્રી પિટોકે મધ્યયુગથી આધુનિક યુગ તરફની સંક્રાંતિનો, વિક્ટોરિયન અને ફ્રેંચ શૈલીનો સમન્વય કહી શકાય એવા જૅકોબીઅન ( ઇંગલેન્ડના રાજા જેમ્સ પહેલાના રાજ્યનું), એડ્વર્ડિઅન ( સાતમા એડવર્ડના સમય-રાજ્યકાળનું), ટર્કિશ અને ફ્રેંચ આર્કિટેક્ચરથી પિટોક મેન્સન સજાવ્યું છે.

 

શહેર હોવા છતાં પોર્ટલેન્ડ પર પ્રાકૃતિક સૌંદર્યનો પાસ હજુ ટકી રહ્યો છે.

૪3- કવિતા શબ્દોની સરિતા-

ઘર માત્ર જ નહીં પણ શહેરથી ઘણે દૂર એક એવું વિશ્વ છે જ્યાં ઘરની યાદ તો આવે છે પણ ઘરની ખોટ નથી સાલતી કે નથી ઘર ઝૂરાપો સાલતો. અહીં નિરાંત છે, નિતાંત શાંતિ છે, એક આહ્લાદક અનુભૂતિ છે. આ વિશ્વ એવું છે જે આપણું નથી અને તેમ છતાં એ ક્યારે આપણામાં આવીને વસી જાય છે, આપણામાં આવીને પ્રસરી જાય છે એની જાણ સુધ્ધા નથી થતી પણ  હા, અનુભવી જરૂર શકીએ છીએ. એ વિશ્વના પ્રસારનો જરાય ભાર નથી લાગતો. આપણે હતા એનાથી પણ હળવાફૂલ થઈને એમાનાં જ એક બની રહીએ છીએ.

આસપાસ ઘણા બધા લોકો છે પણ ક્યાંય કોલાહલ નથી. એ ટોળા આપણને ક્યાંય અડતા નથી, ક્યાંય નડતા નથી. સૌની વચ્ચે રહીને પણ એમનાથી અલગ રહી શકીએ છીએ. અનેકાંત વચ્ચે પણ એકાંત શું હોઈ શકે એ પણ સમજાઈ જાય છે આ એકાંત પણ ખુબ ગમે એવું છે કારણકે એમાં જરાય એકલતા નથી, શાંતિ હોવા છતાં સૂનકાર નથી. સતત સૌની સાથે હોવા છતાં પણ માત્ર પોતાની જાત સાથે જ છીએ એ અનુભવ કેવો અદ્ભૂત હોઈ શકે?

અહીં જે છે એમાંનું કશું જ આપણું નથી તેમ છતાંય આપણે આ વાતાવરણનો જ એક અંશ છીએ એટલા એની સાથે એકરૂપ થઈ શકીએ છીએ. નજર પહોંચે ત્યાં સુધીની મોકળાશમાં પણ આપણે ભરપૂર થઈ જઈએ છીએ. તરબતર થઈ જઈએ છીએ. અહીં જે છે એમાનું કશું જ સાથે લઈ જઈ શકવાના નથી એવી જાણ છતાં મનથી , ચિત્તથી સમૃદ્ધ બનતા જઈએ છીએ.

માનવજાતે કરેલા વિભાજનો કરતાં અહીં સાવ ભિન્ન રીતે થયેલા વિભાજન છે જેમાંય એકરૂપ થઈને એકમેકને પૂરક બની રહેતી પ્રકૃતિ છે. દૂર દેખાતી આકાશ અને અવની વચ્ચે ખેંચાયેલી પેલી ક્ષિતિજરેખાનો એમને અલગ કરવાના બદલે એકાકાર કરી દે એવો નજારો છે. જમીનથી દીવાલનો કાટખૂણો માપવાનો ઓળંબો તો આપણે બનાવ્યો પણ આ આકાશ અને અવની વચ્ચેનો કાટખૂણો માપવાનો ઓળંબો ક્યાંય જોયો નહીં અને તેમ છતાં આકાશ અને અવનીએ પોતાનું પ્રાકૃતત્વ જાળવી જાણ્યું છે.

દૂર દૂર સુધી દેખાતા બરફાચ્છાદિત ધવલ પર્વતોએ પોતાનામાંના એક હોવા છતાં પોતાની ગોદથી અલગ  અસ્તિત્વ સ્થાપિત કરવા નિકળી પડેલા એ રમતિયાળ ઝરણાઓને પકડી રાખવાના બદલે વહી જવાની મોકળાશ આપી છે. એ વિખૂટા પડી ગયેલા ઝરણાઓને નદી સ્વરૂપે વહી જવું છે તો એનો ય માર્ગ કરી આપ્યો છે અને સરોવર સ્વરૂપે જ રહી જવું છે તો એ ઝરણાંઓના પાણીને એટલી જ સ્થિરતા અને સલામતી ય આપી છે ખરી હોં..  અહીં એકમેકના સંબંધને સાચવાનું સાતત્ય છે પણ બંધન નથી.

સરોવરના નીલવર્ણા પાણીએ પણ આસમાન સાથે એકરૂપતા જાળવી રાખવા એ જ રંગ જ ધારણ કરી રાખ્યો છે અને આકાશ પણ જાણે ઝળૂંબીને એમાં પોતાની સ્વીકૃતિની છાયા જોઈને રાજી રાજી હતું.

ક્યાંક પત્થરીલા પર્વતોને પોતાના સૂકાપણાનો સંતાપ ન રહી જાય એના માટે પેલા ઊંચા ઊંચા વૃક્ષોમાં પોતાની લીલાશથી એને આવરી લેવા છે, છાવરી લેવા છે એવો સંપીલો ભાવ પણ છે.

અહીં ઊંચાઈ પણ છે અને ઊંડાઈ પણ છે. ખુબ સુંદર અને મનોહર છે બંને કારણકે ઊંચાઈને ઊચ્ચતાનો અહં નથી, આડંબર નથી અને નથી ઊંડાઈને પોતાની ગહનતાનો વસવસો કે ઊંચાઈઓથી અલગ હોવાનો, દૂર રહેવાનો અહંગરો.  કોઈનામાં પોતાની સુંદરતા કે મનોહરતાનો ગર્વ પણ નથી બસ છે તો બંનેમાં સૌને સ્પર્શતી આત્મીયતા. અહીં આવનાર સૌ અહીંની આ અફાટ વેરાયેલી કુદરતના એક અંશ છે એવી પ્રસન્ન અનુભૂતિ આપતી ઉદારતા છે.

અહીં કોઇનામાં કોઈનાથી ચઢિયાતા સાબિત થવાની, પોતાની મહત્તા દર્શાવવાની હોડ નથી અને એટલે જ અહીં સૌની ગરિમા સચવાયેલી રહે છે. અહીં ક્યાંકથી ધરતીની સ્થળસીમાથી આગળ વધીને કોઈ એક નવો જ વિસ્તાર શરૂ થવાનો છે એની જાણ હોવા છતાં ધરતીએ તો પોતાની કોઈ સીમાઓ આંકી નથી.

અહીં આવીને આપણા અસ્તિત્વને આ સૌ સાથે અભાનપણે, અજાણપણે એકાકાર કરી દેવાની સભાનતા આપણામાં પણ અનાયાસે આવી ઊગે છે. આપણે પણ આ પ્રકૃતિ સાથે ખીલી ઉઠીએ છીએ. ચિત્તના તમામ કોલાહલો સ્થિર થઈ જાય છે, શમી જાય છે. ધ્યાનસ્થ મુદ્રામાં ઉભેલા શાંત વૃક્ષોની ધ્યાનાવસ્થાની અસર આત્મા સુધી પહોંચે છે. ઊંચાઈને આંબેલા પર્વતો પર ઉઘડતી સવાર સાથે, સૂર્યના કિરણોના ઉજાસથી રેલાતો ચારેકોરનો ઉજાસ આપણી અંદર અજવાસે છે અને એક અનોખી અનુભૂતિ સાથે મન છલોછલ બની જાય છે. જાણે ખુલ્લી કે બંધ આંખે પણ પરમતત્વનો પરિચય થઈ જાય છે અને મનમાં પડઘો ઉઠે છે……

કે મારી ભીતર, મારી અંદર તો એવું અજવાળું, અજવાળું……..
સળવળતી હોય આંખ જેને જોવાને, એ મીંચેલી આંખે ય ભાળું.
અંદર તો એવું અજવાળું, અજવાળું …….

ઊંડે ને ઊંડે ઊતરતાં જઇએ, ને તો ય લાગે કે સાવ અમે તરીએ.
મરજીવા મોતીની મુઠ્ઠી ભરે ને એમ ઝળહળતા શ્વાસ અમે ભરીએ.
પછી આરપાર ઉઘડતાં જાય બધાં દ્વાર, નહીં સાંકળ કે ક્યાં ય નહીં તાળું
અંદર તો એવું અજવાળું……

સૂરજ કે છીપમાં કે આપણમાં આપણે જ ઓતપ્રોત એવાં તો લાગીએ,
ફૂલને સુવાસ જેમ વાગતી હશે ને તેમ આપણને આપણે જ વાગીએ.
આવું જીવવાની એકાદ ક્ષણ જો મળે તો એને જીવનભર પાછી ના વાળું.
અંદર તો એવું અજવાળું.

કાવ્ય પંક્તિ- માધવ રામાનૂજ

૪૨ -કવિતા શબ્દોની સરિતા

મૈત્રીની મોસમ તો બારેમાસ….આજે બારમાસીના ફૂલ જેવા એક મિત્રની, એવી મૈત્રીની યાદમાં……….

એક વાર્તાલાપ……..

હેલ્લો, ક્યારે
આવ્યા? ખરા છો તમે તો ? આટલા દિવસ થયા
આવ્યાને અને મળવાની વાત તો બાજુમાં એક ફોન પણ કરતા નથી?  જો અમે નહીં સારા તમને યાદ કરીને મળવા આવ્યા?

હવે બીજો વાર્તાલાપ-…..

હેલ્લો… અરે વાહ આવી ગયા?  આજે જ તને
યાદ કરી અને મને ખબર હતી કે જ્યારે આવશે ત્યારે ફોન તો આવશે
જ..

પહેલો  સંવાદ
છે એક સાવ જ વ્યહવારિક રીતે  ક્યારેક  પોતાની ફુરસદે  કે સગવડે મળતા નામ પુરતા
કહેવાતા સ્નેહી સાથેનો અને બીજો વાર્તાલાપ છે એક અત્યંત નિકટના મિત્ર સાથેનો જેની સાથે પણ ફુરસદે જ અને એકમેકની
સગવડે જ મળવાનુ થતુ હોય .

ફરક છે આ બંને વાર્તાલાપના સૂરમાં , બંનેની અભિવ્યક્તિમાં .

કેટલાક લોકો કહેવાતી આત્મિયતાને તમારી પર થોપવાનો પુરેપુરો પ્રયત્ન કરશે અને સામે પક્ષે એવી આત્મિયતાની અપેક્ષા રાખી  જ્યારે મળે ત્યારે ફરિયાદના સૂર સાથે જેટલો
સમય મળ્યો હોય એમાં પણ  કડવાશ
ઘોળશે. જેના લીધે ફરી મળવાની ઇચ્છા જ મરી પરવારે.

જ્યારે એક સંબંધ એવો પણ છે જેમાં અપેક્ષા ઓછી અને વિશ્વાસ વધુ છે અને
એ સૂર છે મૈત્રીનો. અહીં એવુ પણ નથી કે રોજે રોજ મળીને બંને એકબીજાની પળે પળનો
હિસાબ રાખતા હોય. ક્યારેક એવુ પણ બને કે વર્ષમાં બે વાર પણ મળવાનુ ભાગ્યે જ થયુ
હોય પણ  આ મૈત્રી નામ પુરતી નથી. અહીં
વિશ્વાસની એક બુનિયાદ પર મૈત્રીની ઇમારત છે.

વાત છે
મળ્યા એની મઝા માણો જેવી વિચારસરણી ધરાવતા બે અંગત મિત્રોની . આજે યાદ પણ નથી કે
પ્રત્યેક્ષ્ ક્યારે મળ્યા હતા. કેટલાય વર્ષો પસાર થઈ ગયા રૂબરૂ મળ્યાને. હા, ક્યારેક ફોન પર કે મેઇલ પર ખબરની આપ લે થઈ જાય બસ પણ એથી કરીને કોઇને કોઇના માટે કોઇ ફરિયાદ નથી કે નથી કોઇ અપેક્ષા. જ્યારે મળે ત્યારે ,જે હાલમાં મળે ત્યારે જંગલમાં પણ મંગલ કરી લઈએ છીએ .જ્યારે મળીએ ત્યારે આખે આખો સાગર ઉલેચાઇ જાય એવી રીતે  બંને એકબીજા સામે ઠલવાઇ જઈએ છે અને ફરી  ક્યારે મળીશુ એનો વિચાર કર્યા વગર જ છુટા પડીએ છીએ. કોઇ અપેક્ષા નથી એકમેક માટે અને છતાં ગળાબૂડ
વિશ્વાસ છે કે જ્યારે જરાક હાથ લંબાશે ત્યારે ત્યાં ક્યાંક  એકબીજાની આસપાસ જ મળી રહેશે. અને એ મળવા માટે પણ ફિઝીકલ પ્રેઝન્સની જરૂર નથી.  અહીં વાત થવી એ મળ્યા જેટલુ જ મહ્ત્વનુ છે એવી
ક્યારેય ન થયેલી  સમજૂતી છે. 

મારી ડાયરી તારી પાસે અને તારી ડાયરી મારી પાસે જેવી અંગતતા છે. કહેવાનો મતલબ કદાચ કોઇની સાથે ન વહેંચી શકાય એવી વાતની અહીં આપ-લે થાય તો પણ એ આગળ વધીને બીજે ક્યાંય નહી જાય એવી ખાતરી છે. મૈત્રી એક એવી સેઇફ ડીપોઝીટ વોલ્ટ છે, એવુ લોકર છે જેમાં તારી -મારી અતિ ખાનગી જણસ એ જોઇન્ટ એકાઉન્ટ્ની માફક સચવાયેલી રહેશે એવો વણ લખ્યો કરાર છે.

છેલ્લા ક્યારે મળ્યા કે હવે ક્યારે મળીશુ એનુ કોઇ રજીસ્ટર પણ નથી એકબીજા પાસે . જરૂર પણ નથી એવા કોઇ રજીસ્ટરની કારણકે અહીં હેપ્પી ફ્રેન્ડશીપ ડે વિશ કરવાવાળી ફોર્માલિટી નથી પણ જ્યારે મળ્યા ત્યારે ફ્રેન્ડશીપની હેપ્પીનેસ ફીલ કરવાની માનસિકતા છે બંનેમાં .  ક્યારેક નક્કી કરીને પણ ન મળી શકાય અને ક્યારેક સાવ જ અણધારી મુલાકાત થઈ જાય. પણ અહીં કોઇ લેખાજોખા નથી કે
નથી કોઇ રાવ ફરિયાદ. મળાય તો એનો આનંદ -ન મળાય તો એનો કોઇ અફસોસ નહી.

આવી મૈત્રી  સમજવા માટે તો સુરેશભાઇ દલાલની એક રચના કાફી છે.

તું વૃક્ષનો છાંયો છે, નદીનું જળ છે. ઊઘડતા આકાશનો ઉજાસ છે:
તું
મૈત્રી છે.

તું થાક્યાનો વિસામો છે, રઝળપાટનો આનંદ છે, તું
પ્રવાસ છે, સહવાસ છે:
તું
મૈત્રી છે.

તું એકની એક વાત છે, દિવસ ને રાત છે, કાયમી સંગાથ
છે:
તું
મૈત્રી છે.

હું થાકું ત્યારે તારી પાસે આવું છું, હું છલકાઉં ત્યારે તને ગાઉં છું, હું તને ચાહું છું :
તું
મૈત્રી છે.

તું વિરહમાં પત્ર છે, મિલનમાં છત્ર છે,તું અહીં
અને સર્વત્ર છે:
તું
મૈત્રી છે.

તું બુદ્ધનું સ્મિત છે, તું મીરાનું ગીત છે, તું
પુરાતન તોયે નૂતન અને નિત છે:
તું
મૈત્રી છે.

તું સ્થળમાં છે,
તું પળમાં છે;તું સકળમાં છે અને તું અકળ છે:
તું
મૈત્રી છે.

આવી દોસ્તી -આવા દોસ્ત માટે બીજુ તો શું કહી શકાય ? હા આટલુ ચોક્કસ કહી શકાય.

એ દોસ્ત મને તારી દોસ્તી પર ગર્વ છે, દરેક પળ તને યાદ કરું છુ,
મને
ખબર નથી, પણ ઘરવાળા કહે છે કે, હું ઊંઘ
માં પણ તારી સાથે વાત કરું છુ..

અને છેલ્લે..
મૈત્રીદિને મળેલો એક સરસ મેસેજ..

“કુંડળી
મેળવ્યા વગર સ્થાપિત થતો અને આજીવન કાયમી રહેતો સંબંધ એટલે મિત્રતા.”

૪૧ -કવિતા શબ્દોની સરિતા-

એક તાજેતરના સમાચાર….. મુંબઈથી માંડીને અન્ય અનેક શહેરોમાં વરસાદનો પ્રકોપ.. મુંબઈ શહેર જળબંબાકાર, મુંબઈની લોકલ ટ્રેનો વરસાદના લીધે અટકી પડી છે. ચારેકોર પાણી ભરાવાની લીધે ટ્રાફિક જામ……વગેરે વગેરે.

અરે! વરસાદનો તે પ્રકોપ હોય?

હા, હોય.. જે માફકસરનું છે એ જ સૌમ્ય છે જેમાં અતિરેક છે એ રૌદ્ર જ છે.

એની સામે એક અન્ય સમાચાર…..ચેન્નઇમાં પાણીની ભયંકર તંગી. વૅગનમાં ૫૦,૦૦૦ લિટર પાણી ભરેલું હોય એવા કુલ ૫૦ વૅગનવાળી ટ્રેન મોકલવામાં આવી.

હવે જોઈએ થોડા સમય પહેલાના એક જુના સમાચાર….

દક્ષિણ આફ્રિકાના  સૌથી સુંદર અને પ્રવાસીઓ માટેના સૌથી આકર્ષક મનાતા કેપટાઉન શહેર પર તોળાતું જળસંકટ અને હા! આ માત્ર કોઈ એક શહેર કે ગામની વાત નથી .ભારતભરના અનેક શહેરો, બેઇજિંગ , ટોક્યો, મૉસ્કો જેવા મહાનગરો પર પણ આ જળસંકટ તોળાઈ રહ્યું છે. દુનિયામાં સો કરોડ જેટલા લોકોને પીવાનું શુદ્ધ પાણી નથી મળતું તો ૨૭૦ કરોડ લોકોને વર્ષ દરમ્યાન એક મહિના સુધી પીવાનું પાણી મળતું નથી.

યુરોપમાં પણ અનેક હોટલમાં પ્રવાસીઓ જેટલા દિવસ રહે એટલા દિવસ રોજ ટુવાલ બદલવાના બદલે જો એક જ ટુવાલનો ઉપયોગ કરશે તો કેટલા લિટર પાણીનો બચાવ કરવામાં સહભાગી બનશે એવી સમજ આપતી નોંધ મુકવામા આવે છે. શું દર્શાવે છે આ?  

ક્યાંક છે ધોધમાર છે તો ક્યાંક,

બુંદ બુંદ માટે મારામાર છે.

અન્ય દેશ કે શહેરો વિશે ઝાઝી જાણકારી ન હોય તો પણ ભારતભરમાં અનેક શહેરોની પાણીની તકલીફથી આપણે દૂર રહીને પણ ક્યાં અજાણ છીએ?

‘છલકાતું આવે બેડલું, મલકાતી આવે નાર’ તો હવે ભૂતકાળ બની ગયો છે. જ્યાં પાણી જ નથી ત્યાં બેડલું કેમ કરીને ભરાય અને બેડલું જ જ્યાં માંડ માંડ ભરાય ત્યાં નમણી નાર ક્યાંથી મલકાય? આ નમણી નારને મલકતી રાખવા કૂવામાં છલ-છલ છલકતું પાણી ય જોઈએ ને? જો કે હવે મોટાભાગના શહેરો, ગામમાં પણ પાણીની સુવિધા ઘેર ઘેર થઈ ગઈ છે તેમ છતાં કેટલાય અંતરિયાળ ગામો છે જ્યાં પાણી ભરવા બહાર નિકળવું પડે છે.

પાણી એ ઝાડપાન, પશુ પંખી, જીવ માત્ર માટેની અનિવાર્ય જરૂરિયાત છે એ આપણે ક્યાં નથી જાણતા અને તેમ છતાં આપણે એના માટે કેટલા જાગ્રત? જ્યાં ધોધમાર છે ત્યાં ક્યારેય ખૂટશે જ નહીં એવી માનસિકતાનો તો કોઈ ઉપાય જ નથી અને જ્યાં બુંદ બુંદ માટેની મારામાર છે એમની તકલીફો માટેનો ય ક્યાં કોઈ ઉપાય છે.

જ્યારે કોઈપણ સમસ્યા કારમી બનતી જાય ત્યારે, જ્યારે પાણી વહી જાય ત્યારે જ જાગવાની તો માનવજાતની કાયમી આદત છે ને? આપણે તો એવું જ માની લીધું છે કે આ સમસ્યાનો ઉકેલ માત્ર સરકારની જ જવાબદારી છે અને બસ આપણે તો શાહમૃગની જેમ રેતીમાં માથુ ખોસીને બેસી ગયા…

પણ ના સાવ એવું ય નથી હોં…….હમણાં જ એક ઇન્ટર્વ્યુ વાંચ્યો, સાંભળ્યો અને સાચે જ આનંદ થઈ ગયો કે ક્યાંક કોઈ તો છે જેમણે શાહમૃગની જેમ રેતીમાં માથુ ખોસીને બેસી રહેવાના બદલે એકલપંડે એવી ઝુંબેશ ઉપાડી છે જેના માટે માત્ર દાદ આપ્યા વગર નથી રહેવાતું.

જેમ ભારત દેશમાં સ્વચ્છતા અભિયાનના લીધે જે જાગૃતિ આવી છે એવી જ રીતે ડ્રોપ ડેડના અભિયાને સૌનું ધ્યાન દોર્યું છે.

શરૂ કરનાર છે તો વ્યવસાયે ફ્રીલાન્સર, ચિત્રકાર, કાર્ટુનિસ્ટ અને લેખક પણ આજકાલ એમની એક નવી ઓળખ ઊભી થઈ છે અને એ છે ઘેર ઘેર જઈ ગળતા નળ રિપેર કરી આપનાર પ્લમ્બર અને પાણી બચાનાર યોધ્ધાની. કદાચ આપ સૌ સમજી ગયા હશો અહીં કોની વાત કરી રહી છું. જી, બરાબર જ સમજ્યા છો. વાત છે શ્રી આબિદ સુરતીની. વૉટર વૉરિયરની…

નવાઈ લાગે છે ને? પણ આ વાસ્તવિક વાત છે. એ નથી રાજકારણની રમતમાં કે નથી માર્કેટીંગના માણસ કે નથી એમને નામનાની ખેવના. એમને તો બસ શક્ય હોય એટલી સમાજ સેવા જ કરવી છે અને પાણી બચાવા જેવી ઉત્તમ સમાજ સેવા કઈ હોઈ શકે? આ સોશિયલ વર્ક માટે એમને પૂછવામાં આવ્યું. કેટલો સરસ જવાબ હતો એમનો ! એ કહે છે કે આજે પાણી નહી બચાવી તો કાલે આપણને કોઈ બચાવી નહીં શકે. પાણીનું એક એક ટીપુ કિંમતી છે. એમની પરવરિશ ફૂટપાથ પર થઈ છે અને ફૂટપાથ પર રહેનારા કરતાં અન્ય કોણ પાણીની કારમી સમસ્યા સમજી શકે? અને સાચે જ એ અને એમની સાથે બે જણની ટીમ ઘેર ઘેર જઈને ટપકતાં નળ રિપેર કરી આપે છે.

એ કહે છે હું મુસ્લિમ છું. મુસ્લિમ હોય એ દિવસમાં પાંચ વાર નમાજ પઢે એવી સાદી સમજ લોકોમાં છે. નમાજ પઢવાનો, બંદગી કરવાનો હેતુ ખુદાને ખુશ રાખવા માટેનો છે પણ હું આ સોશિયલ વર્ક કરું છું કારણકે જળ જીવન છે અને એ જીવનનું તો જતન હોય જ ને? આ મારી બંદગી છે. આ બંદગીથી ખુદા પણ ખુશ અને બંદા પણ ખુશ.

એમણે આજ સુધી ઘેર ઘેર ફરીને જ્યાં જ્યાં પાણી ટપકે છે ત્યાં એ એક એક ટીપુ બચાવવાના કાર્યમાં લગભગ ૨૦ મિલિયન લિટરથી પણ વધુ પાણીનો બચાવ કર્યો છે.

આજે તો સાચે જ એમની વાત સાંભળીને ડૉ.રઈશ મનીયારની આ પંક્તિઓ યાદ આવી ગઈ.

છો વેદ વાંચનારાને માનહાનિ લાગે,
પ્રસ્વેદ પાડનારા અમને તો જ્ઞાની લાગે.

ડૉ. રઈશ મનીયારની આ પંક્તિ મારી જેમ તમને ય અહીં શ્રી આબિદ સુરતી માટે યથાર્થ લાગશે જ.

પ્રથમ કાવ્ય પંક્તિ -રાજુલ કૌશિક

૪૦- કવિતા શબ્દોની સરિતા

આ મનપાંચમના મેળામાં સૌ જાત લઈને આવ્યા છે,
કોઈ આવ્યા છે સપનું લઈને, કોઈ રાત લઈને આવ્યા છે.

કોઈ લાવ્યા ખિસ્સું અજવાળું, કોઈ લાવ્યા મૂઠી પતંગિયાં,
કોઈ લીલીસૂકી આંખોની મિરાત લઈને આવ્યા છે.

કોઈ ધસમસતા ખાલી ચહેરે, કોઈ ભરચક શ્વાસે ઊમટતા,
કોઈ અધકચરા, કોઈ અણોસરા જજબાત લઈને આવ્યા છે.

ફોર્થ જુલાઈ- અમેરિકાનો સ્વાતંત્ર્ય દિન..૧૭૭૬ના દિવસે અમેરિકા બ્રિટિશ હકૂમતથી આઝાદ થયું. સ્વભાવિક છે એ સમય, એ ક્ષણ કેવી ઉત્તેજનાભરી હશે! આઝાદી કોને વહાલી નથી? ભારતની જેમ અહીં પણ આ આઝાદીની ઉજવણી આજે પણ એટલી જ ઉત્સાહથી ઉજવાય છે. વાત અહીં ફોર્થ જુલાઈની નથી કરવી. વાત કરવી છે અહીં એ ઉત્સાહની. આમ પણ અહીં ઉનાળાના લાંબા દિવસો સૌને ઉત્સવ જેવા લાગતા હોય છે ત્યાં આવા કોઈ પણ દિવસની જાહેર રજા એટલે સોનામાં સુગંધ….

આવી ઉજવણીના જ દિવસે નજીક એક મેળામાં જેને અહીં ફનફેર કહે છે ત્યાં જવાનું થયું. નાના બાળકો પણ રમી શકે એવી સગવડો, ઘોડેસ્વારીની મોજ, પહેલાના સમયમાં મળતી એવી ઘોડાગાડીની સહેલ, ઉમંગથી છલોછલ મેદનીનો ઉત્સાહ વધારતું જાઝ બેન્ડ, એની પર પોતાની જ મસ્તીમાં ઝૂમતા ત્રણ વર્ષથી માંડીને ત્યાસી વર્ષ સુધીના લોકો…માહોલ જ એવો હતો પોતાની ઉંમર ભૂલીને પણ સૌ કોઈ ઝૂમી ઉઠે.

આવા મસ્ત માહોલમાં એક યુગલ એવું જોયું કે જેમને કદાચ એમને આ મસ્તી, આ મ્યૂઝિક સાથે અનેરો તાલમેલ હોય એમ એ એટલી તો મસ્તીમાં રાચતું હતું, નાચતું હતું કે એમને જોયા જ કરીએ. એમને જોઈને તો બીજો કશો વિચાર સુધ્ધા ન આવે. દેખીતી રીતે એ લોકો પણ આ મસ્તી, આ મોસમ, આ સમાના જ એક અવિભાજ્ય અંગ હોય એવા ભળી ગયેલા હતા. સરસ મઝાનું દેખાવડું અને સુખી દેખાતું એ જોડું  અને એમની સાથેના સ્ટ્રોલરમાં બેઠેલું એકાદ વર્ષનું બાળક જોતા વેંત ગમી જાય એવા હતા. જે રીતે બંને લાઈવ બેન્ડ સાથે તન્મય થઈ ગયા હતા અને એમના પગ તાલ મેળવીને થિરકતા હતા એ જોવાની સાચે જ મઝા આવતી હતી. એકાદ ધૂન પુરી થવા આવી ત્યાં સ્ટ્રોલરમાં મુકેલું એ બાળક રડવા લાગ્યું. બે-પાંચ મિનિટ એમ જ રડતું રહ્યું, માતા-પિતા તો પોતાનામાં જ મશગૂલ. પહેલા તો લાગ્યું કે આ જાઝ બેન્ડની વધુ પડતા નજીક હોવાથી અને એના સંગીતના અવાજની બુલંદીના લીધે એમને બાળકના રડવાનો અવાજ નહીં સાંભળ્યો હોય. થોડી વધુ ક્ષણો એવી રીતે જ પસાર થઈ ગઈ. થોડીવાર પહેલાં જે યુગલને જોવાનો આનંદ આવતો હતો, હવે એજ યુગલ પર થોડો રોષ ઉપજવા માંડ્યો. કેવા છે બેપરવા છે આ લોકો? બાળક આટલું રડે છે અને એમને કશી જ પડી નથી? વધુ ક્ષણો એમજ પસાર થઈ ગઈ હોત તો કદાચ રોષની માત્રા વધી ગઈ હોત પણ નસીબે માતાનું ધ્યાન એ રોતા બાળક પર ગયું અને એણે વ્હાલથી એના બાળકને સ્ટ્રોલરમાંથી તેડી લીધું. પતિને હાથથી હડબડાવીને સ્ટ્રોલરમાં મુકેલી બેગમાંથી દૂધની બોટલ કાઢવા કહ્યું અને એક આંચકા સાથે ખ્યાલ આવ્યો કે એ બંને મૂક- બધિર માતા-પિતા હશે કારણકે એ પછી બાકીની તમામ ક્ષણોમાં બંનેને સાઈન લેંગ્વેજથી વાત કરતાં જોયા. બંને એટલા માટે કે જો કોઈ એકાદની પણ સાંભળવાની ઈન્દ્રિય સતેજ હોત તો બાળકને રડતું તરત સાંભળ્યુ જ હોત.

આ પહેલાની ક્ષણો સુધી જેમને જોવાનો ભરપૂર આનંદ માણ્યો, હવે પછીનો તમામ સમય એમને જોઈને માત્ર અને માત્ર પૂરેપૂરો વેદનાપૂર્ણ બની રહ્યો. દેખીતી રીતે આટલું સરસ હસતું-રમતું યુગ્મ અને અર્ધુ-અધુરું? બાળકને દૂધ પિવડાવીને હસતુ રમતું ફરી સ્ટ્રોલરમાં મુકીને પાછા લાઈવ બેન્ડ સાથે એકરૂપ થઈ ગયા.

વિશ્વમેળામાં સૌ આવે એમ આપણે પણ આવ્યા અને માનવ મેદનીમાં ભળ્યા. ઈશ્વરે સર્જેલા ટોળામાં કોઈ આવી વ્યક્તિઓને જોઈએ નહીં ત્યાં સુધી અપૂર્ણતા શું છે અને એ અપૂર્ણતા સાથે કેવી રીતે જીવી શકાય એનો વિચાર સુધ્ધાં આપણને આવતો નથી. જે સંપૂર્ણ છે એને તો ઈશ્વરની કૃપા સમું આ જીવન કેવી મોંઘી મિરાત છે એની પણ કલ્પના કદાચ નહી આવતી હોય. જ્યાં સુધી આપણી આસપાસ બધુ અકબંધ છે ત્યાં સુધી જે દેખાય છે, જે અનુભવીએ છીએ એ જ સત્ય  છે એમ માની લઈએ છીએ. સાથે જે સત્ય માન્યુ છે એ હંમેશ માટે સુંદર છે જ એમ જ માનીને જીવીએ છીએ પણ ના અહીં આવેલા સૌના નસીબમાં સુંદર સપનાભરી રાત નથી હોતી. કોઈના નસીબમાં અજંપાભરી ઊંઘ પણ લખેલી છે. કોઈના નસીબમાં અજવાસ જ અજવાસ છે તો ક્યાંક અંગત એકાંતનો અંધકાર છે. ક્યાંક ચારેકોર સુખના પતંગિયાની ઊડા ઊડ છે તો કોઈના નસીબમાં સન્નાટો ય છવાયો છે. કોઈના નસીબે ભીનાશભરી લીલીછમ ધરતી છે તો ક્યાંક સૂકાભઠ રણ છે. ક્યાંક સ્નેહની ઝરમર ઝરમર છે તો ક્યાંક ટળવળતી લાગણીઓ છે.

આ ભાતીગળ મેળામાં કોઈ અધિક સુખના લસરકા લઈને આવ્યા છે તો વળી કોઈ તનિક દુઃખની લકીરોય લખાઈને આવ્યા છે ભાઈ…….કોઈના માટે લખાઈ ઉઘડતી સવાર તો કોઈના માથે માઝમરાત પણ લખાઈ છે અને માટે જ આપણને મળેલા મેળાની મોજ માટે ઇશ્વરનો આભાર ……..

કાવ્ય પંક્તિ -રમેશ પારેખ

૪૦- કવિતા શબ્દોની સરિતા- રાજુલ કૌશિક

આ મનપાંચમના મેળામાં સૌ જાત લઈને આવ્યા છે,
કોઈ આવ્યા છે સપનું લઈને, કોઈ રાત લઈને આવ્યા છે.

કોઈ લાવ્યા ખિસ્સું અજવાળું, કોઈ લાવ્યા મૂઠી પતંગિયાં,
કોઈ લીલીસૂકી આંખોની મિરાત લઈને આવ્યા છે.

"બેઠક" Bethak

આ
મનપાંચમના મેળામાં સૌ જાત લઈને આવ્યા છે,
કોઈ આવ્યા છે સપનું લઈને, કોઈ રાત લઈને આવ્યા છે.

કોઈ
લાવ્યા ખિસ્સું અજવાળું, કોઈ લાવ્યા મૂઠી પતંગિયાં,
કોઈ લીલીસૂકી આંખોની મિરાત લઈને આવ્યા છે.

કોઈ
ધસમસતા ખાલી ચહેરે, કોઈ ભરચક શ્વાસે ઊમટતા,
કોઈ અધકચરા, કોઈ અણોસરા જજબાત લઈને આવ્યા છે.

ફોર્થ જુલાઈ- અમેરિકાનો સ્વાતંત્ર્ય દિન..૧૭૭૬ના દિવસે
અમેરિકા બ્રિટિશ હકૂમતથી આઝાદ થયું. સ્વભાવિક છે એ સમય, એ ક્ષણ કેવી ઉત્તેજનાભરી હશે!
આઝાદી કોને વહાલી નથી? ભારતની જેમ અહીં પણ આ આઝાદીની ઉજવણી આજે પણ એટલી જ ઉત્સાહથી
ઉજવાય છે. વાત અહીં ફોર્થ જુલાઈની નથી કરવી. વાત કરવી છે અહીં એ ઉત્સાહની. આમ પણ અહીં
ઉનાળાના લાંબા દિવસો સૌને ઉત્સવ જેવા લાગતા હોય છે ત્યાં આવા કોઈ પણ દિવસની જાહેર રજા
એટલે સોનામાં સુગંધ….

આવી ઉજવણીના જ દિવસે નજીક એક મેળામાં જેને અહીં ફનફેર
કહે છે ત્યાં જવાનું થયું. નાના બાળકો પણ રમી શકે એવી સગવડો, ઘોડેસ્વારીની મોજ, પહેલાના
સમયમાં મળતી એવી ઘોડાગાડીની…

View original post 570 more words