૩૩ – કવિતા શબ્દોની સરિતા- રાજુલ કૌશિક
આકાશી આંબાને આવ્યો છે મોર અને છે જળબિલ્લોરી
ચાંદાની આંખોમાં છલક્યો તોર અને છે જળબિલ્લોરી.વરસાદે ભીંજાતા- ન્હાતા છોરાં શો કલશોર મચાવે,
કે ન્હાવા આવે તડકો થૈને ચોર અને છે જળબિલ્લોરી
આકાશી આંબાને આવ્યો છે મોર અને છે જળબિલ્લોરી
ચાંદાની આંખોમાં છલક્યો તોર અને છે જળબિલ્લોરી.
વરસાદે ભીંજાતા- ન્હાતા છોરાં શો કલશોર મચાવે,
કે ન્હાવા આવે તડકો થૈને ચોર અને છે જળબિલ્લોરી
આજ સુધી મનમાં વૈશાખી બપોરની એક કલ્પના હતી..ધોમધખતો, બળબળતો, શરીરને અડે તો ય તતડી જવાય એવો તાપ. ઘરની બહાર નજર પડે ને આલ્સ્ફાટની સડકોની ગરમી આંખને દઝાડે. જાણે દુર્વાસાના ક્રોધે માઝા ન મુકી હોય એમ પ્રકૃતિ પણ એના પૂર્ણ રૌદ્ર સ્વરૂપે બધુ બાળીને ભસ્મ કરવા ભભૂકતી હોય. આભની અટારીએથી લૂ વરસતી હોય અને ધરતીના પેટાળમાં જાણે લાવા ખદબદતો હોય. સૂર્યદેવની પ્રચંડ ગરમીથી દાઝેલા વૃક્ષો પણ જાણે ઊનાઊના નિસાસા જેવા વૈશાખી વાયરા વિંઝતા હોય. કાકા સાહેબ કાલેલકરે તો એટલે સુધી કહ્યું છે કે ભેંસો દૂધ દોહરાવતી વખતે જેમ આંખો બંધ કરીને નિસ્તબ્ધ ઊભી હોય એમ ઉનાળાનું આકાશ તડકાની સેરો છોડતું ઊભુ રહે છે. દિવસોના દિવસો સુધી આસપાસ ઘુમારાયા કરતો અસહ્ય ઉકળાટ અને વાતાવરણનો બફારો……બાપરે !
જો કે એ ઉનાળાનો તાપ…
View original post 407 more words
૩૨ – કવિતા શબ્દોની સરિતા- રાજુલ કૌશિક
માત્ર લોહીના સગપણ કરતાંય લાગણીના સગપણે પણ મા બનવું એક અદભુત ભાવના છે.
God is not
everywhere so he created mother.
આ વાત ખુબ જાણીતી
છે. નાનપણથી સાંભળતા આવ્યા છીએ સાથે એ પણ જાણીએ છીએ કે મા એ જ ઈશ્વરની સૌથી સુંદર રચનામાંથી
એક છે. આપણું અસ્તિત્વ જેને આભારી છે એ માતાનો સ્વીકાર એટલે ઈશ્વરનો, ઈશ્વરના હોવાપણાનો
સ્વીકાર. ખુદ ઈશ્વરને પણ અવતાર લેવા માટે માની કોખ વગર ક્યાં ચાલ્યું છે?
ઈશ્વર અને ભગવાન.
આ બે માત્ર શબ્દો નથી એક વિશ્વાસ છે. ઈશ્વર નિરાકાર છે જ્યારે ભગવાનનું એક સ્વરૂપ છે,
સ્વરૂપની દ્રષ્ટીએ એ સાકાર છે. ઈશ્વર એક શક્તિ
છે અને ભગવાન એક વિશેષ વ્યક્તિત્વ છે જેમાં કદાચ ઈશ્વરનો અંશ છે. એ વિશેષ વ્યક્તિ પોતાના
કર્મો થકી, પોતાના જ્ઞાન થકી ભગવાન તરીકે પ્રસ્થાપિત થાય છે, એમનામાં દૈવી તત્વનું
પ્રાગટ્ય થાય છે પરંતુ એના માટે પણ પહેલાં તો એમને ય જન્મ લેવો જ પડે છે અને માટે જ
કોઈ પણ ધર્મ, કોઈપણ સંસ્કૃતિની વાતમાં માનું સ્થાન સૌથી ટોચે રહેવાનું. આપણા રામ -કૃષ્ણ,
મહાવીર કે બુધ્ધની વાત…
View original post 623 more words
૩૧ – કવિતા શબ્દોની સરિતા – રાજુલ કૌશિક
વાણી મારી ગુજરાતી ને ભૂમિ મારી ગુજરાત છે.
વેશભૂષા વિદેશી છે પણ ગૌરવ આ ગુજરાત છે.
૧લી મે.. એટલે ગુજરાત દિવસ.. આ દિવસે અનેક જગ્યાએ
અનેક રીતે ગુજરાતની યશોગાથા ગવાઈ. આનંદની અને ગૌરવની વાત. જે આપણું છે, જે વહાલું પણ
છે એને યાદ કરવું એના વિશે અલગ અલગ વાત કરવી ગમે જ અને આ તો ગુજરાત મોરી મોરી રે એવા
ગુજરાતની વાત…
આ દિવસે ઘણીબધી વાતોની સાથે આ એક કાવ્ય પણ વાંચવામાં
આવ્યુ અને એ કાવ્ય મારી સ્મૃતિને સીધી જ નવ વર્ષ પહેલાના ભૂતકાળ તરફ દોરી ગયું.
વાણી મારી ગુજરાતી ને ભૂમિ મારી ગુજરાત છે.
વેશભૂષા વિદેશી છે પણ ગૌરવ આ ગુજરાત છે.
પૂર્વ હો યા પશ્ચિમ, ઉત્તર હો યા દક્ષિણ,
ગિરા સૌની એક જેના રુદિયામાં ગુજરાત છે.
મુનશીની અસ્મિતા ને પાટણની પ્રભુતા છે,
સત્યના ચરખાથી ઝળહળ દીવડા ગુજરાત છે.
થઈ ગયા છે ગાંધી અને થઈ ગયા લોખંડી વીર,
ઈતિહાસને પલટી રહ્યા,મોદી ખડા ગુજરાત છે.
શહેરે શે’રને દેશવિદેશે, ગૂંજે છે હર ઘર મહીં,
તે વાણી મુખે ગુજરાતી ને મનડામાં ગુજરાત છે.
દિસે પાણી ચારેકોર ને શાન…
View original post 636 more words
‘એનું સત્ય’
“હેલ્લો મેમ” એક સાધારણ દેખાવના યુવકે એકદમ અદબથી સીધુ જ મારી સામે તાકતા કહ્યું.
“હાય…”જવાબ આપવામાં જરા વાર તો લાગી પણ વિવેક તો હું પણ ચૂકી નહી.
“આઈ એમ શેહઝાદ” હજુ પણ એ જ તમીજ, એ જ અદબથી બોલ્યો.
આમ તો એને હું ખાસ ન ઓળખું પણ રોજ-બરોજ જોવાતા ચહેરામાં પણ ધીમે ધીમે એક ઓળખ ઊભી થતી જાય.
“આઇ એમ વિશ્રુતિ .”
“હું ઓળખ આપવાની કોઈ ઈચ્છા ધરાવતી નહોતી પણ કોણ જાણે કેમ મારાથી બોલાઈ ગયું. એનું કારણ એક તો એ હતું કે અજાણ્યા દેશમાં આવે મને માંડ બે મહિના જ થયા હતા. મુંબઈની ઝેન્સાર થકી મારું પોસ્ટીંગ ત્યાં સેન્ટ્રલ લંડનની માર્ક્સ એન્ડ સ્પેન્સરની હેડ બ્રાંચમાં થયું હતું. એ ઉંમર હતી કશુંક નવું શીખવાની. નવી દિશાઓ ખુલતી હતી એ દિશાઓમાં દોટ મુકવાની. ઘરમાંથી તો સાવ આવી રીતે આટલે દૂર મોકલવાની મમ્મીની જરાય ઈચ્છા નહોતી. એકવાર કંપનીના કામે બે-ત્રણ મહિના માટે બેંગ્લુર કે પુને જવાનું થયું હતુ પણ છેવટે એ હતું તો સ્વદેશમાં જ ને અને રજાઓમાં ઘેર આવતા ક્યાં ઝાઝો સમય લાગવાનો હતો એટલે ત્યાં સુધી મમ્મીને કોઈ વાંધો નહોતો પણ દેશ બહાર મોકલવાની એની જરાય ઈચ્છા નહોતી. એ વખતે હામ બંધાવી પપ્પાએ. ફાર્માસ્યુટીકલ કંપનીમાં રિજ્યોનલ મેનેજર હતા એટલે એમને ય ઘણું ટ્રાવેલ કરવાનું રહેતું. પપ્પા આમ પણ મોજીલા. ક્યાંય પણ એમને અતડું ના લાગે. પપ્પાનો સ્વભાવ પણ એવો કે ગમતાનો ગુલાલ કરીને રહે એટલે એમની સાથે સૌને મઝા આવે. પપ્પાએ મારી ઈચ્છા પારખીને મને પુરેપુરો સપોર્ટ આપ્યો અને મમ્મીને રાજી કરી લીધી.
“જયુ, લંડન કેટલું દૂર? આઠ કલાક જ ને? અરે વિશુની યાદ આવે તો આમ ચપટી વગાડતામાં પહોંચી જવાય. એકવાર વિશુને જવા દે. તને ય લંડન જવા- જોવા મળશે.” મમ્મીને એ ઘણીવાર લાડથી જયુ કહેતા. છેવટે પપ્પાએ મમ્મીને મનાવી લીધી અને હું પહોંચી લંડન. એની તો તને ખબર જ છે ને નીના?”
વિશ્રુતિ એનો બે વર્ષનો કોન્ટ્રાક્ટ પુરો કરીને પાછી મુંબઈ તો આવી ગઈ હતી પણ એ વર્ષે અનુભવેલા આતંકના ઓળા હજુ એના મનને વિક્ષુબ્ધ કરી નાખે છે. એ ખોફ હજુ એના મનને ઝંઝોડી નાખે છે. એ ખોફ માત્ર બનેલી ઘટનાનો નહોતો પણ સાથે ખોફ હતો એ ઘટના સાથે જોડાયેલી વ્યક્તિની યાદનો.
સામે પડેલી પાણીની આખી બોટલ એકી શ્વાસે ગટગટવી ગઈ અને તેમ છતાં એના અવાજમાંથી કંપારી ઘટી નહોતી. વિશ્રુતિની અને મારી દોસ્તીને આજ-કાલ કરતાં ૨૫ વર્ષ થઈ ગયા. સાવ નાનપણથી અમે સાથે ઉછર્યા, સાથે ભણ્યા. સમય જતાં હું દિલ્હી સ્થાયી થઈ અને એ મુંબઈમાં જ રહી પણ દૂર રહીને ય અમારી દોસ્તી વધુને વધુ ગાઢી થતી ગઈ. આજે ઘણા વર્ષે મુંબઈ આવવાનું થયું અને અમે નિરાંતે મળ્યા. એક વાત હતી આજ સુધી જોયેલી વિશ્રુતિમાં ક્યારેય ભયનું નામ નહોતું જોયું પણ આજે ય એ આટલા વર્ષ જૂની વાત યાદ આવતા જ થથરી ઊઠે છે.
એ જે વાત કરતી હતી એ સમય હતો ૨૦૦૫નો. અત્યારે પણ જ્યારે જ્યારે ટેરરિસ્ટ ઍટેકના સમાચાર સાંભળે છે વિશ્રુતિ ભયથી કાંપી ઊઠે છે.
“નીના, સાચું કહું છું પહેલી નજરે તો મને એ શેહઝાદમાં એવી કોઈ ખાસ વાત જ નહોતી દેખાઈ કે એની સાથે ફરી મુલાકાત કરવાની પણ ઈચ્છા થાય.” પાણીની બોટલ પુરી કર્યા પછી ફરી વિશ્રુતિએ વાત માંડી.
“રોજે એક જ ટ્રેનમાં સાથે જ થઈ જતા અમે. સાવ ત્રેવીસ વર્ષનો સામાન્ય કદ કાઠી ધરાવતો એ યુવાન મળે એટલે કાયમ સામેથી સ્માઈલ આપે. ગુડ મોર્નિંગ વિશ કરે ને કરે જ. મને આમ તો સાવ અજાણ્યા સાથે ભળવામાં જરા સંકોચ તો રહેતો જ પણ ધીમે ધીમે એણે જ મારો સંકોચ ઓગાળી નાખ્યો.,પહેલાં તો ટ્રેન-સ્ટેશને ટ્રેન આવે ત્યાં સુધી રાહ જોવા પુરતા જ ઊભા રહેવાનું થતું. તને ખબર છે નીના? લંડનમાં કોઈપણ ટ્રાન્સપોર્ટ માટે ચાર મિનિટથી તો વધારે રાહ જોવાની જ ના હોય એટલે એ જે બે- ચાર મિનિટનો ગાળો હોય ત્યારે હેલ્લો…હેલ્લો થઈ જતું. પછી તો એવું ય બનવા માંડ્યું કે એક સાથે ઊભા હોઈએ અને ટ્રેન આવે એટલે સાથે જ ચઢીએ અને સાથે બેસીએ. કારણ તો ખાસ કશું જ નહીં પણ માત્ર મનથી એશિયન હોવાપણું જ આમાં કામ કરી ગયું. બ્રિટીશરો હજુ પણ થોડા અકડુ અને અતડા તો ખરા જ જાણે દુનિયા પર રાજ કરી લીધું એટલે એમની સર્વોપરીતા એમના મનમાં દ્રઢ થઈ ગઈ છે. રોજ એક સાથે મુસાફરી કરતાં હોઈએ પણ સામે જોવાના બદલે એમના ટૅબ્લૉઇડમાં માથા ખોસીને બેસી રહે એટલે ક્યારેક આવા છૂટા-છવાયા એશિયન મળી જાય તો જાણે જાતભાઈ મળ્યા જેવું લાગે એ ન્યાયે હું અને શેહઝાદ થોડીઘણી વાતો કરતાં થયા.”
વિશ્રુતિ જરા શ્વાસ લેવા અટકી.
“શેહઝાદ ઘણીવાર વાતોએ ચઢતો. એ એની ઉર્દૂ મિશ્રિત હિન્દિ લઢણ સાથેના ઉચ્ચારોમાં ભાષા શુદ્ધિ હતી. સાથે અંગ્રેજી પર પણ સરસ પ્રભુત્વ હતું. સાફ વાત કરવાની એની રીત પકડી રાખે એવી હતી. ઘણીવાર એ દેશ -વિદેશના એજ્યુકેશનથી માંડીને દેશ -વિદેશની પ્રણાલી, માન્યતા, ધર્મ વિશે જાતજાતની વાતો કરતો. એની વાતોમાં ક્યાંય પક્ષપાત કે એકતરફી વલણ નહોતું પડઘાતું સાંભળ્યુ. એ દરેક વાત ખુબ સ્વસ્થતા અને તટસ્થતાથી કરતો પણ એ જ્યારે પોતાની વાત કરતો ત્યારે એમાં થોડી અસ્વસ્થતા ભળતી. ક્યારેક એ કોઈ વાત છેડીને એકદમ ચૂપ થઈ જતો ત્યારે મારા મનમાં એની અસ્વસ્થતા માટે એક કુતૂહલ રહેતું પણ કોઈની અંગત પળોમાં ચંચૂપાત કરતા મને મારો વિવેક આડો આવતો.”
“વચ્ચે થોડા દિવસ એ ના દેખાયો. ખાસ કોઈ ફરક ન હોવા છતાં પણ એની ગેરહાજરીની નોંધ તો મારા મનમાં લેવાઈ ગઈ. કોઈ અજાણ્યો ખાલીપો જાણે મને ઘેરી વળ્યો ના હોય એવો ભાવ ઊઠીને શમી જતો. આમ જોવા જઈએ તો એક સ્ટેશનથી ઉતરવાના સ્ટેશન સુધીનો સાથ એટલે વાત ત્યાં જ પતી જતી અને હું ઓફિસે પહોંચીને મારા કામે લાગી જતી. આખા દિવસથી માંડીને બીજી સવાર સુધી ય મનમાં એનો વિચાર સુધ્ધા નહોતો ફરકતો પણ જેટલા દિવસ એ ના દેખાયો એટલા દિવસ મનમાં એનો વિચાર આવી જતો. એમાં બીજુ કંઇ નહીં ખાલી એક જાતનું વાતોનું વળગણ જ હતું એવું મારા મનમાં નિશ્ચિત હતું. વળી પાછો એ બેચાર દિવસે દેખાયો. દૂરથી જ એણે હાથ ઊંચો કરીને એણે પોતાની હાજરી નોંધાવી અને ટ્યુબ આવે એ પહેલાં જ દોડતો આવી પહોંચ્યો. સાચું કહું તો એની ઉતાવળ મને ગમી પણ ખરી. જાણે એવું લાગ્યું કે હું જ માત્ર એની રાહ જોતી હતી એવું નહોતું કદાચ એને પણ મને મળવાની ઉત્સુકતા હશે. કેવું છે આપણું મન નહીં ? એ મનગમતા અર્થ શોધી જ લે છે..”
વિશ્રુતી વળી ચૂપ થઈ ગઈ જાણે પાછી ભૂતકાળમાં સરી ગઈ. મને ય થોડો મનમાં ફડકો તો થયો જ કે વિશ્રુતિ…ક્યાંક એ શેહઝાદ તરફ ઢળી તો નહીં હોય ને? થોડી ક્ષણો એ ભૂતકાળમાં ખોવાયેલી રહી. એના ચહેરા પર કેટલાય ભાવ આવ્યા.
“વિશ્રુતિ…..” મારે જરા એને ઢંઢોળવી પડી..
“અહીંયા જ છું નીના, મારે પાછા એ સમયખંડમાં રહેવું નથી. હા ! તો હું ક્યાં હતી?”
“લંડન ટ્યુબ સ્ટેશન પર વિશુ, પણ પછી શું થયું એ કહીશ મને? હવે તો રાહ જોવાની મારામાં ય ધીરજ નથી.”
જરા મ્લાન હસીને એણે વાતનું અનુસંધાન સાધી લીધુ.
“એ ગયો હતો વૉટરરાફ્ટ માટે વેલ્સના સ્નોડોનિયા. ખુબ ઉત્સાહમાં હતો. જાણે એક સામટુ બધુ જ કહી દેવાની ઉતાવળ હોય એમ એકધારુ એ બોલ્યે જતો હતો અને હું? હું એની વાતોમાં વૉટરરાફ્ટની જેમ તણાતી જતી હતી. એ એટલી બધી વાતો કરતો પણ એમાં ક્યાંય એના વિશે એ કશું જ કહેતો નહીં. જાણે એક જાતની લક્ષ્મણરેખાની પેલે પાર એ હતો અને એ રેખા ઓળંગીને એની તરફ જવાની મારી તૈયારી નહોતી. કદાચ હિંમત પણ નહોતી. આ રોજની સવારે ૮-૪૦ની મુલાકાત સિવાય અમે ક્યારેય, ક્યાંય, કશે જ મળવા અંગે વિચારતા પણ નહોતા. બસ આ રફતારમાં જ બીજો એક મહિનો પણ પસાર થઈ ગયો.”
જરા શ્વાસ લેવા એ થંભી. મારે તો માત્ર એ ક્યારે બોલે એની જ રાહ જોવાની હતી. હું એની સામે તાકતી બેસી રહી.
“નીના, એ દિવસે પણ રોજીંદી ૮-૪૦ની ટ્રેન આવી પણ એ દેખાયો નહીં. ચીઢ ચડી મને એની ઉપર. વળી પાછો ક્યાં ગયો? નથી આવવાનો એવું કહી રાખવામાં એનું શું જતું હશે? પણ પછી મારા મનને તો મેં ટપાર્યું કે એણે શા માટે મને એની રોજનીશી વંચાવવી જોઈએ? તું એની કોણ થાય છે કે એ આવશે કે નહીં આવે એ તને કહેવું જ જોઈએ? શા માટે આવી અપેક્ષા તારે પણ રાખવી જોઈએ? મનને ટપાર્યા પછી ય ટ્રેનમાં ચઢતા સુધી પાછું વાળીને જોયા કર્યું. એ આશાએ કે કદાચ મોડો પડ્યો હોય અને આવી જાય. પણ ના, મારી નજર દરેક વખતે ઠાલી જ પાછી વળી.. ટ્રેનના ઑટમૅટિક દરવાજા બંધ થયા ત્યાં સુધી થતું કે હમણાં જ એ દોડતો આવીને મારી લગોલગ ઊભો રહેશે.”
વળી પાછી વિશ્રુતિનો ચહેરો લાલઘૂમ થવા માંડ્યો. શ્વાસ લેવા માટે જોર કરવું પડતું હોય એમ નાકના નસકોરા ફુલવા માંડ્યા. એટલી સખતીથી મારો હાથ પકડ્યો કે મારા કાંડા પર એના સોળ ઊઠ્યા.
“ Are you ok વિશુ?….વિશુ.. શું થયું? તું તો કહેતી હતી ને કે વાતોના વળગણ સિવાય બીજું કશું જ નહોતું તો પછી એ ના આવ્યો એના માટે આટલી અપસેટ કેમ થઈ ગઈ?”
“સારું હતું કે વાતોના વળગણ સિવાય બીજું કશું જ નહોતું નીના, કહું કેમ? ૮-૪૦ની અંડરગ્રાઉન્ડે વેગ પકડ્યો જ હતો અને કાન ફાડી નાખે એવો ધડાકો થયો. ટ્રેન ઊભી રહી ગઈ. ચારેબાજુ ધૂમાડાના ગોટેગોટા. સખત ગભરામણ થાય એવી પરિસ્થિતિ હતી એ સમયે. પેસેન્જરને સલામત બહાર આવવા માટે ઈમરજન્સી ગેટ ખોલી નાખવામાં આવ્યા. બધા ધડાધડ કરતાં બહારની તરફ દોટ મુકવા માંડ્યા. બહાર નિકળ્યા પછી ખબર પડી કે અંડરગ્રાઉન્ડ ટ્રેનો પર થોડી થોડી સેકંડોના અંતરે બોંબ વિસ્ફોટ થયા હતા. ભયાનક વાતાવરણ હતું આવામાં સૌ પોતાની જાતને બચાવવામાં જ હોય ને પણ નીના, આવા સમયે પણ મને સૌથી પહેલા એ યાદ આવ્યો. ક્યાં હશે એ? સલામત તો હશે ને? એને જોયો નહોતો એટલે ઘડીભર તો એવું આશ્વાસન પણ લઈ લીધું કે સારું થયું કે એ ગમે ત્યાં ગયો હોય પણ આજે અહીં તો નથી જ ને?” અને વિશ્રુતિ ખામોશ.
“ વિશુ, શું થયું પછી? એ બચી તો ગયો હશે ને?”
“કોને ખબર એનું શું થયું હશે એ દ્વિધામાં હું અટવાયા કરી. ક્યાં શોધું? કેવી રીતે એના હાલ જાણું? નીના જાણે મારું મન બહેર મારી ગયું હતું. કશું જ સૂઝતું નહોતું..”
“ શાંત થા વિશુ, તું કહે છે કે તારા મનમાં એના માટે એવો કોઈ ખાસ ભાવ નહોતો તો પછી………..”
“હા, નહોતો જ પણ એક હમસફર તરીકે તો એને જાણતી હતી ને? બની શકે એ હમસફર કરતાં પણ વિશેષ બની ગયો હોય. જે હોય પણ મને એની ચિંતા કોરી ખાતી હતી એ વાત તો હું સમજી શકી હતી. હું બચી ગઈ પણ જે કારમાં બોંબ બ્લાસ્ટ થયા હતા એમની જે દશા હતી એની હું સાક્ષી છું. કેટલાય ઘવાયા, કેટલાય દાઝ્યા અને કેટલાના અપમૃત્યુ થયા એની જાણ તો પછી થઈ પણ હજુ એ સમય, એ દ્રશ્ય મને વિચારું છું તો ય ડરામણું લાગે છે. મનમાં એવો ય ધ્રાસકો ઊઠ્યો કે કદાચ મોડો પડયો હશે અને ટ્રેન ચૂકી ન જવાય એના માટે એ આ બ્લાસ્ટ થયેલા કોઈપણ કંમ્પાર્ટમેન્ટમાં તો નહીં ચઢી ગયો હોય ને? મારા મનની સ્થિતિ અત્યંત ડામાડોળ હતી. હું મારી જાતને અહીંથી બહાર કાઢું કે એની ભાળ કાઢું એની અવઢવમાં ક્યાંય સુધી તો હું ત્યાં જ ખોડાઈ રહી.”
“ હા! પણ પછી એનું શું થયું એની કંઈ ખબર પડી ખરી?”
“પડીને નીના, મોડી મોડી પણ ખબર તો પડી જ. એ ક્ષણે તો મને એવું જ થયું કે એના વિશે હું ભ્રમમાં જ રહી હોત તો સારું થાત. બહુ બહુ તો થોડા દિવસ એની ચિંતા કરીને કદાચ એને શોધતી રહેત અથવા પહેલાંની જેમ ક્યાંક ગયો હશે એમ વિચારીને એની રાહ જોવામાં, એના વિશે વિચારવામાં સમય નિકળી જાત.”
“વિશુ, વાતમાં મોણ નાખ્યા વગર એનું શું થયું એ જલદી બોલ. એ ઘવાયો હતો? એ દાઝ્યો હતો કે અપમૃત્યુ પામ્યા એમાનો એક હતો?”
“એવા સમાચાર હોત તો નીના એને ગુમાવ્યાનું મને સખત દુઃખ થાત. કદાચ એ ઘા મારા માટે ચોક્કસ કારમો હોત પણ અંતે એના આત્માને શાંતિ થાય એવી પ્રાર્થના તો કરત જ પણ આજે લાગે છે કે કદાચ એના માટે કરેલી મારી પ્રાર્થનાઓનો પણ ઈશ્વરે સ્વીકાર ન જ કર્યો હોત. એના એ મોતને તો ઈશ્વરે પણ માફ નહીં કર્યું હોય.. નીના, એ દિવસે એક નહીં ચાર જગ્યાએ બોંબ બ્લાસ્ટ થયા હતા. થોડા દિવસ પછી સસ્પેક્ટેડ સ્યુસાઈડ બોંબરની તસ્વીરો જોઈ. તું માની શકે છે કે જેની સાથે વાતોનું વળગણ હતું એવો એ શહેઝાદ તો એમાનો એક હતો?”
“વિશુ….?”
“એક દિવસ મને એણે મારા નામનો અર્થ પૂછ્યો હતો. વિશ્રુતિ એટલે પ્રખ્યાતિ- પ્રસિદ્ધિ મેં કહ્યું. એ બોલી ઊઠ્યો, અરે વાહ! તો તો બહુ સમજી વિચારીને તારું નામ રાખ્યું હશે. તું કંઇપણ કરીશ તો તને ખ્યાતિ મળશે, નામના મળશે રાઈટ? પછી મેં એને જ્યારે એના નામનો અર્થ પૂછ્યો તો એણે શું કીધું ખબર છે? ખભો ઉછાળતા એણે કહ્યું કે મને મારા નામનો અર્થ તો નથી ખબર પણ ચાલને તું ખ્યાત તો હું બદનામ. તું. પ્રખ્યાત થઈશ અને હું બદનામ. જેના જેવા કરમ, જેની જેવી તકદીર. ઘણીવાર એ આવી રીતે અસંદર્ભ વાત કરી લેતો. એને પોતાની જાત પર મજાક કરવાની ટેવ હતી એમ માનીને મેં એની જેમ હસી કાઢ્યું પણ જે દિવસે એની અસલિયતની જાણ થઈ ત્યારે સમજાયું કે એ માત્ર મજાક નહોતી. એ જ એનું સત્ય હતું. એ જ એની તકદીર હતી. એ જ એનું કર્મ હતું. એ કહેતો હું તો આજે અહીં છું શક્ય છે કાલે ન પણ હોઉં. આજે તને મળ્યો છું કાલે ના પણ મળું પણ અને સાચે જ એ જેવો અચાનક મારા જીવનમાં આવ્યો એવો જ અચાનક ચાલ્યો ગયો. મારી નજર સામેના ધુમાડામાં જ એ વિલીન થઈ ગયો પણ સાચું કહું તો કોઈપણ અજનબી પર વિશ્વાસ ન મુકવાનું મને શીખવતો ગયો.” આકાશની પેલે પાર ધુમાડામાં ભળી જતા શેહઝાદને જોઈ રહી હોય એમ એ સ્થિર હતી. ત્યારના એના ચહેરા પર અકળ ભાવ આજ સુધી હું સમજી શકી નથી.
અને હવે તો હું પણ કોઈપણ સ્યુસાઈડર એટેકના સમાચાર સાંભળું છું ત્યારે મારા મનમાં એક ન જોયેલા શેહઝાદની ધૂંધળી છબી તો તરી જ આવે છે.
૩0 -કવિતા શબ્દોની સરિતા- રાજુલ કૌશિક
સારું પુસ્તક એટલે સાચું પુસ્તક જે વ્યક્તિનું સાચું ઘડતર કરે. એક સારું પુસ્તક આમ-તેમ રખડતા વિચારોને સાચા સૂરમાં બાંધે છે. એક સારું પુસ્તક આપણી ચેતનાને સચેત રાખતી ઉર્જા છે.
હમણાં આ ૨૩મી એપ્રિલે ‘ વિશ્વ પુસ્તક દિન’ ગયો. આ દિવસ એટલે જેમનાં પુસ્તકોનો વિશ્વની મોટાભાગની ભાષાઓમાં અનુવાદ થયો છે એવા લેખક શેક્સપિયર સહિત છ જેટલા વિશ્વ વિખ્યાત સાહિત્યકારોના જન્મ અને મૃત્યુની તારીખ. વધુને વધુ લોકો પુસ્તક વાંચતા થાય, વાંચન પરત્વે અભિરુચી કેળવતા થાય એવા આશયથી યુનેસ્કોએ આ દિવસે ‘વિશ્વ પુસ્તક દિન” તરીકે ઉજવવાનું નક્કી કર્યું.
પુસ્તક મિત્ર છે આપણા એકાંતનું,
તે વડીલ છે, સંસ્કારનું.
તે ભવિષ્ય છે આપણાં બાળકનું.
પુસ્તકત ને ખોલો છો તેની સાથે જ
ખુલવા લાગે છે તમારું હૃદય.
બે શબ્દો વચ્ચેની ખાલી જગ્યામાં
તમે તેમને અરીસાની જેમ જોઈ શકો છો.
પુસ્તક અંધકારમાં દીવો લઈને
ઊભું હોય છે અજવાળું પાથરવા.
અને જીવનમાં જ્યારે ભૂલા પડો છો
ત્યારે તેનાં વાક્યો અને પંક્તિઓ
તમને રસ્તો બતાવે છે.
જ્યારે શ્રદ્ધા ડગી જાય,
મન થાકી જાય, હૈયુ હારી જાય ત્યારે
નિર્જિવ લાગતાં પુસ્તકનાં પાનાંઓ
તમારામાં પ્રાણ પૂરે છે.
પુસ્તક દીવાદાંડી છે
પુસ્તક બહાર અને
ભીતર જોડાતો સેતુ છે.
પુસ્તક વિનાનો માણસ ફરી પાછો કોઈ
આરંભકાળનો
આદિવાસી બની જાય તે પહેલા ચાલો,
પુસ્તકના જગતમાં પ્રવેશ કરીએ.
કેવી અને કેટલી સરસ વાત નહીં!
યાદ છે? સિત્તેરના દાયકામાં હજુ તો રેડીયોનું અસ્તિત્વ અને વર્ચસ્વ
હતું જ તો વળી. એ સમયે ટેપરેકોર્ડર પણ હતા એટલે આપણે જે સાંભળવા હોય એ ગીતો મનમરજી
મુજબ સાંભળી શકતા પણ ખરા પણ અચાનક જ જો…
View original post 595 more words
૨૯ -કવિતા શબ્દોની સરિતા- રાજુલ કૌશિક
રોજ પરીક્ષા રોજ પરીક્ષા, રોજ પરીક્ષા દઈએ, ક્યાંતો સ્કૂલમાં, કાં ટ્યુશનમાં, કાં ટેન્શનમાં રહીએ.
માર્ચ પુરો થયો અને એપ્રિલ પણ અડધે પહોંચવા આવ્યો. વેકેશનની હવા
બંધાવા માડી હોય એટલે સ્વભાવિક છે ભારતથી આવતા કે આવવા માંગતા આપણા સગા- સંબંધીઓ કે
મિત્રોના અમેરિકા વિઝિટના વાવડ આવવા માંડે. થોડા ઊડતી મુલાકાતે આવે તો કેટલાક અહીં
સ્થાયી થયેલા પરિવારના માતા- પિતા થોડા લાંબા સમયના વેકેશન પર આવે…..
આવા જ છેલ્લા કેટલાક સમયથી અમેરિકા આવવાનો વાયદો કરતા એક યુગલની
વાત છે. આ વર્ષે તો આવશે જ એવી ચોક્કસ ખાતરી હતી. એનું એક કારણ એ કે એમના દિકરાની ૧૨
બોર્ડની પરીક્ષા પતી ગઈ હતી અને હવે જરા લાંબુ વેકેશન મળ્યું હતું. છેલ્લા કેટલાય સમયથી
ભણવાનો ભાર લઈને ફરતા દિકરાની સાથે એમના પણ કેટલાય દિવસો ભારભર્યા પસાર થયા હતા અને રાતોની ઊંઘ વેચીને ઊજાગરા વહોર્યા હતા એની જાણ હતી.
આ સમય હતો લાંબા સમયથી વેઠેલા ટેન્શનને થોડો સમય હળવો કરવાનો. ફરી એકવાર બીબાઢાળ જીંદગી
શરૂ થાય એ પહેલાં તાજગીની હવા ભરી લેવાનો. ફરી એક હોડમાં દોડવા સજ્જ થવાનો….વગેરે વગેરે……
પણ…
View original post 709 more words
ફિલ્મ રિવ્યુ -કલંક
હિંદુસ્તાન- પાકિસ્તાનના ભાગલા પહેલાના ૧૯૪૫ના સમયના હુસ્નાબાદની ભૂમિકા પર પ્રણય અને પ્રતિશોધ વચ્ચે આકાર લેતી આ કથામાં એક સત્યા (સોનાક્ષી સિંહા) છે જે પોતાના પતિ દેવ( આદિત્ય રૉય કપૂર)ને અનહદ પ્રેમ કરે છે પરંતુ એ જાણે છે કે એની પાસે જીવનના કેટલાક દિવસો જ બચ્યા છે. દેવને ખુશ જોવા એ રૂપ( આલિયા ભટ્ટ)ને મનાવી લે છે. રૂપ દેવ સાથે લગ્ન કરીને હુસ્નાબાદ આવે છે. અહીં ધન-દોલત અને એશો આરામના જીવનમાં પણ એને ઘણું બધુ ખુટે છે કારણકે એ જાણે કે આ સંબંધ નથી એક સમાધાન છે જેમાં એનો પતિ એને તો પ્રેમ કરતો જ નથી. સત્યા રૂપને ખુશ રાખવા એની સંગીત શીખવાની ઇચ્છાને માન આપીને બેગમ બહાર (માધુરી દિક્ષિત) પાસે હીરામંડીમાં સંગીત શીખવા સુધી જવાની વ્યવસ્થા કરે છે અને અહીંથી શરૂ થાય છે રૂપ અને ઝફર( વરૂણ ધવન) વચ્ચે બીજી પ્રણયકથા. આ એક એવી બદનામ જગ્યા છે જ્યાં રૂપ અને ઝફર કરતાં ય અનેક વર્ષો પહેલાં ઝફરને જન્મ આપીને બહાર બેગમ અને બલરાજ ચૌધરી( સંજય દત્ત)નો સો કોલ્ડ પ્રેમ ત્યાં જ દફનાઈ ગયો છે.
ભારત-પાકિસ્તાનના ભાગલા સમયના મહોલને ઉજાગર કરતી આ ફિલ્મમાં એક એવું સત્ય સ્થાપિત કરવાનો આયાસ થયો છે કે મહોબતને મજહબ સાથે કોઈ જ લેવાદેવા નથી . વાત તો સાચી જ છે ને? પ્રેમને ક્યાં કોઈ સરહદની સીમાઓ નડે છે? એ તો બસ તમામ સીમાઓ પાર કરીને પણ વહેતો રહે છે. એની સાથે જ એટલી જ ઉત્કટતાથી ઇશ્ક અને ઇંતકામની દાસ્તાન પણ રજૂ થઈ છે તો પછી આ ‘કલંક’ ટાઇટલ કેમ?
કારણકે અહીં એક એવા સંબંધની વાત છે જે સમાજની નજરે કલંક છે? બલરાજ અને બહારના સંબંધને સ્વીકૃતિ કે નામ નથી આપી શકાય એવું માટે? એક એવી વ્યક્તિની વાત છે જેને જન્મ આપીને એના માતા કે પિતા એને નામ નથી આપી શકતા માટે? જેનો જન્મ અને જીવન સમાજ સામે કલંકરૂપ છે માટે? એથી આગળ વધીને વિશાળ ફલક પર વિચારીએ તો આજ સુધી જે એક અખંડ દેશ હતો એના વિભાજનના મુદ્દે લોકોની માનવતા મરી પરવારી એના માટે? આજ સુધી જે એક થઈને રહ્યા હતા એવા જ લોકો એકબીજાના લોહી રેડવા સુધી ઝનૂની બન્યા? લાખો લોકોના જીવન જ નહીં વંશ સુધ્ધા બરબાદ થયા? આ તમામ ઘટનાઓ એક નાલેશીભરી યાદ રહી જવાની છે માટે?
૧૯૪૫માં આઝાદીના સમયને લઈને આજ સુધી અનેક ફિલ્મ રજૂ થઈ છે એમાં ‘કલંક’ એક વધુ ઉમેરો છે. કહેવાય છે કે યશ જોહરનું સપનું હતુ જે આજે ‘કલંક’ ફિલ્મ રૂપે નિર્માણ પામ્યુ. કરણ જોહરનું પ્રોડક્શન હોય એટલે સેટ્સ, આઉટફીટ્સ, જ્વેલરીથી માંડીને સઘળું આલા ગ્રાન્ડ હોવાનું એમાં બેમત હોઈ શકે જ નહીં. કથાને અનુરૂપ બહાર બેગમનો કોઠો અને બલરાજ ચૌધરીની હવેલી, હીરામંડીનો સેટ, ડેઈલી ન્યુઝપેપરની ઓફિસ, લુહારવાડી- એ તમામની એક ચોક્કસ ઈમેજ ઊભી કરી શકાઈ છે.
સઘળુ આલા ગ્રાન્ડ હોય ત્યાં સુધી જોવું ગમે પણ ખરું પણ કોઈ એક વાતને લઈને જ્યારે એને હદથી વધુ લંબાવવામાં આવે ત્યારે સ્વભાવિક એનો ચાર્મ ઘટી જાય. ‘કલંક’ની કથા બિનજરૂરી રીતે લંબાવાઈ છે. ક્રિતિ સેનન અને કિયારા અડવાણીના નૃત્યોની પણ અહીં ક્યાં જરૂર હતી? જરૂરથી વધારે નમકીન પીરસી દેવાથી થાળની શોભા કદાચ વધી જશે પણ એ માણવાની મઝા તો નહીં જ આવે એ કેમ ભૂલાઈ ગયું હશે? ખુબ સુંદર વિઝ્યુઅલ્સ, સિનેમેટોગ્રાફી અને પ્રિતમના સંગીતે રંગ રાખ્યો છે.
સત્યા અને દેવ- દેવ અને રૂપ વચ્ચેની કેટલીક ક્ષણો એવી છે જેમાં વણકહી લાગણીઓ વહી જાય છે તો રૂપ અને ઝફર વચ્ચેની બોલકી અભિવ્યક્તિ એમના પ્રેમને અલગ આયામ પર મુકી દે છે. દેવનો એના પિતા બલરાજ તરફનો શાંત રોષ, સત્યા અને બલરાજ વચ્ચે માત્ર આંખના ઈશારે થતી સમજણ, લાજો ( કિયારા અડવાણી)નો ઝફર માટેનો લગાવ, રૂપ પ્રત્યે બહાર બેગમની કુણી લાગણી અને રૂપનું જીવન વેરવિખેર થતુ અટકાવવા બહાર બેગમની ઝફર અંગેની આંશિક સત્ય જેવી કેફિયત ફિલ્મના ઈમોશનલ પાસા છે જ્યારે હુસ્નાબાદના હિન્દુ-મુસ્લિમ વચ્ચેનો તનાવ અને અંતે વેરાતી જતી વિકરાળ વિનાશકતા એ ફિલ્મ જ નહીં વાસ્ત્વિકતાના, માનવીની ભાવનાત્મકતાના બે અંતિમ છેડા છે જે અહીં ‘કલંક’ના કલાકારો થકી પોર્ટેટ કરવામાં આવ્યા છે.
ફિલ્મનું સૌથી સબળ પાસુ છે આલિયા અને વરૂણ ધવનનો અભિનય.
ફિલ્મની શરૂઆતથી જ આલિયા છવાઈ જાય છે. રૂપની નજાકત, માસૂમિયત, અલ્લડતા અને અડગતા આલિયાએ અત્યંત ખુબસુરતીથી નિભાવ્યા છે. સાવ જ નાજુક દેખાતી આલિયાનો અભિનય એકદમ બળકટ રહ્યો છે. સત્યાની દેવ સાથેના સંબંધની વાતને અવગણતી રૂપ અને વાસ્તવિકતાને સમજીને પોતાની શરતો પર જ સ્વીકારવાની એની મકકમતા, માત્ર સમજૂતી ખાતર થયેલા લગ્નની વેદના, એકલતાથી મુક્તિ મેળવવા સંગીતના સહારે જવાની જીદ, અનાયાસે થયેલી ઝફર સાથેની મુલાકાત અને એ પછી ઝફર તરફનો ઉત્કટ પ્રેમ- લાગણીઓના અનેકવિધ ચઢાવ-ઉતાર આલિયાએ રૂપના પાત્રમાં રુપેરી પરદા પર સજીવ કર્યા છે.
ફિલ્મ ‘ઑક્ટોબર’ પછી ફરી એકવાર વરૂણ ધવને પોતાની અભિનયક્ષમતા અહીં સાબિત કરી છે. બદનામ વસ્તીમાં જન્મેલા એક અસ્વીકૃત યુવાનની હતાશા, એ અસ્વીકૃતિના લીધે માતા-પિતા જ નહીં સમાજ તરફ જન્મેલો આક્રોશ, જેને જીવવાનો કોઈ મકસદ નથી એવા મરણિયાવૃત્તિથી જીવતા યુવાનનું ઝનૂન અને બીજા છેડે પ્રેમિકાને બચાવવા પ્રેમની જ નહીં જીવનની આહુતિ આપવા સુધીનું ઝનૂન …..વરૂણ ધવને આ લાગણીઓના તમામ પાસા પોતાની જ પ્રકૃતિ હોય એટલી સ્વભાવિકતાથી રજૂ કર્યા છે. એનો રફ એન્ડ ટફ લૂક લુહારવાડાના ભઠ્ઠા પર કામ કરતાં લુહારની ઈમેજ બરકરાર રાખે છે.
સોનાક્ષી સિંહા, સંજય દત્ત અને આદિત્ય રૉય કપૂરનો સંયત અભિનય ફિલ્મની કથાના પાત્રોને અનુરૂપ છે.
કુણાલ ખેમુને એની કારકિર્દીની શરૂઆતમાં સર, રાજા હિંદુસ્તાની કે હમ હૈ રાહી પ્યાર કે અને ઝખમમાં જોયાનું યાદ આવે છે? ઘણા બધા વર્ષો પછી પણ ઘણી ઓછી ફિલ્મોમાં કુણાલ ખેમુને ક્યાંક જોયો હોય એવું યાદ કરવું પડે પરંતુ કલંકમાં અબ્દુલના પાત્રમાં કુણાલ ખેમુને જોયા પછી તો એ યાદ રહેશે જ એવી એની નોંધપાત્ર હાજરી છે. હિન્દુઓની માઇનૉરિટી હોવા છતાં હુસ્નાબાદ અને મુસ્લિમો પર એમની પકડ પડકારવા સદાય તત્પર એવા અબ્દુલના પાત્રને એણે ખુબ સરસ રીતે નિભાવ્યું છે. ઝફર તરફ કુણી લાગણી હોવા છતાં એને બેરહેમીથી રહેંસી નાખતા પણ અચકાય નહી એવું ખુન્નસ ચહેરા પર દર્શાવ્યા વગર પણ એ અભિવ્યક્ત કરી શક્યો છે.
બહાર બેગમ એટલે કે માધુરી દિક્ષિતનો અભિનય અપેક્ષા કરતાં ઓછો ઉતર્યો. બહાર બેગમની સ્વભાવિકતા જીવી લેવાનું માધુરી ચૂકી ગઈ. અભિનયની જીવંતતા અને અભિનયનું પ્રદર્શન હોવાનો ફરક અહીં અનુભવાયો. એની બોલ-ચાલમાં સાહજિકતાના બદલે અસ્વભાવિકતા વર્તાઈ. નો ડાઉટ આજે પણ આટલા વર્ષે એની નૃત્યક્ષમતા અકબંધ રહી છે.
કથાની લંબાઈની સાથે થોડી અવાસ્તવિકતા પણ ખૂંચ્યા વગર રહેતી નથી. જે બહાર બેગમના કોઠા સુધી પહોંચવા માટે બગી અને પછી નૌકાનો સહારો લેવો પડે એ બેગમના ગાનની સૂરાવલી રૂપ એના ઘરમાં બેસીને પણ એકદમ સ્પષ્ટપણે સાંભળી શકે ? યે બાત કુછ હજમ નહી હોતી.
ફિલ્મના અંતમાં ઝફર અને રૂપના છૂટા પડવાની વેળાએ બેકગ્રાઉન્ડ મ્યુઝિકમાં ટાઈટેનિકનો સાઉન્ડ ટ્રેક કેમ અનુભવાયો?
‘કલંક’ ફિલ્મ અન્ય કરતાં આલિયા અને વરૂણની છે એમ જરૂર કહી શકાય.
Recent Comments