”ફિલ્મ રિવ્યુ” પીકે

 

સુંદર . ખુબ સુંદર,  સ્વચ્છ અને સરસ સંદેશ સાથેની મનોરંજન ફિલ્મ.

ફિલ્મ જોઇને બહાર આવીએ તો સૌથી પહેલા એક જ અને સરળ શબ્દોમાં જેના માટે કશુંક કહી શકાય એવી ફિલ્મ એટલે પી કે.

છેલ્લા ઘણા સમયથી દર્શકોના માથે સ્ટંટ ફિલ્મોનો મારો ઠોકાતો હતો ( જો કે એ પણ દર્શકોની માંગ હોઇ શકે ) એમાંથી  જરા અલગ દ્રષ્ટીકોણની ખુબસુરત માવજત લઇને આવેલી આ ફિલ્મે તો ૨૦૧૪નો જાણે અંત સુધારી લીધો.

રાજકુમાર હિરાની અને અભિજીત જોષી એવી જોડી છે જેમના નામે સરસ સફળ સામાજિક સંદેશવાળી ફિલ્મો આપ્યાનો જશ નોંધાયેલો છે. પી કેથી એમની યશકલગીમાં એક વધુ પીછું ઉમેરાયુ છે.

પીકે કોણ છે ક્યાંથી આવ્યો છે એની કોઇને જાણ નથી પરંતુ એની ઉટપટાંગ હરકતો, વેષભૂષા અને વાતોથી સૌને એમ લાગે છે કે એ પી ને આવ્યો છે એટલે એનું નામ પીકે અપાય છે. ખરેખર તો પીકે પરગ્રહવાસી છે જેનું પૃથ્વી પર અવતરણ થતાની સાથે એના પાછા વળવાની એક માત્ર ચાવી જેવું એનું લોકેટ ઝુંટવાઇ જાય છે. ધીરે ધીરે પીકે સમજે છે કે અહીં આ ગ્રહ પર જો કંઇ મેળવવું હોય તો એના માટે ભગવાનને હાથે-પગે-ઘુંટણીએ પડીને કે માથુ ઝુકાવીને સાષ્ટાંગ દંડવત પ્રણામ કરીને વિનવવા પડશે અને એમાંથી ધીમેધીમે એને એ પણ સમજાય છે કે ભગવાન એક નહી પણ બે છે. એક જેણે આપણને એટલે કે માનવજાતને બનાવી છે અને બીજા એટલે કે માનવજાતે જેમને બનાવ્યા છે.

હવેની ઘટના કે કથા કેવી રીતે આગળ વધે છે એ કહીને દર્શકોને માનસિક રીતે તૈયાર કરવા એટલે રાજકુમાર હિરાની, અભિજીત જોષી અને આમિર ખાનની લાંબા સમયની જહેમત અને રહસ્યને ખુલ્લા પાડવા જેવી વાત.

પીકે એ જ એક ફિલ્મની જીવંત કથા છે. પીકેની પ્રત્યેક વાત , એની તમામ હરકતો, એના પ્રત્યેક સવાલો , એના સંવાદો આ ફિલ્મનો આગળ વધતો પ્રવાહ છે. ધર્મ પર કે ધર્મના આડંબરી ધર્મગુરૂ સામે ઉઠતા સવાલો લઈને આ પહેલા પણ અનેક ફિલ્મો આવી ગઈ છે. “ઓહ માય ગોડ” એનું છેલ્લુ અને સચોટ ઉદાહરણ છે એટલે પીકે ફિલ્મની વાર્તા કશું જુદુ કહે છે એવું પણ નથી પણ જે જુદુ છે એ છે એની કહેવાની શૈલી. મુન્નાભાઇ એમ.બી.બી. એસ., થ્રી ઇડીયટ્સ કે  તારે જમીં પર જેમ સમાજને સંદેશ આપવાવામાં આવ્યો છે એનાથી અલગ અને સાવ જ હળવી રીતે પીકેમાં સરસ સંદેશ આપવામાં આવ્યો છે.લાંબા લાંબા ચાતુરી ભર્યા સંવાદોના બદલે નાના નાના ટુંકા પણ સીધા જ દિલ-દિમાગને સ્પર્શે એવા વન લાઇનર સવાલો એ આ ફિલ્મની સચોટતા છે.

પીકે જે રીતે પોતાના ગ્રહ પર જવા માટે આયાસો કરે છે એમાંથી ઘણી બધી જગ્યાએ  હળવું મનોરંજન તો ઘણી બધી જગ્યાએ લાગણીના ચમકારા અનુભવાય છે. પીકે ના આયાસોમાં ભળતી જર્નાલિસ્ટ જગત જનની એટલે કે જગ્ગુની પણ પોતાની અલગ કથા છે. જગ્ગુ પીકેની સીધી સાદી વાતો, એના ભોળપણ અને એવીજ એની સ્પષ્ટ વાતોથી આકર્ષાઇને એને એના ઘર એટલે કે એના ગ્રહ પાછા જવા માટે સાથ આપે છે પરંતુ પીકેની વાતોમાં, સવાલોમાં એ જે નક્કર હકિકત જુવે છે એ એની ચેનલ દ્વારા લોકોની સમાજની સામે મુકીને જનતાને જાગૃત કરવા સફળ રહે છે.

પીકે એટલે કે આમિર ખાન આ ફિલ્મનું કેન્દ્રવર્તી પાત્ર છે. આખીય ફિલ્મ એના થકી આગળ વધતી રહે છે. આમિર ખાનને પરફેક્ટનિસ્ટ કહેવામાં આવે છે એ આ પહેલા પણ એ ઘણીવાર સાબિત કરી ચુક્યો છે. પીકેના પાત્રને પણ એણે એની સંપૂર્ણ અભિનયક્ષમતાથી સજીવ કર્યુ છે. સાવ જ વિચિત્ર લાગે એવો એનો દેખાવ, એવા જ વિચિત્ર હાવભાવ, એકદમ વિચિત્ર લાગે એવી ચાલ, બોલવાની ભોજપુરી લઢણ, સાવ બેહુદી પાન ખાવાની રીત, સમગ્રતયા કઢંગી કહેવાય એવી વર્તણુક અને તેમ છતાં વાતોમાં બુધ્ધિના ચમકારા ,ભુલા પડ્યાની વેદના ,પોતાના ગ્રહ પર પાછા ફરવાની જીદ અને એમાંથી સર્જાતી હતાશા, ભૈરોસિંહ જેવા અજાણી વ્યક્તિનો સાથ મળ્યો એના પ્રત્યેની સંવેદના અંતે જગ્ગુ પ્રત્યે ઉભી થતી લાગણીથી તરબોળ અભિવ્યક્તિ આ બધુ જ આમિર ખાને અત્યંત ખુબીથી અને સાહજીકતાથી જીવી લીધુ છે.

જગત જનની ઉર્ફ જગ્ગુ એટલે કે અનુષ્કા શર્માએ પીકે ના પાત્રને સરસ રીતે સપોર્ટ આપ્યો છે. શરૂઆતથી જ એના નવા લુક સાથે રજૂ થયેલી જગ્ગુ , શરૂઆતમાં સાવ જ બેફિકરી , મનમાં આવે એ ધાર્યુ કરવાવાળી અને તેમ છતાં  સરફરાશના પ્રેમમાં અત્યંત ઋજુ દેખાતી જગ્ગુ જ્યારે પીકેની સ્મસ્યા હલ કરવા આગળ વધે છે ત્યારની જગ્ગુ એમ  વ્યક્તિત્વના અનેકવિધ પાસા એને ઉજાગર કરી જાણ્યા છે. એના પ્રેમની હતાશાને એની નબળાઇ બનાવવાના બદલે એને અતિક્રમીને આગળ વધતી જગ્ગુ, ક્યારેક ખુશ તો ક્યારેક જીદ્દી તો ક્યારેક સંજોગેને પહોંચી વળવાની તાકાત બતાવતી જગ્ગુ એટલે કે અનુષ્કા શર્માએ પ્રક્ષકોના મન જીતી લીધા છે.

પી કે અને જગ્ગુ પછીનું મહત્વનું પાત્ર છે પાખંડી તપસ્વી બાબાનું. સૌરભ શુક્લા આ પાત્ર માટે યથા યોગ્ય વરણી રહી છે. સંવાદ લેખકે અહીં એક નવો શબ્દ વાપર્યો છે.  “ભગવાનના-ધર્મના  મેનેજર”. સમાજને પોતાની રીતે સમજાવતા અને પોતાની માન્યતામાં ઢાળતા ઢોંગીબાબાનું વર્ચસ્વ કેટલી હદે સમાજમાં વ્યાપ્યુ છે એના તરફ સીધો જ અંગુલી નિર્દેશ કરીને એ બદી દૂર કરવા માટે પણ પી કે દ્વારા સરસ સંદેશ આપવામાં રાજકુમાર હિરાની સફળ રહ્યા છે. અને જ્યારે એવા ઢોંગીબાબાના ઢોંગનો પર્દાફાશ થાય ત્યારે એમનું સામ્રાજ્ય સાચવવાની મથામણ  રજૂ કરવામાં સૌરભ શુક્લા પણ એટલા જ સફળ રહ્યા છે.

બોમન ઇરાની, સુશાંત સિંહ રાજપૂત ,પરિક્ષીત સહાની આ બધાના ઉલ્લેખ વગર તો ફિલ્મની વાત જ અધુરી કહેવાય કારણકે એમના સબળ સાથથી ફિલ્મ વધુ સાર્થક થઈ છે.

રાજકુમાર હિરાનીની ફિલ્મ હોય અને એમનો લાડકો સંજય દત્ત ન હોય એ કેમ ચાલે? શરૂઆતમાં નાનકડી પણ સંવેદનાશીલ ભૈરોસિંહની ભૂમિકામાં સંજય દત્તને દાદ આપ્યા વગર કેમ રહેવાય? ભોજપુરી ભાષા, મિજાજને ખુબ સરસ રીતે સંજય દત્તે વ્યક્ત કર્યા છે.

વિધુ વિનોદ ચોપ્રાની ફિલ્મના સંવાદો જેટલા ચોટદાર છે એટલા જ ગીતો ચટકીલા અને મોજીલા છે. આમિર ખાન અને અનુષ્કાનું “ લવ ઇઝ વેસ્ટ ઓફ ટાઇમ”, સુશાંત સિંહ અને અનુષ્કા શર્મા પર ફિલ્માવાયેલા ગીત “ચાર કદમ બસ ચાર કદમ” ની ખુબસુરત પળો જેટલી જોવી ગમે એટલી જ “થારકી છોકરો” માં સંજય દત્તની મસ્તી માણવી ગમે એવી છે. “થારકી છોકરો” પર તો સંજય દત્તે કમાલ કરી છે.  રાજસ્થાની શૈલી, રાજસ્થાની  વાણી અને વાદ્યની રમઝટ સાથે રાજસ્થાની લટકાભર્યુ નર્તન સંજય દત્ત આવી સુંદર રીતે કરી શકે એ તો જોઇએ નહીં ત્યાં સુધી કલ્પના કરવી અઘરી છે.

ફિલ્મની કથા વહેતી રહે એ માટે જરૂરી તત્વો, ઘટનાઓના લીધે ફિલ્મ જરા લાંબી બની છે એ એક માત્ર એનું જરાક અમથુ નેગેટીવ પાસુ કહી શકાય પરંતુ ફિલ્મના પ્રત્યેક પાસા એકબીજા સાથે એટલી સજ્જતાથી સંકળાયેલા છે કે ઘણા લાંબા સમયે એક સુવાંગ સુંદર ફિલ્મ જોયાની વાહ તો મનમાં જરૂર ઉદ્દભવે.

કલાકારો- આમિર ખાન, અનુષ્કા શર્મા, સંજય દત્ત, બોમન ઇરાની,સૌરભ શુકલા, સુશાંત સિંહ રાજપુત, પરિક્ષીત સહાની.

નિર્માતા- વિધુ વિનોદ ચોપ્રા, રાજકુમાર હિરાની

નિર્દેશક- રાજકુમાર હિરાની

ગીતકાર- સદાનંદ કીરકિરે

સંગીત- અતુલ ગોગવલે, શાંતનુ મોઇત્રા

ફિલ્મ ****૧/૨  એક્ટીંગ **** મ્યુઝીક **** સ્ટોરી ****   સંવાદો  ****           

 

Rajul shah
http://www.rajul54.wordpress.com

 

રમણીય અને અનોખો ૧૦૦૦ આઇલેન્ડ

૧૦૦૦ આઇલેન્ડ 

શબ્દોના બદલે આંકડામાં લખાતુ  ૧૦૦૦ આઇલેન્ડ નામ સાંભળીને નવાઇ લાગે છે ને? કોઇ એક મોટા આઇલેન્ડના બદલે નાના નાના અને તદ્દન નજીક નજીક પણ છુટા છવાયા આઇલેન્ડનો સમૂહ એટલે આ ૧૦૦૦ આઇલેન્ડ. સેન્ટ લૉરેન્સ રિવર અને લેક ઓન્ટારિયોના પૂર્વીય કિનારે આવેલો આ પ્રદેશ ઇન્ટરનેશનલ ટુરિઝમનું આકર્ષણ છે. કેનેડા તરફ  કિંગસ્ટનથી કોર્નવૉલ સુધી અને યુ એસ તરફ ઓસ્વાગો થી મેસન સુધી ફેલાયેલ આ ૧૦૦૦ આઇલેન્ડ  ટુરિસ્ટ સેન્ટર હોવા ઉપરાંત પોતાનો ઇતિહાસ અને આગવી સંસ્કૃતિ ધરાવે છે.

કેનેડા સાઇડથી ઓન્ટારિયોના  નાયગ્રા ફોલથી  કિંગસ્ટન સુધીનો  લગભગ ૪૦૦ કિલોમીટરનો ચારથી પાંચ કલાકનો ડ્રાઇવ અત્યંત આરામદાયી અને મઝાનો છે. (( કેનેડામાં કિલોમીટરમાં અંતર મપાય છે.) વળી વચ્ચે પસાર થતા ટોરેન્ટોને પણ ઉપરછલ્લુ જોઇ શકાય.યુ એસ અને કેનેડા બંને તરફ નાયગ્રાના ધોધમાર પ્રવાહને માણીને થાઉઝન્ડ આઇલેન્ડ પહોંચો તો તદ્દન અલગ અનુભૂતિ થાય. મનને પ્રફુલ્લિત કરી દે એવુ શાંત રમણીય વાતાવરણ અને ચારે બાજુ ભુરા આસમાનની ઝાંય ઝીલતા હોય એવા ભુરા સ્વચ્છ પાણી વચ્ચે ઘેરાયેલી આ જગ્યા, ચોગમ વેરાયેલી લીલીછમ વનરાજી વચ્ચે વસતુ આ શહેર અને જાણે ક્યાંય જવાની કશે જ પહોંચવાની કોઇ ઉતાવળ જ ન હોય એવા શહેરવાસીઓ. જીવનની રફ્તાર સાથે તાલ મેળવવા સમય સાથે દોડતા હશે એવા પ્રવાસીઓ પણ અહીં આવીને નિરાંત અનુભવતા હશે.

જો કે આ નિરાંતની વાત અત્યારે સહેલાઇથી કરી શકાય એમ છે બાકી પહેલા આ  વિસ્તાર પર ચાંચિયા અને બૂટલેગરની હકૂમત હતી. આ એક ભૂતકાળ હતો વર્તમાન કહે છે કે વિઝિટર્સ માટે મુક્ત મને મહાલવા માટે  લાઇટ હાઉસ , હિસ્ટોરિક કેસલ ,મેરિ ટાઇમ મ્યુઝીયમ, ફિશિંગ ,ડાઇવિંગ અને ડાઉન ટાઉનમા વાર-તહેવારે શોપિંગ એટલે ૧૦૦૦ આઇલેન્ડની સફળ સફર.

અત્યારના ૧૦૦૦ આઇલેન્ડ માટે સ્થાનિક લોકોએ નામ આપ્યુ છે ” ગાર્ડન ઓફ ધ ગ્રેટ સ્પિરિટ”. કાશ્મીર માટે કહેવાતુ કે  જો ધરતી પર સ્વર્ગ હોય તો એ અહીં જ છે એમ અહીંના વતનીઓના મતે જો પૃથ્વી પરની સૌથી સુંદર જગ્યા હોય તો એ આ પાણી અને પર્વતોનો બનેલો આ ભવ્ય ગાર્ડન ૧૦૦૦ આઇલેન્ડ જ છે. અહીંનું વાતારવણ એક અલાયદી તાજગી આપે એવું છે. આ તો થઈ ત્યાંના રહેવાસીઓની વાત પણ પ્રવાસીઓ માટે પણ આ નઝારો માણવો હોય તો શું? કારણકે ૧૦૦૦ આઇલેન્ડનું  સાચું ચિત્ર દૂર બેસીને કે વાત કરવાથી મળે એમ છે જ નહીં. એને જોવા કે જાણવા માટે કિંગસ્ટનમાં ક્રૉફર્ડ વૉર્ફથી લગભગ ત્રણ કલાકની ફેરી લઈ થાઉઝન્ડ આઇલેન્ડની સહેલ લેવી જ પડે.

એકવાર ફેરીની સફર શરૂ થાય એટલે આગળ જણાવ્યુ એમ નજર પહોંચે ત્યાં સુધી  ચોગમ પર્વતોની હારમાળા વચ્ચે પથરાયેલું પાણી જ જોવા મળે. ક્યારેક વિચાર આવે કે જમીન અને ક્ષિતિજને એક થતા જોયા છે પણ પાણી અને પર્વતને એક થતા જોવા હોય તો આવી જ કોઇ જગ્યાએ જવું પડે. ચારેબાજુ નાના નાના આઇલેન્ડ વચ્ચે ફેરી સરતી જાય એમ ખરેખર આ ૧૦૦૦ આઇલેન્ડ શું છે એનો ચિતાર આવે.

સૌથી મઝાની વાત તો એ છે કે આ થાઉઝન્ડ આઇલેન્ડમાં સ્વ માલિકી ધરાવતા નિવાસીઓના પણ આઇલેન્ડ છે. ચારે બાજુ પાણીથી ઘેરાયેલા આઇલેન્ડ પર માત્ર પોતાનું જ સરસ મઝાનું ઘર હોય એવી કલ્પના ક્યારેય કરી જોઇ છે? અને ક્યારેક પણ જો આવી કલ્પના કરી હોય તો એને સાકાર થતી અહીં જોઇ શકાય. આવા અનેક આઇલેન્ડના છુટા છવાયા ઝુમખામાંથી પસંદગી પ્રમાણે ઘર બાંધીને રહેવાનુ, ક્યારેક મન થાય તો આપણે રસ્તા પર ટહેલવા નિકળીએ એમ વળી પાછી એ નાનુ મઝાનું હોડકું લઈને આમ તેમ સહેલ કરી લેવાની. જીવન જરૂરિયાની ચીજ વસ્તુ માટે નાની અમસ્તી બોટ લઈને તટ સુધી જવાનુ  અને પછી તો રોડ વે થી ધારો ત્યાં ફરો..આ બધું જ અહીં ૧૦૦૦ આઇલેન્ડ પર જોવા મળ્યુ. અહીં વસતા પરિવારના બાળકોની પણ રમત કંઇક જુદી જ હશે ને! સ્વીમીંગ , સેઇલીંગ અને ફિશીંગ તો કદાચ એમના માટે રમતવાત હશે. કિંગસ્ટનની કોઇપણ ક્રુઝમાં ૧૦૦૦ આઇલેન્ડ અંગે સતત માહિતી પિરસવામાં આવે છે. મનને મોહી લે એવી અદભૂત જગ્યાઓ સાથે એના ઇતિહાસ અને સંસ્કૃતિ વિશે તો માહિતી આપવવામાં આવે જ છે સાથે સાથે કેનેડાના પ્રથમ પ્રાઇમ મિનિસ્ટર અને અહીંના વતની સર જ્હોન મેકડૉનાલ્ડ વિશે પણ જણવતા જાય. આમ આ ફેરીની ત્રણ કલાકની સફર ૧૦૦૦ આઇલેન્ડની સાચી ઓળખ કરાવે.

પણ કહેવાય છે ને કે દરેક સમયે જે દેખાય એ કાયમનું જ સત્ય નથી હોતુ. આ શાંત સુંદર રમણીય સ્થળ પણ ક્યારેક એવી તંગદિલ વાતાવરણ વચ્ચે ઘેરાયેલુ હતુ. ૧૮૧૨માં અહીંના લડાઇના સમયે એટલા માટે જ તો વધારાની કિલ્લેબંધી અહીં રચાઇ.અત્યારે જો તમે કિંગસ્ટનના ફોર્ટ હેન્રીની મુલાકાત લો તો ત્યાં તમને ૧૯મી સદીનો સમય સચવાયેલો દેખાશે. કિલ્લાની બહાર દૂર સુધી શાંત પાણી ઉપર સરકતી સહેલાણીઓની નાની મોટી બોટ જોવા મળે  અને કિલ્લા ઉપર ગોઠવાયેલી તોપ એક અલગ ચિતાર આપે. આ તોપના નાળચા જોઇને આપણે સ્વભાવિક જે કલ્પના કરી હોય એના બદલે કિલ્લાની અંદર જઈએ તો વળી કંઇક નવુ જ કુતૂહલ રાહ જોતુ હોય. સોવિનીયર શોપ ,આલ્કોહોલ શોપ તો જોઇ સાથે પાર્ટી માટે ખાણીપીણીના ટેબલો પણ જોયા. ટુંકમાં પહેલાના સમયની કિલ્લેબંધી હાલમાં પાર્ટી કે પબ્લીક પ્લેસ થઈ ગયેલી જોઇ. હજુ તો આ બદલાવ જોઇએ જાણીએ ત્યાં સુધીમાં તો લંડનના બકિંગહામ પેલેસની બહાર ઉભેલા હોય એવી રીતે ડ્રેસઅપ થયેલા ગાર્ડસ આવીને ગોઠવાવા લાગ્યા. બકિંગહામ પેલસની બહાર સવાર સાંજ જે ચેન્જીંગ ઓફ ગાર્ડ સેરેમની જોવા મળે છે એવી ઢબની પરેડ અહીં જોવા મળશે એવા આશયથી સૌ રાહ જોતા ગોઠવાયા ત્યાં એ બકિંગહામ પેલેસની પરેડની પૅરડી જેવી  સેરેમની જોવા મળી. આમ તો સામાન્ય રીતે  લોકો ફોર્ટ હેન્રીની સનસેટ સેરેમની જોવા ખાસ વિઝિટ કરતા હોય છે કારણકે આ સમયે ફોર્ટ હેન્રીના ગાર્ડસની ફાઇફ ( વાંસળી જેવુ વાદ્ય) , ડ્રમ સાથે મિલેટરી ડ્રીલ હોય છે અને આતશબાજી પણ થતી હોય છે. આ ડ્રીલ લંડનની પરેડ કરતા જરા અલગ છે. મઝાની વાત તો એ છે કે કિંગસ્ટન વર્તમાનમાં ૧૯૦૦ની સદીની આ કિલ્લેબંધીના જતનને અનુલક્ષીને યુનેસ્કો વર્લ્ડ હેરિટેજમાં માન્યતા પામ્યુ છે.

ફોર્ટ હેન્રી જેવુ બીજુ સ્થળ રૉયલ મિલિટરી કોલેજ. ૧૮૭૬માં શરૂ થયેલી આ કોલેજનું કેમ્પસ ખુબ વિશાળ અને ભવ્ય છે.  કિંગસ્ટન ડાઉન ટાઉનના પૂર્વ તરફ પોઇન્ટ ફ્રેડરિક પર આવેલી આ કોલેજનું  જેટલુ ઐતિહાસિક મહત્વ છે  એટલું જ આ સ્થાન રમણીય પણ એટલુ છે.  સમી સાંજે એ ભવ્ય કોલેજની મુલાકાત એક યાદગાર સ્મરણ બની રહ્યું.

આ તો છે કિંગસ્ટનની વન ડે મુલાકાત.

કિંગસ્ટન પહોંચવા માટે કેનેડા તેમજ ન્યુયોર્ક બંને તરફથી  જઈ શકાય છે. રોડ વૅ ઉપરાંત ઓન્ટારિયો અને ન્યુયોર્ક બંને તરફથી એર સર્વીસ પણ મળી રહે છે.  જેવી રીતે ૧૦૦૦ આઇલેન્ડમાં રોકાણ માટે ઓન લાઇન બુકિંગ કરાવી શકાય છે એવી જ રીતે ક્રુઝનું પણ અગાઉથી ઓન લાઇન બુકિંગ કરાવી શકાય છે.

અને હા ! ફરવા ઉપરાંત ખાવાના શોખીનો માટે પણ ૧૦૦૦ આઇલેન્ડ ડ્રેસીંગ જાણીતુ નામ છે કારણકે આ ડ્રેસીંગનું નામ પણ ૧૦૦૦ આઇલેન્ડ પરથી આપવામાં આવ્યુ છે.

આ લેખ નવગુજરાત સમયમાં નવેમ્બર ૮/ ૨૦૧૪ ના રોજ પ્રસિધ્ધ થયો.

http://epaper.navgujaratsamay.com/epaperimages//08112014//08112014-md-fe-11.pdf

Rajul shah
http://www.rajul54.wordpress.com

ગુજરાતી સાહિત્યની -“લીમ્કા બુક ઓફ રેકોર્ડ”- માં નોંધ

સહિયારું સર્જન – ગદ્ય

એકથી વધુ લેખકો દ્વારા થતાં લઘુ નવલકથા કે લઘુકથા જેવાં સહિયારા ગદ્ય સર્જનનો પ્રથમ બ્લોગ!

સહિયારુ સર્જન- ૨૫ સર્જનો પુરા થયા –એક સિધ્ધિ-વિજય શાહ

 “લીમ્કા બુક ઓફ રેકોર્ડ”- ૨૦૧૫માં સ્વિકૃત થયેલ સર્જન ધારા રેકોર્ડ

‘સહિયારું સર્જન’ના વિકાસની ક્રમિક વિગતો

ક્રીયેટ સ્પેસ.કોમ ઉપર પ્રકાશન સુવિધા અને તકનીકી વિકાસ ને પરિણામે ૨૦૧૧ થી ૨૦૧૪ સુધીમાં સહિયારા સર્જને કરેલા વિવિધ પ્રયોગોને કારણે ૩ વર્ષનાં ટૂંકા ગાળામાં ૨૫ સર્જનો થયા તે હકીકત, લેખક મિત્રોનો ગુજરાતી ભાષા પ્રત્યેનો સ્નેહ અને આદર વ્યકત કરે છે.

.

અગાઉનાં લેખોમાં ( ¨“સહિયારું સર્જન” : એક દિશાનિર્દેશ સહિયારું સર્જન: વિકાસના પંથે )

સહિયારી સર્જન યાત્રાનો ઇતિહાસ અપાયો હતો. અત્યારે આ વિગતો સાથે જોડાયેલી અન્ય બાબતો વિગતે આપવા મથું છુ અને તે છે આ સર્જનો દરમ્યાન ભાગ લેનારા લેખકોના પ્રતિભાવો તથા આ સર્જન યાત્રાનાં ફળ સ્વરૂપે થયેલ વિકાસની કહાણી.

તકનીકી સહાયનાં વિકાસને( www.createspace.com,  www.amazon.com)કારણે આ સર્જન હ્યુસ્ટન બહાર પણ વિસ્તર્યુ. ન્યુ જર્સીથી ડૉ નીલેશ રાણા અને મોના નાયકે કહાણી લખી. એટલાંટાથી અનીલ શાહ, મીલીપીટાસ કેલીફોર્નીયાથી પ્રજ્ઞાબેન દાદભાવાલા અને કલ્પના રઘુએ પોતાની કલમ ચલાવી. મીકેનીક્સ પેન્સીલ્વનીયામાંથી ડો લલિત પરીખ, શિકાગોથી સપનાબેન વિજાપુરા લખતાં જ્યારે ડેલાવરથી રેખા પટેલ (વિનોદિની), ટેનેસીથી રેખાબેન સિંધાલ અને લંડનથી નયનાબેન પટેલ લખતાં થયાં. ભૂજથી પ્રભુલાલ ટાટારિયા અને પારાદીપથી (ઓરિસ્સાથી ) નીલમ દોશી લખતા થયા.

આ પ્રક્રિયા ઘણી જ ધીરજ અને ખંતપૂર્વક વિચારોનું આદાન પ્રદાન અને સમન્વય માંગે છે. કારણ કે ઘણી વખત મતભેદ અને મનભેદ થઇ શકે છે. મુખ્ય લેખક વાર્તાને અનુરૂપ સુધારા કરે તે લેખક્ને પસંદ પડે ના પણ પડે અને ત્યાં મુખ્ય લેખકનું મહત્વ વધી જતુ હોય છે. એક પુસ્તક તૈયાર કરવામાં જે ખંત અને કાળજી લેવાતી હોય છે તે નીચેનાં ફ્લો ચાર્ટ્માં બતાવી છે.

સહિયારા સર્જનમાં સૌથી અગત્યનું અંગ છે વાર્તાનું પોત. જે સર્જક આ નક્કી કરે તે મુખ્ય લેખક. પછી એ પોતને પાત્ર, ઘટનાક્રમ અને પ્રકરણમાં વહેંચી મુદ્દા સ્વરૂપે તૈયાર કરી લેખક મિત્રોને મુદ્દા મોકલવામાં આવે ત્યારે લખાનારું પ્રકરણ ૧૫૦૦ શબ્દો કે તેથી વધુમાં લખી સર્જક મુખ્ય લેખકને મોકલે. મુખ્ય લેખક વાર્તા પ્રવાહને ચકાસી વેબ પર પ્રસિધ્ધ કરે અને આગળ નક્કી થયેલા લેખકને જાણ કરે. સામાન્યતઃ એક અઠવાડીયામાં નવું પ્રકરણ લખાઇને આવી જતું હોય છે. આ દરેક પ્રકરણ મુખ્ય લેખક જોડણી અને વ્યાકરણને ચકાસી વેબ ઉપર મુકતો હોય છે જે કથા પુરી થાય ત્યારે એમેઝોન ઉપર પ્રકાશીત થતી હોય છે.

લીમ્કા બૂક ઓફ રેકોર્ડ માં નોંધાયેલા ૨૫ પુસ્તકોની યાદી અને મુખ્ય લેખકોના નામ

પુસ્તકોની સૂચી	મુખ્ય લેખક્નુ નામ
અનોખી રીત પ્રીતની	વિજય શાહ
બચીબેન અને બાબુભાઇ અમેરિકામાં	કિરીટ ભક્ત
છૂટા છેડા -ઓપન સીક્રેટ	જયંતિભાઇ પટેલ
હરિયાળિ ધરતીનાં મનેખ	જયંતિભાઇ પટેલ
જાસુસ	જયંતિભાઇ પટેલ
જીવન તો ફુગ્ગામાં સ્થિર થયેલી ફૂંક	વિજય શહ
ખાલિપાનો અહેસાસ	પ્રવીણા કડકિયા
લલિત શાંતિ કૂંજ	વિજય શાહ
મારી બકુનું શું?	કિરીટ ભક્ત
નયનોનાં કોરની ભીનાશ	વિજય શાહ
પૂનઃલગ્ન ની સજા	વિજય શાહ
રૂપ એજ અભિશાપ	રેખા પટેલ
સહિયારુ સર્જન	વિજય શાહ
સંસ્કાર	પ્રદીપ બ્રહ્મભટ્ટ
શૈલજા આચાર્ય	વિજય શાહ
તારામતિ પાઠક	પ્રભુલાલ ટાટારીયા ” ધૂફારી”
ઉગી પ્રીત આથમ્ણી કોર	પ્રવીણા કડકિયા
વીરાંગના સરોજ શ્રોફ્ફ	હેમા પટેલ
જીવન સંધ્યાએ	વિજય શાહ
શબ્દ સ્પર્ધા	વિજય શાહ
કંકોત્રી	પ્રવીણા કડકિયા
પૂષ્પગુચ્છ	સુરેશ બક્ષી
પૃથ્વી એજ વતન	ડો કમલેશ લુલ્લા
તો સારુ	પ્રજ્ઞા દાદભાવાલા
લોહીનો સાદ	રેખા પટેલ

Table 2

ભાગ લેનારા લેખકોનાં નામ
નામ	કાર્ય	કેટલી કૃતિઓમાં ભાગ લીધો
વિજય શાહ	મુખ્ય લેખક	નવલકથા ૧૦
કીરિટ ભક્ત	મુખ્ય લેખક	નવલકથા ૩
પ્રવીણા કડકિયા	મુખ્ય લેખક	નવલકથા ૩
પ્રદીપ બ્રહ્મભટ્ટ	મુખ્ય લેખક	નવલકથા ૧
જયંતિભાઇ પટેલ	મુખ્ય લેખક	નવલકથા ૩
પ્રભુલાલ ટાટારિઆ “ધૂફારી”	મુખ્ય લેખક	નવલકથા ૧
હેમા પટેલ	મુખ્ય લેખક	નવલ કથા ૧
રેખા પટેલ “વિનોદિની”	મુખ્ય લેખક	નવલકથા ૨
શૈલાબેન મુન્શા	સહ લેખક	નવલકથા
દેવિકા રાહુલ ધ્રુવ	સહ લેખક	નવલકથા
મનોજ મહેતા “હ્યુસ્તોનવી”	સહ લેખક	નવલકથા
ફતેહઅલી ચતુર	સહ લેખક	નવલકથા
હિમંત શાહ	સહલેખક	નવલકથા
વિશ્વદીપ બારડ	સહલેખક	નવલકથા
વંદનાબેન એંજીનીયર	સહલેખક	નવલકથા
અંબુભાઇ દેસાઇ	સહલેખક	નવલકથા
નયના પટેલ	સહલેખક	નવલકથા
મોના નાયક “ઉર્મિસાગર”	સહલેખક	નવલકથા
નીલમ દોશી	સહલેખક	નવલકથા
રાજુલ શાહ	સહલેખક	નવલકથા
ચંદ્રકાંત સંઘવી	સહલેખક	નવલકથા
ડૉ નીલેશ રાણા	સહલેખક	નવલકથા
રમેશ શાહ	સહલેખક	લઘુ નવલકથા
ડૉ ઇંદુબેન શાહ	સહલેખક	નવલકથા
કલ્પના રઘુ શાહ	સહલેખક	નવલકથા
સપના વિજાપુરા	સહલેખક	નવલકથા
સ્વ. કાંતિભાઇ શાહ	સહલેખક	નવલકથા
રેખાબહેન સિંધલ	સહલેખક	નવલકથા
હરનિશ જાની	સહલેખક	નવલકથા
ડૉ. લલિત પરીખ	સહલેખક	નવલકથા
નરેશ દોડીયા	સહલેખક	નવલકથા
ચારુબહેન વ્યાસ	સહ લેખક	નવલકથા
અનીલ શાહ	સહલેખક	લઘુ નવલકથા
ડૉ કમલેશ લુલ્લા	સંપાદક	કાવ્ય સંગ્રહ (પૃથ્વી ઉદય વિષય)
સુરેશ બક્ષી	સંપાદક	કાવ્ય સંગ્રહ (પૂષ્પ વિષય)
પ્રજ્ઞા દાદભાવાલા	સંપાદક	લેખ સંકલન (તો સારુ.. વિષય)
કાંતિલાલ કરશાળા	સહલેખક	સંકલન-શબ્દ સ્પર્ધા
હીનાબહેન પારેખ	સહલેખક	સંકલન-શબ્દ સ્પર્ધા
સરયૂબહેન પરીખ	સહલેખક	નવલકથા

ઉપરોક્ત લેખકોની નામાવલી જોતા એટલું તો જરૂર સમજાશે કે આ યાદી જાણીતા અને અજાણ્યા લેખકોથી ભરેલી છે. જાણીતા લેખકોએ આ પ્રક્રિયામાં ભાગ લઇ નવોદિતોનો તેમના કાર્ય બદલ ખભો થાબડ્યો છે જ્યારે કેટલાક નવોદિતો આ કવાયતોને સમજીને સ્વયં ગદ્ય સર્જનમાં સક્રિય થયા છે. જેમાં નોંધપાત્ર નામો રજુ કરતા હું આનંદ અનુભવું છું અને તેઓને શત શત શુભેચ્છાઓ પણ પાઠવું છુ. સર્વશ્રી સ્નેહા પટેલ, સપના વિજાપુરા, દેવિકા રાહુલ ધ્રુવ, રાજુલ શાહ, પ્રવીણા કડકિયા, હેમા પટેલ, ડો ઇંદુબેન શાહ, શૈલાબેન મુન્શા, રેખાબેન પટેલ, પ્રજ્ઞા દાદભાવાલા, વિશ્વદીપ બારડ, મનોજ મહેતા અને સરયૂબેન પરીખ.

ગર્વ સાથે જણાવુ છું કે આ સર્વેનાં સહિયારા સર્જન ઉપરાંત તેમના પોતાનાં પુસ્તકો બહાર પડ્યા છે અથવા તે ગતિવિધિમાં છે.

મારા મંતવ્ય મુજબ આ સહિયારા સર્જન પ્રયોગની ઝળહળતી સફળતા છે અને એવી ઇચ્છા રાખી શકાય કે ગુજરાતી શીખવતી દરેક યુનિવર્સિટી અને સંસ્થાઓમાં આ પ્રયોગ થાય અને તે કવાયતોનાં પરિપાક તરીકે નવું સર્જન જન્મે અને એ રીતે ભાષા સવર્ધનનો હેતૂ જળવાય.

આવા પ્રયોગો દરમ્યાન મળેલા લેખકોનાં પ્રતિભાવો જાણવા જેવા છે.

સ્નેહા પટેલ ‘શૈલજા આચાર્ય’ના સર્જન દરમ્યાન લખે છે:

“સહિયારું સર્જન એક ખૂબ જ સુંદર અનુભવ હતો. એમાં કોણે કેટલું લખ્યું અને કેવું લખ્યું એના કરતાં પણ એક લેખક બીજા લેખકની કલમ જોડે પોતાની કલમનો તાલ મિલાવવા તૈયાર થયો, પોતપોતાના ભાગે આવતી જે તે પ્રકરણની જવાબદારી પૂર્ણ સભાનતાથી અને ચીવટ-ખંતપૂર્વક પૂરી કરીને સમયસર આગળ લખનારાને કોઈ તકલીફ ન પડે એમ લખાણ આપી પણ દેતા હતા. બસ..એ નિષ્ઠા, એ લખવા માટેની ધગશ અને સહિયારા સર્જનનો એ નિર્દોષ આનંદ મારા માટે બહુ જ મોટો શિરપાવ છે.

હેમાબહેન પટેલ લખે છે :

મારા માટે “સહિયારું સર્જન” એ એક ટ્રેનિંગ સ્કૂલ સમાન છે જ્યાં મને ઘણું જાણવાનું અને શીખવાનું મળ્યું છે, જે મને લેખનકાર્યમાં મદદરૂપ થાય છે.”સહિયારું સર્જનમાં કોઈ પણ વાર્તા લખતાં તેમાં એક પ્રકરણ લખ્યું હોય અથવા તો એકથી વધારે લખ્યાં હોય, એક જ વિચાર મનમાં હોય, વાર્તાને બને તેટલી વાસ્તવિકતા આપવી, બને તેટલો ગુજરાતી શબ્દોનો ઉપયોગ થાય એનું ધ્યાન અને વાર્તાને મજેદાર–રસપ્રદ બનાવવાની કોશિશ કરવી જેથી વાંચનારને ગમે.વાર્તા લખાય ત્યારે આ કોણે શરૂ કરી છે તેનું મહત્ત્વ મનમાં નથી હોતું પરંતુ લખવામાં કથાવસ્તુને પૂરેપૂરો ન્યાય આપવાનો પ્રયત્ન થાય છે.અને જ્યારે વાર્તાનાં પાત્રોમાં અને પ્રસંગોમાં ઓતપ્રોત થઈને લખવામાં એકાગ્રતા આવે છે ત્યારે એમ જ લાગે કે આ વાર્તાની શરૂઆત મેં જ કરી છે અને આ મારી જ વાર્તા છે.જ્યારે સહિયારું સર્જનની આખી નવલકથા પૂરી થાય અને વાર્તાને સફળતા મળે ત્યારે ભલેને એક અથવા બે પ્રકરણ લખ્યાં હોય, પણ આખી વાર્તા લખ્યાનો અનેરો આનંદ દિલમાં થાય છે.બધા લેખકોની મહેનત રંગ લાવે છે. વાર્તા એકની નહીં પરંતુ બધા લેખકોની બની જાય છે, અને વ્યક્તિગત આનંદ પણ સહિયારો આનંદ બની જાય છે અને ત્યારે ખરેખર “સહિયારું સર્જન” શબ્દ અને સર્જન બંને શોભી ઊઠે છે.લેખકો અને કવિઓના દિલના નિજાનંદમાં મ્હાલતું સહિયારું સર્જન ખરેખર અભિનંદનને પાત્ર છે.

પ્રવીણા કડકિયા

“સહિયારું સર્જન”-સાહિત્યને ચાર ચાંદ લગાડતું આ શિર્ષક કેટલું સુંદર છે? “કહેવાય છે બહુ રસોઈયાઓ રસોઈ બગાડે”! અહીં એ ઉક્તિ કામ નથી કરતી. એની વિરૂદ્ધ લાગે છે. એક કરતાં વધારે લેખક અહીં સાથે મળી સુંદર નવલકથાનું સર્જન કરે છે. સહુ પ્રથમ જો હું ભૂલતી ન હોંઉ તો તેની શરૂઆત ૨૦૦૬થી થઈ. પહેલાં પ્રયોગમાં નિષ્ફળતા જણાતી હતી. છતાં પણ હિંમત ન હારતાં બીજો પ્રયોગ કર્યો. એકાદ બે જણાને બાદ કરતાં બધા નવોદિત લેખકોનો ઉમંગભેર સહકાર સાંપડ્યો.

એક વ્યક્તિનું આ નથી કામ, સમુહનું જુઓ શુભ પરિણામ. સહુ મિત્રોના ઉત્સાહને કારણે બસ પ્રગતિના સોપાન એક પછી એક સર કરતાં ગયા.કેટલાંય નવોદિત લેખકોની કલમ કસબ દાખવતી ગઈ. નવા નવા વિષયોને લઈને સર્જન ક્રિયા સફળ થતી ગઈ.આ પ્રયોગમાં સહુ એક સાથે કદમ મિલાવતા હતાં.જે ખૂબ પ્રશંસનીય રહ્યું.દરેક નવલકથા પહેલાં કરતાં અલગ વિષય લઈને આવે. હાસ્યથી માંડીને જાસૂસ કથા સુધી પ્રયાણ એકધારી ગતિએ ચાલુ રહ્યું. મોટાભાગના બધા લેખક ભલે ગુજરાતી છે, પણ જુદા જુદા સ્તર અને સ્થળથી આવેલાં છે. દરેકની રજૂઆત કરવાની શૈલી અલગ છતાં પણ રસ જળવાઈ રહે તેની સંપૂર્ણ કાળજી રાખવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. વિચારવાની ઢબ અને લેખનકળાનો સુમેળ જોવો હોય તો કોઈ પણ સહિયારી નવલકથા વાંચો.

રેખા પટેલ (વિનોદિની)

સહિયારું સર્જન …જેવું નામ તેવું જ ગુણ ધરાવતું આ સર્જનાત્મક ગ્રુપ છે; જ્યાં કોઈ કોઈને ખાસ નથી જાણતું. છતા યે શબ્દો અને લાગણીઓથી જોડેલું આ ગ્રુપ પરદેશમાં નવી પેઢીના આધુનિકરણમાં ભુલાતી જતી ભાષા અને સંસ્કૃતિને જાળવી રાખવાનો ભગીરથ પ્રયાસ કરે છે. હું પોતે 24 વર્ષથી અમેરિકાના ડેલાવર સ્ટેટમાં રહુ છું.છતાયે દેશની યાદ હજુય દિલમાં લીલીછમ છે.ગુજરાતી સંસ્કૃતિને જીવંત રાખવા મારાથી થતું બધું યોગદાન કવિતા અને ટુંકી વાર્તા કે નાનામોટા લેખ લખીને આપું છું. હું મારી જાતને નસીબદાર માનુ છું કે આવા કાર્યરત ગ્રુપનો સંપર્ક મને વિજયભાઈ દ્વારા થયો. આવા જ બધા પ્રયત્નોને આધારે મને દેશથી દૂર હોવા છતાં “ચિત્રલેખા” જેવા નામી મેગેઝીનમાં સ્થાન મળ્યું.પરદેશમાં રહી દેશ સાથે, દેશની સંસ્કૃતિ સાથે સતત જોડાઈ રહેવા આ સાહિત્ય સરિતા બહુ પોતાની લાગે છે. તેમાં આવું સહિયારુ સર્જન તમારા આત્મવિશ્વાસને વધારે છે.

રાજુલ શાહ

માનવી બોલતા શીખ્યો હશે ત્યારથી જ ભાષાનો ઉદભવ થયો હશે. શબ્દ ભંડોળ વધતા લિપી બની હશે અને ચોક્કસ શબ્દ પ્રયોગ દ્વારા એ પોતાની લાગણી મનની વાત કહેતો અને લખતો થયો હશે. કહે છે કે દુનિયાની સૌથી પ્રથમ નવલકથા  જાપાની ભાષામાં ઇ. સ. ૧૦૦૭માં લખાઇ. એ લખવાની શરૂઆત થઈ હશે ત્યારથી આપણે વાંચતા થયા ત્યાં સુધી લગભગ એક જ લેખક દ્વારા લખાયેલી નવલકથા વાંચતા આવ્યાં અને એ એમ જ હોય એમ સર્વવ્યાપી સ્વીકાર સાથે વાંચતા રહ્યા.પરંતુ આજે આ સહિયારા સર્જનથી સર્જાયેલી એક નવી જ કેડીએ ઇતિહાસ થોડો બદલી નાખ્યો.એકબીજાથી દૂર રહીને પણ એમાં દુનિયાના કોઇપણ છેડે વસતા હોવા છતાં ગુજરાતી સાહિત્ય સાથે સંકળાયેલા સર્જકો એક સાથે એક પગથી પર ચાલીને પણ પોતાની ઓળખ પ્રસ્થાપિત કરી રહ્યા છે.અહીં સહિયારા સર્જનમાં એક કથાબીજના સૂત્રે બંધાયા હોવા છતાં સૌને પોતાની રીતે વ્યકત થવાની મોકળાશ રહે છે.એક ચોક્કસ ઢાંચામાં રહીને પણ સૌ સ્વતંત્ર રીતે વહી શકે છે.વાંચકોએ એનો સ્વીકાર કર્યો એ સ્વીકાર અને આવકાર સહિયારા સર્જનની સફળતા માટે ઉત્સાહપ્રેરક ઘટના છે.

ડૉ લલિત પરીખ

સહિયારું સર્જન-આવો પ્રયોગ વર્ષો પહેલાં, લગભગ 1950ની આસપાસ, ‘જન્મભૂમિ-પ્રવાસી’ની રવિવાર-પૂર્તિમાં શરૂ થયેલો. એક લબ્ધપ્રતિષ્ઠિત નવલકથાકાર દ્વારા શરૂ થતી કથાને અને પાત્રોને તે પછીના કથાકારો પોતાની રીતે વિકસિત કરતા રહે અને આજકાલની ટી.વી.સીરિયલની જેમ અનેક પ્રકરણો સુધી એ નવલકથા વાચકોની જીજ્ઞાસા અને આતુરતાની કસોટી કર્યા કરે અને અંતે શરૂ કરનાર નવલકથાકાર તેનો માર્મિક અંત આણે. તે પછી એવો પ્રયોગ પુન: જોયો તો તે અહીં અમેરિકામાં હ્યુસ્ટન ખાતે શ્રી વિજયભાઈ શાહ અને તેમના સાહિત્યપ્રેમી મિત્રો દ્વારા ‘સહિયારું સર્જન’માં.પરંપરાથી પ્રયોગ તરફ વિકસિત થતી આ આગવી શૈલી જેટલી સ્તુત્ય છે, તેટલી જ ચાલુ રાખવા જેવી છે. ચોવીસ ચોવીસ આવા ‘સહિયારું સર્જન’ના એક પછી એક પ્રયોગ કરતા રહી શ્રી વિજયભાઈ શાહે એક નવી જ સફળ પરંપરા ઊભી કરી છે તેના માટે તેમને ખાસ વંદન તેમ જ સાથ આપનાર સહુ લેખકોને હાર્દિક અભિનંદન!

દેવિકા રાહુલ ધ્રુવ

‘સહિયારું સર્જન’ એક નવો સાહિત્ય પ્રકાર છે. તેમાં કોઈ એક સર્જકના મનમાં ઉદ્ભવેલ વાર્તાના બીજને યથાવત‍ રાખીને જુદા જુદા લેખકો દ્વારા વિક્સાવવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે કોઈપણ સર્જન જીવાતા જીવનમાંથી કે જોવાતા જગતમાંથી જુદી જુદી રીતે સર્જાય છે. સર્જકની અભિવ્યક્તિની રીત તેમાં ઘણો મોટો ભાગ ભજવે છે. સહિયારા સર્જનમાં મહદ્‍ અંશે કલમની કસોટી થાય છે. કારણ કે, અન્યની સંવેદનાને આત્મસાત કરવી, કલ્પનાના રંગો ભરી, ઘટનાઓ નિર્માણ કરવી અને તેને યોગ્ય શબ્દોમાં રસભંગ થયા વગર અસરકારક રીતે રજૂ કરવી એ પ્રક્રિયા ઘણીવાર સર્જકને માટે અઘરી બની જાય છે. એટલે દેખીતી રીતે સહેલો લાગતો આ પ્રકાર ખરેખર તો વિસ્મયજનક રીતે અઘરો છતાં રસપ્રદ છે. આદરણિય પ્રજ્ઞાબેન જુ.વ્યાસે સાચું જ લખ્યું છે કે “આ પ્રયાસને સાહિત્ય સંવર્ધનનો જ પ્રકાર સમજી આવકારું છું”. એ વાત સાથે હું સંપૂર્ણ સંમત છું. આજનો ટેક્નીકલ વિકાસ પણ સહિયારા સર્જન માટે આવનારી પેઢીને ખુબ ઉપકારક બની રહેશે. અંતે એટલું જ કહીશ કે, ગદ્ય અને પદ્યમાં સહિયારા સર્જનને શરુ કરાવનાર અને તેમાં સાથ પૂરાવનાર સૌને અભિનંદન.-અસ્તુ.

સપના વિજાપુરા

એક જ પાત્રને જુદાં જુદાં લેખક જુદી જુદી રીતે વિચારી શકે છે.પાત્ર એ જ હોય છે પણ જુદાં જુદાં લેખક એજ પાત્રને જુદી જુદી લાગણીમાં ઢાળી શકે છે.સહિયારાં સર્જનમાં આ અનુભવ્યું.વિજયભાઈએ જ્યારે પ્રથમ મને એમની નવલકથા માટે પ્રકરણ લખવાં કહ્યું તો મનથી હું જરાં પણ તૈયાર ન હતી.વિજયભાઈએ મારામાં આત્માવિશ્વાસ જગાડ્યો અને હમેશા આગળ લખવાની પ્રેરણા આપતાં રહ્યા.સહિયારાં સર્જનમાં બીજા લેખકનો પરિચય થયો એ પણ અહોભાગ્ય. સહિયારાં સર્જનથી લખવાની આદત એક પૂજા બની ગઈ. તારી આંખનો અફીણી! એમ આ સહિયારાં સર્જને અફીણનું કામ કર્યુ.અને આ સર્જનની આદત એક નશો બની ગઈ.’શૈલજા આચાર્ય’ પછી.’ઘૂઘવતાં સાગરનાં મૌન’ સર્જાઈ ગઈ અને બસ આ કલમનો નશો કલમે ચડીને બોલવા લાગ્યો.જન ફરિયાદ સાપ્તાહિકમાં લખતી થઈ, લેખ વાર્તાઓ અને કવિતાઓ સાપ્તાહિકમાં આવવા લાગ્યાં.  નશો બમણો થતો ગયો.અને વાર્તાઓ અખંડ આનંદમાં પણ આવવાં લાગી. કવિતાઓ અને ગઝલમાં તો મારી જાન વસે છે. તો સહિયારાં સર્જને જે બીજ વાવ્યું તે હવે નાજુક છોડ બની ગયો છે. સહિયારાં સર્જને મારાં હ્રદયના દરવાજા ખોલી નાખ્યાં અને હ્રદયથી એક પછી એક પરદા ઊઠવા લાગ્યાં. શબ્દો વાર્તા અને નવલકથા બનવા લાગ્યાં. વિજયભાઈનું ઋણ સ્વીકાર કરું છું. જો એમણે સહિયારાં સર્જન માટે પ્રકરણ લખવાં પ્રેરિત ના કરી હોત તો “બાનુ” “સપના” ના બની હોત..

હરનિશ જાની

અમારા મિત્ર કિશોર રાવલે એક પ્રયોગ કર્યો હતો કે તેમણે વાર્તાનો એક પેરેગ્રાફ આપીને પાંચ લેખકો પાસે ટૂંકી વાર્તાઓ લખાવી હતી.જ્યારેઅહીં વિજયભાઈ શાહે નવતર પ્રયોગ નોવેલ માટે કરાવ્યો છે.આ ભગીરથ કામ છે.એક તો નોવેલમાં વિચારોના ટૂકડા જોડ્યા હોય એવું ન લાગવું જોઈએ અને બીજું લખવાની શૈલી શૈલી અને ભાવ નોવેલની વાર્તામાં એક રસ થઈને વાચકને ભોગ્ય બને. આ બધાં અંગો પર વિજયભાઈએ પૂરેપૂરું ધ્યાન આપ્યું છે અને ફિલહારમોનિક ઓરક્રેસ્ટાના કંડકટરની જેમ બધાં લેખકો પાસે કામ કઢાવ્યું છે તે અભિનંદનને પાત્ર છે.આવું સહિયારું સર્જન –મારી જાણ મુજબ– પહેલીવાર થયું છે.ફરીથી ધન્યવાદ.

નરેશ ડોડીયા

રેખાબેન પટેલની લઘુકથા “રૂપ એજ અભિશાપ” નું સહિયારા સર્જન દ્વારા નવલથાના સર્જન સમયે મને આમંત્રણ મળ્યુ.એક પેરેગ્રાફ કે જેમાં દસ વાક્યમાં છુપાયેલી ઘટના ને ૧૫૦૦ અક્ષર કે ચાર પાના જેટલુ લખાણ લખવાની વાતે મારી સર્જન શક્તિને કસોટીની એરણે ચઢાવી લખ્યુ અને લખતા લખતા પ્રસંગોને ગુંથવાનો આનંદ અનન્ય હતો.યુવા પેઢીને આવા નાવિન્ય સભર પ્રયોગથી નવું માર્ગદર્શન મળ્યુ છે.

પ્રજ્ઞા દાદભાવાલા

“સહિયારું સર્જન”.હું વાર્તા લખી શકું છું.મારું પહેલું બાળક દીકરી આવી ત્યારે રાત્રે સુવડાવવા એક વાર્તા કહેતી.એક રાજા, એક રાણી એને તારા જેવી રાજકુમારી.બસ હું એનાથી વધારે કયારે ન વધી. કોઈ કહે તમારી જીવનકથા કહો તો કરી શકી નથી લખવાનો તો પ્રશ્ન નથી! પણ હું વાર્તા લખી શકું છું તેનો અહેસાસ મને સહિયારા સર્જનમાં થયો.કોઈ એક વ્યક્તિના વિચારનો દોર પકડી દરેક લેખક જાણે વાચકની સીમા વટાવી લેખક બન્યા,જેમાં એક બીજા સાથે લેખકો વાર્તાની કડી દ્વારા અભિન્નપણે જોડાયેલા હતા, કોઈ એક (પોલ્ટ બનાવનાર લેખક) કલ્પનાની કેડીમાં આપણે વાસ્તવિક રીતે જોડાઈ જવાનું અને છતાં આપણું એજ આપણું અને અંતે  એક વ્યક્તિગત કાર્ય ન રહેતા આપણા સહુનું સહિયારું સ્વપ્ન કે કલ્પના બની જાય તેના જેવો બીજો અનોખો અનુભવ શું હોઈ શકે? ક્યાય બીજાના વિચારોને અનુસરવાના નથી પોતાના જ વિચારોથી, પોતાનીજ કલ્પના શક્તિને ખીલવી કલમ ચલાવવાની કેટલું મુક્ત વાતાવરણ અને છતાં સહકાર્ય।…અને સૌથી વધારે સર્જનકાર્ય…. આપણા સૌનું સહિયારું અને શાશ્વત આનંદનું અભિયાન છે..કલ્પના શક્તિને ઉડવા માટે મોકળું આકાશ.અભિવ્યકિતનું સહિયારું સ્થાન…સર્જક, ભાષા અને સર્જનનો જાણે ત્રિવેણી સંગમ એટલે સહિયારું સર્જન.

 

કલ્પના રઘુ શાહ

ગુજરાતી બ્લોગ પર, ગુજરાતી લેખકોનાં સહકારથી, સમૃધ્ધ ગુજરાતી શબ્દોથી ગુજરાતી સાહિત્યનું સહિયારું સર્જન કરવા માટે શ્રી વિજયભાઇ એક સફળ ગુજરાતી લેખક પૂરવાર થયા છે, તે માટે મારા અભિનંદન અને શુભેચ્છા.હું પોતે હાઉસવાઇફ છું પણ સાથે સાથે નાનાં મોટાં લેખ-કાવ્યો લખતી હોઉ છું. વિજયભાઇએ જ્યારે મને ‘જાસુસ’ નવલકથામાં લખવા માટે કહ્યું ત્યારે મારા માટે આ પ્રયોગના એક ભાગરૂપ બનવાનું અઘરૂં લાગ્યું.પરંતુ જ્યારે સુધારા વધારા વગર મારા એ લખાણને માન્ય રાખવામાં આવ્યું ત્યારે મારો આનંદ ચરમસીમાએ હતો અને મને એ વાતનો ગર્વ છે કે મને આ સહિયારા સર્જનની પ્રક્રિયાનો એક અંશ બનવાનો લાભ મળ્યો. આમ મારા જેવા અનેક ઉગતા લેખકોને લખાણ માટે ટેકો, બળ અને માનસિક હૂંફ આપીને કલમની કવાયત કરીને, કેડી કંડારતા કરી દીધા છે અને અમે સાચા અર્થમાં સાહિત્યના શિલ્પી બનવાની કોશીશ કરી રહ્યા છીએ.

ડૉ.ઇંદુબહેન શાહ

સહિયારા સર્જનમાં ભાગ લેતી થઇ અને વાર્તા લખતી થઇ એમ કહું તો તેમાં જરા પણ અતિશયોક્તિ નથી.મને અને મારા જેવા અનેક નવોદિત લેખકો સહિયારા સર્જનથી લખતા થયા છે અને નવા થતા રહેશે. મેં જે વાર્તાઓ લખી તેમાં સૌથી વધુ આનંદ મને શૈલજા આચાર્ય બુકના ત્રણ પ્રકરણો લખવામાં આવ્યો, કારણ, શૈલજાની જીવન પ્રત્યેની નફરત હટાવી, ઉત્સાહ અને ઉમંગ લાવવા અને હકારાત્મક મોડમાં જીવન જીવતી કરવી અને છેલ્લે સ્વીઝરલેન્ડથી સફળ સ્ટેમ સેલ ટ્રાન્સપ્લાન્ટથી ચાલતી મુંબઇ છત્રપતિ શિવાજી ઍરપોર્ટ પર બતાવવી.બાળકોને મિત્રોને પ્લેસન્ટ સરપ્રાઈઝ પવું.લખનાર અને વાંચનાર સૌને આનંદ. બીજી લગભગ દસથી બાર બુકમાં ચેપ્ટરો લખ્યા હશે, હવે તો જાણે લખવાની આદત પડી ગઇ છે, બસ લખતી રહીશ. ઝરણાથી બનેલ સહિયારા સર્જનની નદીને સૌ મિત્રો જરૂર વહેતી રાખશે.શુભેચ્છા સાથે વિરમુ.

લેખિકાઃ સરયૂ મહેતા-પરીખ અને ચિત્રકારઃ દિલીપ પરીખ

“સહિયારું સર્જન”, જે શરૂઆતમાં અશક્ય લાગેલું. વિજયભાઈના સતત પ્રોત્સાહનથી મારાથી “અવંતિકાબહેન” નામે પહેલી વાર્તા લખાઈ, જે ધારાવાહીને જોડતી હોવા છતાંય, સ્વંતત્ર વાર્તા તરીકે ‘અખંડ આનંદ’માં ‘ગૃહગંગાને તીરે’ વિભાગમાં, ૪/૨૦૦૯માં પ્રકાશિત થઈ.  આ એક નાના પ્રયોગ સાથે, સત્યકથાઓ પર આધારિત વાતો લખવાની શરૂઆત ક્યારે થઈ ગઈ એ ખબર પણ ન પડી. હવે વાર્તા અને તેને અનુસરતી કવિતા મારા પુસ્તકોમાં પ્રકાશિત કરી શકી. આમ શુભ શરૂઆત પછી ઘણા નવા દ્વાર અમ લેખકો માટે ખૂલતા રહ્યાં છે. “પુષ્પગુચ્છ”માં દિલીપના ચિત્રોને આગ્રહપૂર્વક લેવામાં આવ્યાં અને અમારા કાવ્યો સાથે તેનું સુંદર સંકલન કરવામાં આવ્યું છે. સહિયારા સર્જનમાં સાથ આપવાની તક મળી તેના આનંદ સહ . . . સરયૂના નમસ્કાર.

પ્રભુલાલ ટાટારીઆ “ધુફારી”

ગુજરાતી સાહિત્યને પોતાની આગવી વિચારસરણી અને શૈલીથી નવલકથાઓ લખનાર ધુરંધર સાહિત્યકારો સાંપડ્યા છે, જેમણે સીમાચિન્હ સરખી વિવિધ વિષય સાથે અર્વાચીન અને પ્રાચીન સામાજીક અને ઐતિહાસિક સમસ્યાઓને અનુલક્ષીને નવલકથાઓ લખી છે.‘ગ્રામ્યલક્ષ્મી’ જેવી નવલકથાને એકથી વધુ પુસ્તકારે સર્જન કરી એક અલગ કેડી કંડારી છે.

કોઇ એક દિશાથી બીજી દિશામાં જવા લાગે અને ત્યાર બાદ તેના પરથી અન્ય લોકો પણ પસાર થાય અને એક કેડી કંડારાઇ જાય. કેડી કંડારનાર કોણ એ નામ કોઇ જાણતું નથી હોતું પણ ગદ્ય સાહિત્ય સર્જનમાં અલગ કેડી કંડારનાર એક ઘડવૈયાને હું ઓળખું છું એ છે અમેરિકા ખાતે વસવાટ કરતા અનેhttp://www.gadyasarajan.wordpress.com શ્રી વિજયકુમાર શાહ જેમણે આજ દિવસ સુધી કોઇ સાહિત્યકારને ન આવ્યો હોય એવો વિચાર અમલમાં મુક્યો.એક અલગ કેડી કંડારી.નવલકથા તો એક જ નવલકથાકાર કે લેખક લખે પણ એક જ નવલકથા અનેક લેખકો મળીને લખે તો કેમ?એ પ્રયોગને નામ પણ કેવું રૂપકડુ આપ્યું “સહિયારૂં સર્જન”. પ્રારંભમાં એ પ્રયોગને સારો પ્રતિસાદ ન મળ્યો પણ એથી ગભરાઇને ડગ્યા વગર એક વખત આગે કદમ કર્યા પછી પારોંઠના પગલા ભરે એ બીજા એ ન્યાયે અને નિષ્ફળતા એ જ સફળતા અપાવતી સંજીવની છે એ સત્ય સાર્થક કરી બતાવ્યું.એમના આ પ્રયોગના પરિપાક રૂપે અનેક નવલકથાઓ લખાઇ છે અને હજી લખાઇ રહી છે.

આજથી પાંચ વર્ષ પહેલાં મે-૨૦૦૯માં નવી શરૂ થનાર નવલકથા “લીમડે મોહયું રે મારૂં મન” માં બે પ્રકરણ લખવાનું ઇજન શ્રી વિજયભાઇએ મને મોકલાવ્યું.મારા લખેલા એ બે પ્રકરણ પછી જ્યારે પણ નવી નવલકથા શરૂ થનાર હોય ત્યારે મને શ્રી વિજયભાઇ તરફથી ઇજનનું ઇ-મેઇલ અચુક મળે છે. મેં આવી સહિયારી ઘણી નવલકથામાં પ્રકરણ લખવાનો લાભ લીધો અને એક મારી જ નવલકથા “તારામતી પાઠક” આજ પધ્ધતિથી લેખક મિત્રોએ લખવા માટે સાથ આપ્યો.અમે લેખક મિત્રો ભલે રૂબરૂમાં મળ્યા નથી પણ સહિયારૂં સર્જન નામની સાંકળની અકેક કડી જેમ એક બીજાથી સંકળાયેલા છીએ અને એમાંની એક કડી હું છું તેનું મને ગૌરવ છે.

સહિયારું સર્જન અને હું:- સહિયારું સર્જન શ્રી વિજયભાઈએ શરૂ કર્યું ત્યારે મેં એમની પાસે એમાં પ્રગટ થયેલી વાર્તાઓ મારા પુસ્તકાલયમાં મૂકવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરેલી અને તેમણે એની મંજુરી પણ આપેલી ને એમાંની પાંચ જેટલી વાર્તાઓ મેં પુસ્તકાલયમાં મૂકેલી પણ ખરી. એમ કરતાં પછી તો મને પણ એમાં વિશેષ રસ પડવા માંડેલો. પછી મેં સહિયારું સર્જનમાં મારી ત્રણ નવલકથાઓ મૂકેલી જેમાંની એક ‘જાસુસ’ હજુ અઠવાડિયા પહેલાં જ પૂર્ણ થઈ છે. સહિયારું સર્જનમાં બે અન્ય લેખકોની વાર્તામાં મેં સહયોગ પણ આપેલો.એમાં મને બહુ સુખદ અનુભવ થયો છે. એમાં જુદા જુદા અને નવોદિત લેખકો હોવાથી નાની નાની ઘણી તકલીફો આવે પણ મૂળ લેખકની પાસે છેવટની સત્તા હોવાથી એમાં પ્રસિધ્ધ થયેલી વાર્તાઓ વાંચન ક્ષમ્ય બની રહે એ માટે એના મુખ્ય સંચાલક ભાઈ વિજયભાઈ સદા કાર્યરત અને સજાગ રહેતા હોઈ સહિયારું સર્જન સાથે કામ કરવામાં બધા લેખકોને આનંદ આવે છે.

અંબુભાઇ દેસાઇ “શાંતામ્બુ”

આમતો અંગ્રેજીમાં ઉક્તિછે “Too many cooks spoil the broth” પ્રમાણે “ ઝાઝા રસોઇઆ રસોઇ બગાડે” એવી સામાજિક કથની અને માન્યતા છે પરંતુ શ્રી વિજય શાહે “સહિયારું સર્જન” નો જે નવતર પ્રયોગ આ અમેરિકાની ભૂમિ પર હ્યુસ્ટ્નમાં ગુજરાતી સાહિત્ય સરિતાના આશ્રયે કર્યો અને તેને જે અભૂતપૂર્વ સફળતા સાંપડી તે ઉપરથી તો ઉલટાનું કહી શકાય કે, “ઝાઝા હાથ રળીયામણા” જે પૂરવાર થયુ અને સાર્થક પણ થયું છે. જીવન સંધ્યાએ કૃતિમાં મને પણ ભાગ લેવાનો સુઅવસર મળ્યો હતો  કારણ કે તેમાં પ્રકરણ ૧૨ એક પાત્ર“ કલ્પના “ ને જીવંત કરી હતી. આ સાચી હકીકતો ભરેલી કથા હોવાને કારણે ચલચિત્રોમાં આવતા ફ્લેશ્બેક ની જેમ પર્શ્ચાદભૂનાં દ્રશ્યો હતા. સરગમ બહેન ની સાથે સાંકળી ન શક્યાનું મને દુઃખ છે પરંતુ સરગમ બહેન ની સાહજિક અને સમદર્શી માવજતે માનસિક આવેગો અને ઉદવેગોનું નિરાકરણ તેમની આગવી સૂઝ અને બૂઝનાં પ્રતાપે સરળતા અને સહાનુભૂતિપૂર્વક કરી શકેલા છે. વિજયભાઇનાં સૌજન્યપૂર્વક્નાં સ્નેહ સુચનો સ્વીકારને કારણે મારી આ રચના શક્ય બની.

સહિયારા સર્જનની કવાયતોમાં ફાયદો કોને થયો અને થશે?

સૌથી પહેલા જે કવાયત કરે તેને લાભ પહેલો થાય એટલે કે જેઓ આ સહિયારા સર્જનોમાં ભાગ લે છે તેની કલમ ઘડાય છે.અને જેઓનાં માતૃભાષાની સેવા કરવાના સ્વપ્ના છે તેઓ યત્કિંચિત રીતે ફાળો આપી શકે છે.

• વાચકોને નવતર વાંચન મળશે. ખાસ તો જેઓ વતનથી દૂર છે.. જેમની પાસે ગુજરાતી પુસ્તકાલય નથી તેઓ ભાષા અને સાહિત્ય પામશે.
• ડાયાસ્પોરા સર્જન આ પ્રયોગોથી વેગવંત બને છે.
• કવાયત કરનાર દરેક જણની જેમ તંદુરસ્તી સચવાય છે તેમ જેટલા લખે છે તેઓ સારા સર્જક બનવાની દિશામાં ગતિવંત બને છે.
• આ કવાયતોમાં જેઓ સક્રિય છે તેમાનાં કેટલાક સર્જકો તેમના પોતાના પુસ્તકો બહાર પાડી ચૂક્યાં છે તેઓનાં નામ નીચે મુજબ છે. સ્નેહા પટેલ. હેમા પટેલ, રાજુલ શાહ, દેવિકા રાહુલ ધ્રુવ, સપના વિજાપુરા, પ્રદીપ બ્રહ્મભટ્ટ, ડો.ઇન્દુબહેન શાહ, પ્રભુલાલ ટાટારિયા,પ્રવીણા કડકિયા, મનોજ મહેતા,શૈલા મુન્શા અને વિજય શાહ. દરેક પોતાના બ્લોગ નિયમિત રીતે ચલાવે છે જે કવાયતોનો પરિપાક જ કહેવાય.
• લોકભોગ્ય પ્રકાશનો આમ તો બધાજ છે પણ જેમનો પ્રચાર અને પ્રસાર વધુ છે તેવી કૃતિઓનાં નામો લખવાના હોયતો શબ્દ સ્પર્ધા, પૃથ્વી એજ વતન,પુષ્પગુચ્છ, સહિયારુ સર્જન, બાબુભાઇ અને બચીબેન અમેરિકામાં અને જીવન સંધ્યાએ કહી શકાય કે જેમાં સંદેશ અને સમુહ પ્રયત્નો દીપ્યા છે.

અકીલા ન્યુઝે નોંધ્યું

http://www.akilanews.com/11102014/nri-news/1413047145-6468

‘‘સહિયારુ સર્જન” : US માં હયુસ્‍ટન ખાતેની ગુજરાતી સાહિત્‍ય સરિતામાં શરૂ થયેલ પ્રયોગાત્‍મક સર્જનમાં ૨૫ સર્જનોનો રેકોર્ડ : ‘‘લીમ્‍કા બુક ઓફ રેકોર્ડ ૨૦૧૫” માટે શ્રી વિજય શાહના નામે અંકે થયો : ૩૫ જેટલા નવોદિત તથા સિધ્‍ધહસ્‍ત લેખકોના નવતર સર્જન પ્રકારને લીમ્‍કા બુકમાં સ્‍થાન મળ્‍યાની સિધ્‍ધિ : જય હો….

(દિપ્તીબેન જાની દ્વારા) : ન્‍યુજર્સી : અમેરિકામાં હ્યુસ્‍ટન ખાતેની ગુજરાતી સાહિત્‍ય સરિતામાં શરૂ થયેલ પ્રયોગાત્‍મ સહિયારુ સર્જનમાં ૨૫ સર્જનોનો રેકોર્ડ (નવકથા, કાવ્‍ય, સંગ્ર, તથા નિબંધો) લીમ્‍કા બુક ઓફ રેકોર્ડ ૨૦૧૫ માટે શ્રી વિજય શાહના નામે નોંધાયો.

કુલ ૩૫ જેટલા નવોદિતો તથા સિધ્‍ધહસ્‍ત લેખકો દ્વારા થયેલ આ નવતર સર્જન પ્રકારને ‘‘લીમ્‍કા બુક ઓફ રોકોર્ડ” માં સ્‍થાન તે માનનીય સિધ્‍ધી છે.

લીમ્‍કા બુક ઓફ રેકોર્ડમાં શ્રી વિજયભાઈ શાહનું નામ જે કાર્યમાં જાહેર થયુ તે સહિયારુ સર્જનના પુસ્‍તકો તથા લેખકોનું કોલાજ સુશ્રી પ્રજ્ઞાબહેન દાદભાવાલાએ બનાવી આપ્‍યુ હોવાથી તેમનો આભાર માનવામાં આવ્‍યો છે. તેવું શ્રી વિજયભાઈ શાહની યાદીમાં જણાવાયુ છે.

ભારતમાં પુસ્‍તક પ્રકાશકોની પૂછપરછ આવકાર્ય હોવાનું જણાવાયુ છે.

એટલાંટિક ઓશનનો અદ્‌ભુત આઈલેન્ડ-માર્થા”ઝ વિન્યર્ડ

બરાક ઓબામા, રોનાલ્ડ રેગન, જ્યોર્જ બુશ, બિલ ક્લિન્ટન આ બધા યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના પ્રેસિડન્ટ છે એ એક એમની સૌથી મોટી સામ્યતા હોવા ઉપરાંત આ સૌમાં બીજી એક નાનકડી સામ્યતા છે એમના ઉનાળુ શોર્ટ ટર્મ વેકેશનની પસંદગી અને એ છે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના મેસેચ્યુએટ્સના કેપ કોડની દક્ષિણે આવેલી સાધનસંપન્ન અને સમૃધ્ધ સમર કોલોની માર્થા”સ વિન્યર્ડ .

પ્રેસિડેન્ટ્સ માટે ઉનાળાનું શોર્ટ ટર્મ વેકેશન હોય ,પ્રવાસીઓ માટે લોંગ વીક એન્ડ હોય કે વન ડે ટ્રીપ હોય માર્થા”સ વિન્યર્ડ દરેક રીતે માફક આવતો આઇલેન્ડ છે. હવે આઇલેન્ડનું નામ પડે એટલે એની ચોગમ અફાટ દરિયો તો હોવાનો જ એ સ્વભાવિક છે.આટલાંટીક ઓશનની જળરાશીથી ઘેરાયેલો આ આઇલેન્ડ લગભગ ૨૬૦ કિલોમીટર લંબાઇ ધરાવે છે .વિશાળતાની દ્રષ્ટી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં ૫૮મા સ્થાને આવેલો આ આઇલેન્ડ જમીન રસ્તે કોઇ જગ્યાએથી બ્રીજ કે ટનલ સાથે જોડાયેલો નથી.

માર્થા”સ વિન્યર્ડ જવા માટે મેસેચ્યુએટ્સના વૂડસ હોલ, ફેલ્માઉથ, ન્યુ બેડફોર્ડ, હાયોનિસ અને રોડ આઇલેન્ડ તેમજ વીક એન્ડમાં ન્યુયોર્ક થી ફેરી લેવી જ અનુકૂળ રહે છે અથવા તો બોસ્ટન , હાયોનિસ , ન્યુ બેડફર્ડ, પ્રોવિન્સ કે ન્યુયોર્કથી હવાઇમાર્ગ પસંદ કરવો પડે. એકવાર માર્થા”સ વિન્યર્ડ પહોંચો એ પછી તો તમારુ પોતાનુ ટ્રાન્સપોર્ટેશન એટલે કે  પોતાની કાર ન હોય તો ત્યાં ફરવા માટે હોપ એન્ડ હોપ સર્વીસ તો હોય જ છે.

આ બધુ જાણ્યા પછી એક સવાલ મનમાં ઉદભવે કે જો માર્થા”સ વિન્યર્ડ જવા માટે કોઇ રોડ માર્ગ ન હોય તો ત્યાં પોતાની કારમાં ફરવુ કેવી રીતે ? મઝાની વાત એ છે કે અગાઉથી બુકીંગ મેળવી લીધુ હોય તો ડેસ્ટીનેશન પર પહોંચવા માટે ઉપડતી ફેરીમાં તમને તમારી કાર પાર્કીંગની સવલિયત મળી જ જાય .

સવારે  છ વાગ્યાથી શરૂ થતી ફેરી સર્વીસ મોડી સાંજ સુધી થોડા થોડા સમયના અંતરે મળી રહે છે. વહેલી સવારના કુણા તડકામાં પાણી પર ઝીલમીલાતી બુંદો તો જાણે પાણીમાં આસમાનના ટ્વીંકલ ટ્વીંકલ શાઇનીંગ સ્ટાર ઉતરી આવ્યા હોય એવી અનુભૂતિ કરાવે. સરસ મઝાના ચળકતા તડકાનુ ઉષ્માથી સ્વાગત કરતી હોય એવી પાણીની લહેરો પર સરકતી ફેરી લગભગ ૪૫ મિનિટથી  એક કલાકે માર્થા”સ વિન્યર્ડ પહોંચે .

એકવાર માર્થા”સ વિન્યર્ડ પહોંચો એટલે તમારે કયા બીચ પર જવુ  છે એ તમારી પસંદગી પર નિર્ભર છે. અહીંના બીચ એકદમ સુરક્ષિત અને સ્વચ્છ જોયા. અહીં કેટલાક બીચ કોઇપણ જાતની રોકટોક વગર ફરી શકાય એવા અર્થાત આવનાર દરેક પ્રવાસી પબ્લીક માટે છે તો કેટલાક  અહીંના રહેવાસી અથવા તો બીચ પરના રિસોર્ટ પર રહેતા લોકો માટે રીઝર્વ છે.

માર્થા”સ વિન્યર્ડના જોવા માણવા લાયક બીચમાં નો એક બીચ સાઉથ બીચ ( કટામા)  છે જેનો સમાવેશ પ્રિસ્ટાઇન લોકેશનમાં થાય છે. પ્રિસ્ટાઇન એટલે કે જે સદીઓથી જેવુ હતુ એવુ જ યથાવત સાચવવામાં આવ્યુ હોય એવુ લોકેશન. એટલાંટીક ઓશનના પાણીની છોળોથી  જાણે સતત દળાઇને બારીક  રેશમ જેવી સુંવાળી થઈ ગઈ હોય એવી રેતીથી ચમકતો આ બીચ કહે છે કે વર્ષો પહેલા બીજા વિશ્વ યુધ્ધ  સમયે મિલિટ્રીની બરાક અને તોપખાનાથી ભરાયેલો રહેતો જે વર્તમાનમાં સહેલાણીઓનુ મનગમતુ લોકેશન બની રહ્યુ છે.

” ધ મેજેસ્ટિક ગે હેડ ક્લિફ ” જેના માટે કહેવાય છે એ એક્વિના બીચ પર જો સહેજ આથમતી સાંજ પહેલાના સમયે ઉભા રહેવાનો મોકો મળે તો ચોક્કસ તમને એમ થાય કે આ પ્રકૃતિ આખે આખી તમને ઘોળીને એનામાં સમાવી લે તો એ સાંજ સાર્થક બની જાય. સૂર્યના સોનેરી તડકામાં ચમકતી લીલીછમ ભેખડો હવે હિસ્ટોરિકલ સાઇટ બનતી જાય છે. બીચ પર મન મુકીને રમો , સ્વીમીંગ કરો કે ફિશિંગ કરો ,રેતીમાં વેરાયેલા છીપલા એકઠા કરો નો પ્રોબ્લેમ પણ આ ભેખડો પર ચઢવાની કે સોવિનિયર તરીકે એની માટી લેવાની અહીં પરવાનગી નથી. આપણા ગુજરાતીઓનું  ફિશિંગના નામથી જરા નાકનું ટીચકુ ચઢે પણ અહીંયા તો જેમ નાના બાળકોને હાથ પકડીને ડગ ભરતા  શિખવે કે સાઇકલ ચલાવતા શિખવવામાં આવે એમ બાળકોને ફિશિંગની ટ્રેઇનીંગ આપતા પરિવારો જોયા.

એડ્ગરટાઉન લાઇટ હાઉસનુ નામ આ ગામના નામને આધારિત છે જે લગભગ મે થી ઓક્ટોબર સુધી પબ્લીક માટે ખુલ્લો રહે છે. જ્યાં આ આઇલેન્ડના ઇતિહાસની ઝાંખી કરાવવામાં આવે છે. આ સમય  દરમ્યાન સામાન્ય ફી લઈને લાઇટહાઉસની અંદર પ્રવેશ આપવામાં આવે છે અને એના લૅન્ટર્ન રૂમ નિહાળવાની તક મળે છે.

આ બીચ, આ લાઇટહાઉસ બધુ જ ખુબ સરસ, બધુ જ અત્યંત રમણીય તો છે જ તે ઉપરાંત  બચ્ચાપાર્ટીને માટે ય મઝા પડે એવો છે “ફ્લાઇંગ હોર્સ કેરેસોલ”. કહેવાય છે કે ૧૮૭૬થી શરૂ થયેલ આ દેશનો સૌથી જુનો પ્લેટફોર્મ કેરેસોલ છે જે યુ એસ ઇન્ટીરિયર ડિપાર્ટમેન્ટ દ્વારા નેશનલ લેન્ડમાર્ક તરીકે પ્રસ્થાપિત થયો છે. ૧૯૮૬માં માર્થા”સ વિન્યર્ડ પ્રિઝર્વેશન ટ્રસ્ટ દ્વારા એને અહીં લાવવામાં આવ્યો ત્યાં સુધી એ અસલમાં એ ન્યુયોર્કના કૉની આઇલેન્ડમાં હતો.

એકાકી અને અકલવાયુ જીવન જીવતા અમેરિકનો અહીં પોતપોતાની રીતે સમય પસાર કરવા આવતા હશે પણ એવા કેટલાય પરિવાર જોયા કે જે બાળકો સાથે અને બાળકો માટે પણ અહીં આવતા રહેતા અને મોજ માણતા , બાળકોને મઝા કરાવતા જોયા. ” આવા પરિવારો માટે “ફ્લાઇંગ હોર્સ કેરેસોલ”ની જેમ બાળકો માટેની રસપ્રદ જગ્યા છે જિંજરબ્રેડ કોટેજીસ . ૧ ૮૮૦ની સદીમાં મેથોડિસ્ટ કોમ્યુનિટિ દ્વારા બંધાયેલ આ જિંજરબ્રેડ કોટેજીસ સ્ટોરી લેન્ડ જેવા ભાસે છે. આકર્ષક રંગોથી રંગાયેલા  આ નાનકડા કોટેજીસનું  સુંદર ડેકોરેશન તો જાણે બોલકી પરીકથા. સરસ મઝાના પિંક, ગ્રીન, લેમન યલૉ કે પિસ્તા જેવા ફુડ કલરની ચાસણી બનાવીને  કોટેજીસને રંગ્યા હોય અને ઉપર જાણે આઇસીંગથી સુશોભિત કર્યા હોય એવા આ જિંજરબ્રેડ કોટેજીસ લાગે .

માર્થા”સ વિન્યર્ડમાં સર્વ સામાન્ય રીતે જોવા મળે એના કરતા કંઇક નવુ ય જોવા મળે અને એ છે અહીંના ઍલ્પૅક .લાંબા વાળવાળા ઘેટા જેવું એક પ્રાણી (અલપાકા). આ આઇલેન્ડનું નામ જ અલ્પાકા. જો પ્રવાસીઓને રસ હોય તો અહીં ભરવાડ કે ગોવાળ જેવા એની દેખભાળ રાખનારા લોકોને મળીને ઍલ્પૅક વિશે ,એમના ઉછેર વિશે ,એમના સંવર્ધન વિશે વધુ જાણકારી મેળવી શકે છે.

આ સિવાય પણ કિડ્સ કેમ્પ અને ફેમિલી કેમ્પમાં બાઇકિંગ , રોપ ક્લાઇંબીંગ ,કયાકિંગ જેવા અવનવા આકર્ષણો તો જોવા મળે જ છે.

આ સૌ કરતા ચઢિયાતુ અને એક સાવ જ અનેરુ આકર્ષણ એટલે પૂનમની રાત્રે કયાકિંગ. આગ્રાનો તાજમહેલ પૂનમની રાત્રે જોવો  કે જબલપુરના ભેડાઘાટમાં પૂનમની રાત્રે આરસપહાણના ખડકો કોતરીને વચ્ચે વહેતી નર્મદામાં નૌકા સહેલ માણવી એ તો કદાચ સૌએ સાંભળ્યુ હશે પરંતુ  માર્થા”સ વિન્યર્ડ તો પૂનમની રાત્રે મૂનલાઇટ કયાક પેડલની મોજ માણવાની સવલિયત પણ પુરી પાડે છે. જુલાઇ અને ઓગસ્ટ મહિનાના પૂનમની રાતો રળીયામણી બનાવનારી આ ઓફર માટે પ્રિ રજીસ્ટ્રેશન જરૂરી છે. એડલ્ટના ૪૦ અને બાળકોના ૨૦ ડોલરની ફી ચુકવીને આ લ્હાવો લઈ શકાય છે. અલબત્ત પ્રકૃતિ તમારી સાથે હોય તો આટ્લાંટીક ઓશનના સ્થિર શાંત પાણીના અલગ પડતા બે રંગો પણ માણી શકો છો.

માર્થા”સ વિન્યર્ડ વિશે ઘણુ બધુ જોયા જાણ્યા પછી સૌના મનમાં એક સવાલ થાય કે વિન્યર્ડ નામ સાથે સંકળાયેલી આ જ્ગ્યાએ ક્યાંય દ્રાક્ષના બગીચા, દ્રાક્ષની ખેતી કે દ્રાક્ષમાંથી બનતા વાઇનની વાઇનરી વિશે તો એક પણ ઉલ્લેખ ન થયો ?

આજ સુધી વહેતી થયેલી વાતો મુજબ આ આઇલેન્ડનું નામ બાર્થાલોમ્યુ ગોસ્નોલ્ડ નામના બ્રિટિશરની નાનકડી દિકરી માર્થાના નામ પરથી આપવામાં આવ્યુ છે. ગોસ્નોલ્ડે ૧૬૦૨માં આવીને એક વ્યાપાર અર્થે  ટ્રેડીંગ પોસ્ટ સ્થાપી. અહીંથી એને દવા તરીકે વપરાતા સૅસફ્રૅસ નામના અમેરિકન વૃક્ષની છાલ એકઠી કરીને લઈ જવામાં રસ હતો. આ દરમ્યાન અહીંના સ્થાનિક સાથેની અથડામણના લીધે એને આ જગ્યા છોડી દેવી પડી પરંતુ એ પહેલા એણે આ આઇલેન્ડનું નામ એની દિકરી  માર્થાના નામ પરથી આપ્યુ હતું.

જ્યારે બીજી એક લોકોક્તિ પ્રમાણે અહીંનુ નામ માર્ટીન”સ વિન્યર્ડ પરથી છે. કહે છે કે આ માન્યતાને  આધારિત દસ્તાવેજ પણ સાંપડ્યા છે.તો વળી એક બીજી એવી માન્યતા પ્રમાણે માર્ટીન પ્રિન્ગ કે જેણે હાલના એડ્ગરટાઉન હાર્બરની ૧૬૦૫માં મુલાકાત લીધી હતી એની નામ પરથી છે.

જો કે હજુ સુધી માર્થા”સ વિન્યર્ડ નામ પાછળ કોઇ  ખાતરીબંધ કહી શકાય એવા પુરાવા પ્રાપ્ત નથી થયા. પણ એથી શું ? માર્થા”સ વિન્યર્ડની સુંદરતા એનાથી જરાય ઝાંખી તો નથી જ પડીને?
આ લેખ નવગુજરાત સમયમાં સપ્ટેમ્બર ૨૮/ ૨૦૧૪ ના રોજ પ્રસિધ્ધ થયો

ભવ્ય જળરાશી અને પ્રકૃતિક સુંદરતા ધરાવતું ફિંગર લેક

અમેરિકા …આ એક એવો દેશ છે જ્યાં કુદરતે ખુલ્લા હાથે જળરાશી અને ચોગમ હરિયાળીની કૃપા વરસાવી છે. અમેરિકાના એક છેડાથી બીજા છેડાની વાત જવા દઈએ અને માત્ર એક સ્ટેટથી બીજા સ્ટેટ જવા માટે જો રોડમાર્ગે સફર કરીએ તો પણ આ સત્યની સાબિતી ઠેર ઠેર જોવા મળી જ રહે છે.
ફિંગર લેક …
અપ સ્ટેટ ન્યુયોર્કના આ ટુરિસ્ટ સેન્ટરને નકશા પર જોઇએ તો હાથના પંજાની છાપ –હાથની આંગળીઓ જેવા આકારમાં ફેલાયેલુ દેખાય. લેક ઓન્ટારિયો અને પેન્સિલ્વેનિયા વચ્ચે આવેલા લગભગ ૪૦ માઇલના ઘેરાવામાં ફેલાયેલા આ ફિંગર લેકના અગિયાર લેક સીરેક્યુસ, રોચેસ્ટર અને એલ્મિરા-કોર્નિંગના ત્રિકોણાકાર વચ્ચે પથરાયેલા છે. અમેરિકન ઇતિહાસમાં વર્ણવ્યા મુજબ આ લેકના તમામ લેક અત્યંત પૌરાણિક અને નિસર્ગજન્ય છે. અહીં ક્યાંય કોઇ માનવીય હસ્તક્ષેપ કરવામાં આવ્યો નથી. જ્યારે જિયૉલૉજી પણ એવી જ કંઇક માહિતી આપે છે. જ્યારે હિમયુગનો અંત આવ્યો ત્યારે મૂળ સ્થાનેથી ખસતી હિમનદીઓના આચ્છાદનમાં જાણે ભૂંગળીથી છિદ્રો પાડવામાં આવ્યા હોય અને એનાથી સર્જાયેલા પ્રચંડ પોલાણ એટલે માત્ર આ ફિંગર લેક જ નહીં પણ આ પ્રાંતમાં વહેતા સંખ્યાબંધ ભવ્ય વૉટરફોલ પણ ખરા .

પૂર્વથી પશ્ચિમ તરફ આગળ વધતા ઓટિસ્કો, સ્કેનિઆલ્સ , ઓવાસ્કો ,કાયુગા , સિનિકા , કેઉકા ,કેનન્ડિએગ્વા , હોનિયોય ,કેનેડિકા, હેમ્લોક ,કોનેસસ , કેસનોવિઆ લેક અને અસંખ્ય નાના મોટા વૉટર ફોલ્સ નજર ટુંકી પડે ત્યાં સુધી ફેલાયેલા છે. ફિંગર લેકની સફર એટલે આ અગિયાર લેકની આસપાસ મનને તરોતાજા કરી દે એટલી હદે છવાયેલી પ્રકૃતિની સફર.
કોઇપણ એક લેકના બે જુદા છેડાએથી પણ ઉભા રહીને જુવો તો કંઇક અલગ એની ભાત જોવા મળે.. કોઇપણ એક લેકની બંને દિશાઓ પણ તમને પ્રકૃતિની જુદી છાંટની ઓળખ કરાવે અને પાણીના જુદા જુદા શેડ્સ પણ બતાવી દે.
પ્રકૃતિની આ અલગ ભાતમાં એક સમાનતા સૌ લેક પર જોવા મળે અને એ લેકની જુદી જુદી રીતે મોજ માણતા સહેલાણીઓ. પેડલ બોટ, કયાકીંગ ,પૉન્ટૂન રાઇડ, વોટર સર્ફીંગ, વોટર સ્કુટર રાઇડ અથવા તો ક્રુઝ. જ્યાં જેનો જેવો રસ. ક્રુઝની મઝા માણવી હોય તો પણ એના માટે જુદા જુદા વિકલ્પો મળી રહે. કેનન્ડિએગ્વા કે કેયુગા જેવા લેકથી ઉપડતી ક્રુઝમાં પણ વાઇન ક્રુઝ, લેઝી આફ્ટરનૂન અથવા તો મોડી સાંજે ઉપડતી ડીનર ક્રુઝ લઈ શકાય. એમાં પણ જેનો જેવો મુડ.

લેકની રમણીયતામાં ઉમેરાય પાર્કની હરિયાળી. ખુલ્લી મોકળી જગ્યાઓમાં ફેલાયેલા આ પાર્કમાં પિકનિક એરિયા પણ પૂર્વ અને પશ્ચિમવાસીઓની પ્રકૃતિઓને અનુરૂપ હોય એવા. હરવા-ફરવા અને સાથે ખાવા-પીવાની સૌની એક સરખી જરૂરિયાતને અનુકુળ.
લેકની સાથે અહીંના વોટર ફોલ પણ પ્રવાસીઓના આકર્ષણનું કેન્દ્ર ખરા.

ટુગેનોક ક્રીકનો એક ફોલ હિડન ફોલના નામથી ય ઓળખાય છે. કોતરમાંથી જાણે કોઇ એક મોટા ધોધનો અથવા તો નદીના ફાંટાનો ખંડિત ભાગ હોય એમ ધસમસતો આ ફોલ જ્યારે એના પાણીનુ લેવલ ઉંચુ હોય ત્યારે વધારે ઇફેક્ટીવ લાગે. પરંતુ કહે છે કે આ ફોલ જોવા માટેનો સૌથી ઉત્તમ સમય છે વિન્ટર. જો તમારામાં અપ નોર્થની ઠંડી સહન કરવાની તાકાત હોય , ગાત્રો ગળી જાય તેમ છતાં ત્યાં ઉભા રહેવાની તૈયારી હોય તો જ્યારે જામી ગયેલો સ્નો ઓગળવાની શરૂઆત થઈ હોય અથવા તો સ્પ્રિંગની શરૂઆતમાં એટલે કે પ્રકૃતિ વસંતના વધામણા લેવા આતુર હોય ત્યારે એકાદ જોરદાર વરસાદનું ઝાપટુ પડી ગયુ હોય અથવા તો ફોલ એટલે કે પાનખરની મોસમ જામી હોય ત્યારે બદલાતી હરિયાળીના રંગોની છટા વેરાયેલી હોય એની વચ્ચે જાણે ભુલો પડ્યો હોય એવો આ વૉટર ફોલ વધુ રળીયામણો લાગે છે.

વોટ્કિન્સ ગ્લેન-
સિનિકા લેકની દક્ષિણ ટોચે આવેલી વૉટ્કિન્સ ગ્લેન ફીંગર લેકના નજારા કરતા જરા જુદી રીતે માણવા જેવી જગ્યા છે. આ ગ્લેન માત્ર બે માઇલ લાંબી અને ૩૦૦ ફીટ ઉંડી છે. આ વૉટ્કિન્સ ગ્લેન પાર્કમાં કેમ્પગ્રાઉન્ડ અને વિશાળ પિકનિક એરિયા ઉપરાંત સ્વિમિંગ પૂલ હોવા છતાં એનુ સૌથી મોટુ આકર્ષણ તો એના વેલાની જેમ આગળ વધતી ટ્રેઇલ છે. આ ટ્રેઇલ અલબત્ત ઉખડ-બાખડ છે. ક્યાંક થોડા નાના પગથિયા ચઢો અને વચ્ચે નાની નાની ટનલ પણ આવે . અહીં વૉટ્કિન્સ ગ્લેનના પોતાના આગવા નાના વૉટર ફોલ છે. લગભગ ૮૦૦ જેટલા પગથિયા ચઢીને ઉપર જતા વચ્ચેથી જ સાંકડી કેડીએ થોડાક ઊંચાણથી પત્થર પર ફેંકાતા પાણીનો અવાજ અને એની ઉડતી શીકરનો આસ્વાદ લેતા ઉપર ચઢીએ ત્યાં જ ઉપર લાકડાનો ઝુલતો પુલ દેખાય એટલે સ્વભાવિક ત્યાં સુધી પહોંચવાનુ આકર્ષણ તો રહેવાનું જ.

લેક અને વૉટર ફોલ ઉપરાંત બીજુ આકર્ષણ છે અહીંની વાઇનરી. ફિંગર લેક એરિયા ન્યુયોર્ક સ્ટેટનો સૌથી વધુ વાઇન ઉત્તપન્ન કરતો પ્રાંત છે. અહીં સિનિકા, કેયુગા, કેન્ડિયગ્વા , કેયુકા લેકની આસપાસ લગભગ ૧૦૦ જેટલી વાઇનરી અને વિન્યાર્ડ્સ જોવા મળે છે. ચારેબાજુ લચી પડતા દ્રાક્ષના ઝુમખા અને હજુ તો નજર પહોંચે ત્યાં લેકની શરૂઆત મન પ્રફુલ્લિત કરી મુકે. અને એમાં ય જ્યારે રસિયાઓને નહીવત કહેવાય એવા ચાર્જ સાથે જો અવનવા આસવનો આસ્વાદ કરવા મળે તો? યસ, અહીંની કોઇપણ વાઇનરીમાં આ સગવડ તો ઉપલબ્ધ્ધ રહેવાની જ.

ચારેબાજુ પ્રકૃતિના સામ્રાજ્ય વચ્ચે અહીં બીજા કેટલાક એવા મુલાકાતના સ્થળો છે જ્યામ કોઇપણ પ્રવાસી ગયા વગર પાછો આવે તો એનો પ્રવાસ અધુરો જ ગણાય. આવી એક જગ્યા છે કોર્નેલ યુનિવર્સિટી. ઇથકા કૉલેજ ,ટોમ્પ્કિન્સ કોર્ટલેન્ડ કોમ્યુનિટી કોલેજ , ફિંગર લેક કોમ્યુનિટી કૉલેજ.

અને બીજી એક એવી જગ્યા છે કૉર્નીંગ મ્યુઝીયમ ઓફ ગ્લાસ. કૉર્નીંગ વેરનુ નામ કોણે નહીં સાંભળ્યુ હોય. પહેલી જાન્યુઆરી , થેન્ક્સ ગીવીંગ ડે ,૨૪ અને ૨૫ ડીસેમ્બર સિવાય આખાય વર્ષ દરમ્યાન ખુલ્લા રહેતા આ મ્યુઝીયમમાં ઓછામાં ઓછા ૩ થી ચાર કલાક હોય તો જ એની આકર્ષક ગેલેરીની સેલ્ફ ગાઇડેડ ટુર પુરી થઈ શકે. આ ઉપરાંત અહીં કાચના સુંદર વાઝ કે લેમ્પ જેવી વસ્તુઓ બનાવવાનુ લાઇવ ડેમોન્સ્ટ્રેશન આપવામાં આવે છે. કાચના આ વાઝ કે એવી કોઇપણ આઇટમ બનાવવાની પ્રક્રિયા જોઇએ તો જાણે કોઇ જાદુગર હેરતભર્યા ખેલ કરીને એકમાંથી બીજી જ કોઇ વસ્તુ આપણી આંખ સામે રજૂ કરે એવુ લાગે.કાચના નાનકડી સાઇઝના ગોળામાંથી એક મોટો તૈયાર થયેલો જાત જાતના શેડ ધરાવતો વાઝ કે ફ્લાવર પોટ તૈયાર થતો જાતે ન જોઇએ ત્યાં સુધી માત્ર સાંભળવાથી એની કલ્પના કરવી મુશ્કેલ છે.

નાના બાળકોને પણ મઝા પડે એવી રીતે મેક યૉર ઓન ગ્લાસના (ગ્લાસ મેકીંગના) શોર્ટ ટર્મ ક્લાસની જાહોજલાલી પણ અહીં મળી રહે. કોર્નીંગ મ્યુઝીયમ પ્રવેશ માટે એડલ્ટના ૧૬ ડોલર , ૫૫ પ્લસ માટે ૧૩ ડોલર ફી છે જ્યારે ૧૯ વર્ષથી નીચેની વય ધરાવતા માટે ફ્રી એન્ટ્રી છે.

ફિંગર લેકમાં ફરવુ એ માત્ર એક દિવસની વાત નથી એટલે સ્વભાવિક રીતે સહેલાણીઓથી ઉભરાતા આ રમણીય સ્થાનમાં રહેવાની સગવડ તો જતા પહેલા જ કરવી પડે.અહીં લગભગ ૨૦૦ જેટલી હોટલ્સ અને મોટેલ્સની સગવડ તો છે જ તે ઉપરાંત જો તમારુ મોટુ ગ્રુપ હોય અને સાથે રહેવુ હોય તો નો પ્રોબ્લેમ ! બુક યોર ઑન હાઉસ. સરસ મઝાના રૂમ ,ડાઇનીંગ એરિયા ધરાવતા વિશાળ બંગલા પણ મળી રહે છે જ્યાં કીચનની પણ સગવડ હોય છે. અને જોવાની મઝા તો એ છે કે આવા હાઉસના બેકયાર્ડ ડેક પર બેસો તો નજર પહોંચે ત્યાં લીલોતરી , નજર પહોંચે એટલે દુર સુધી લેકનો વ્યુ ,આખા ય ઘરને ઝળહળા કરી મુકે એવો સૂર્યોદય અને આથમતા સૂર્યના રંગોની રંગોળી પણ મનને પ્રફુલ્લિત કરી મુકે.

આ લેખ નવગુજરાત સમયમાં ૨૩/ઓગસ્ટ ૨૦૧૪ના રોજ પ્રસિધ્ધ થયો.

http://epaper.navgujaratsamay.com/paper/9-11@9-23@08@2014-1001.html

મળવા જેવા માણસ-શ્રી વિજય શાહ

શ્રી પી. કે. દાવડાજી એ એક સાચે જ મળવા જેવા , જાણવા જેવા માણસ નામે શ્રી વિજયભાઇ શાહ માટે કેટલીક જાણીતી અને થોડીક અજાણી વાતોથી સૌને પરિચિત કર્યા છે.

મારે શ્રી વિજયભાઇને મળવાનુ થયુ છે એનો મને ખરેખર આનંદ છે અને એ આનંદની અભિવ્યક્તિ  આજે હું અહીં ફરી એક વાર શ્રી પી.કે.દાવડાજીના શબ્દોના સમર્થન રૂપે રજૂ કરી રહી છું.

 

વિજય શાહ

વિજયભાઇનો જન્મ ૧૯૫૨ માં એક મધ્યમ વર્ગી કુટુંબમાં, ભરૂચમાં થયો હતો. એમના પિતા સરકારી નોકરીમાં હોવાથી સમયાંતરે થતી બદલીઓને લીધે એમનું શાળાનું શિક્ષણ અનેક શહેરોમાં થયું. આખરે ૧૯૭૫ માં નડિયાદથી એમ.એસસી (માઈક્રો બાયોલોજી) કરી અભ્યાસ પૂરો કર્યો.

૧૯૭૫ માં તેમણે સારાભાઈ કેમિકલ્સમાં નોકરી શરૂ કરી. બે વર્ષને અંતે આ વિજ્ઞાનના અનુસ્નાતકને લાગ્યું કે શેરબજારમાં વધારે પૈસા છે, એટલે ૧૯૭૭ માં એમણે મુંબઈમાં શેરબ્રોકરનું કામ શરૂ કર્યું.

વિજયભાઈને સાહિત્યનો શોખ તો ૧૨ વર્ષની વયે જ લાગી ગયેલો. ૧૯૬૪ માં તેમની બાળવાર્તા “જાદુઇ વાડકો” નૂતન ગુજરાતમાં છપાઈ. ૧૯૭૨ માં વીસ વર્ષની વયે આકાશવાણી સુધી પહોંચી  ગયા અને “યુવાવાણી” કાર્યક્રમમાં ભાગ લીધો. ૧૯૭૭ માં એમનો પ્રથમ કાવ્ય સંગ્રહ “હું એટલે તમે” પ્રસિધ્ધ થયો. ૧૯૮૧ માં તેમનું પહેલું નાટક દુરદર્શનમાં પ્રસારિત થયું. બસ પછી તો નવલિકા, નવલકથા, દૈનિકોમાં અને સામયિકોમાં કોલમ્સ, આમ સાહિત્યમાં આગેકુચ જારી રહી.

૧૯૯૬ માં અમેરિકા સ્થિત વિજયભાઈના મોટાભાઇએ તેમને વધુ સારા ભવિષ્ય માટે કુટુંબ સહિત અમેરિકા આવવા આગ્રહ કર્યો, અને એમની વાત માની લઈ વિજયભાઈ કાયમી વસવાટ માટે સહકુટું અમેરિકા આવી ગયા. આ નિર્ણય લેતા પહેલાં એમને ઘણો માનસિક સંઘર્ષ કરવો પડેલો, કારણ કે વયોવૃધ્ધ પિતાને ભારતમાં મૂકી અમેરિકા જવા એમનું મન માનતું ન હતું, પણ આખરે પિતાના આગ્રહ હેઠળ એમને નમતું જોખવું પડ્યું.

અમેરિકામાં પણ એમણે શેર બજારનું કામકાજ જ ચાલુ રાખવા જરૂરી લાયસેંસ મેળવી લઈ, ધંધો શરૂ કરી દીધો. અહીં પણ એમનો સાહિત્ય રસિયો જીવ ક્યાં ઝંપીને બેસવાનો હતો? અમેરિકામાં સ્થાયી થયા કે તરત જ એમણે સાહિત્ય રસિયાઓના સાથ શોધી કાઢ્યા અને એમની પ્રવૃતિઓમાં સક્રીય થઈ ગયા. પ્રિન્ટ મીડિયામાં લખવાનું શરૂ કર્યું. ૧૯૯૬ થી ૨૦૦૨ સુધી આ પ્રવૃતિઓ ચાલુ રહી. આમા ખાસ નોંધવા જેવી વાત તો એ છે કે ‘ગુજરાતીસમાજઓફહ્યુસ્ટન’માંતેનામાસિક“દર્પણ”નું ૧૯૯૭થી ૨૦૦૨સુધીસંપાદનકર્યું.એજસમયદરમ્યાનસર્જકમિત્રોસાથેમળી“ગુજરાતીસાહિત્યસરિતા”શરુકર્યું.

૨૦૦૨ માં ઈન્ટરનેટમાં ગુજરાતી બ્લોગ્સના પગરણ થયા. વિજયભાઈએ બ્લોગ્સના સંચાલકોનો સંપર્ક કરી, પોતાના લખાણો આ નવા માધ્યમમાં મૂકવાની શરૂઆત કરી. ૨૦૦૬ સુધી આ બ્લોગ્સ યુનિકોડમાં ન હતા, અને બ્લોગ્સમાં ગુજરાતીમાં લખવાનું આજના જેવું સરળ ન હતું. તે છતાં કેસુડા, અભિવ્યક્તિ, ઝાઝી વગેરે બ્લોગ્સ ઝડપથી લોકપ્રિય થવા લાગ્યા હતા. ૨૦૦૬ પછી વિશાલ મોણપરા અને અન્ય વ્યક્તિઓના પ્રયાસોથી સાદા કોમપ્યુટરમાં ગુજરાતી અક્ષરો લખવાનું સહેલું થઈ ગયું, અને બસ ગુજરાતી બ્લોગ જગતમાં તો જાણે ઊભરો આવ્યો. આ ઊભરાની શરૂઆતમાં જ વિજયભાઈએ પોતાના થોડા બ્લોગ્સ શરૂ કરી દીધા. ટેકનોલોજીમાં નિષ્ણાત મિત્રોએ એમને મદદ કરી, તો એમણે અન્ય લોકોને પોત પોતાના બ્લોગ્સ શરૂ કરવા માટે પ્રેરણા આપી અને સક્રીય મદદ કરી. એમની ખાસ નોંધવા જેવી સાહિત્ય પ્રવૃતિ છે “સહિયારૂં સર્જન”. એકથી વધારે લેખકો સાથે મળી એક નવલકથા લખે, અથવા સાહિત્યના અન્ય પ્રકારનું સર્જન કરે; એમના આ વિચારે ગુજરાતી બ્લોગ જગતમાં એક નવું સોપાન સર કર્યું છે. એમના પોતાના લખાણો ગણાવા બેસું તો ઘણાંબધા પાના ભરાઈ જાય.

ગુજરાતી બ્લોગ્સની સંખ્યા જે ઝડપથી વધવા લાગી એને લીધે ગુજરાતી વાંચકોને કયા બ્લોગમાં શું છે અને એને કેમ શોધવા એવી મુશ્કેલીઓ પડવા લાગી. વિજયભાઈએ થોડા મિત્રોની મદદથી એક એવો બ્લોગ બનાવ્યો કે જેમાં બ્લોગની લીંક, બ્લોગના સંચાલકનું નામ અને બ્લોગ વિશે માહિતીનો સમાવેશ કરી લેવામા આવ્યો. એમના પોતાના ખૂબ જાણીતા ત્રણ બ્લોગ્સના નામ છે વિજયનું ચિંતન જગત, ગુજરાતી સાહિત્ય સરિતા અને સહિયારૂં સર્જન-ગદ્ય.

ભગવદ ગો મંડલ જેવું ઓનલાઇન મુકાયુ ત્યારે બ્લોગર મિત્રોને અજાણ્યા અને અઘરા શબ્દો શોધવાની હાકલ કરી અને અંગ્રેજી ભાષાનો પાયાનો પ્રકાર “સ્પેલ બી” ગુજરાતી શબ્દ સ્પર્ધાનાં નામે વિશાલ મોણપરા, કાંતિભાઇ કરસાલીયા અને હીના બહેન પરીખ જેવા બ્લોગ મિત્રો સાથે તૈયાર કર્યુ

આજે પણ વિજયભાઈ હ્યુસ્ટનમાંસાહિત્યપ્રેમીઓદ્વારાવર્ષોથીગુજરાતીસાહિત્યનોપ્રચારઅનેપ્રસારકરતી  સંસ્થા“ગુજરાતીસાહિત્યસરિતા”નીનિયમિતભરાતીબેઠકોમાં  આગળપડતોભાગલે છે. ભારતમાં અને અમેરિકામાં રહેતા ગુજરાતીઓને લખવા માટે પ્રેરિત કરે છે અને માર્ગદર્શન આપે છે. હું અમેરિકામાં સ્થાયી થવા જાન્યુઆરી ૨૦૧૨ માં આવ્યો ત્યારે મને આવકાર આપતા જે લોકોએ ઈ-મેઈલ મોકલ્યા એમાં વિજયભાઈ પણ સામિલ હતા. હું જ્યારે પણ લેખન પ્રવૃતિમાં ધીમો પડું ત્યારે વિજયભાઈ ધક્કો મારી પાછો મને કામે લગાડી દે છે.

વિજયભાઈના બધા લખાણોને આવરી લેવાનું તો મારૂં ગજું નથી તો પણ એમના ત્રણ પુસ્તકોનો ઉલ્લેખ કર્યા વગર હું ન રહી શકું.

“વસવાટવિદેશે” નામના પુસ્તકમાં વિજયભાઈએ, ભારતથી કાયમી વસવાટ માટે અમેરિકા આવતા લોકોને, અહીંની રહેણી કરણી, અહીં પડતી તકલીફો અને તેના નિરાકરણ અંગે સરસ માહિતી પૂરી પાડી છે. મારા મતે પહેલીવાર અભ્યાસ માટે અમેરિકા આવતા વિદ્યાર્થીઓ અને બાળકો સાથે કાયમી વસવાટ માટે આવતાં મા-બાપ બન્ને માટે આ પુસ્તક એક સરખું ઉપયોગી છે.

“મનકેળવોતોસુખ” પુસ્તકમાં એમણે હકારાત્મક જીવન જીવવાનો કક્કો શીખવ્યો છે.. એક જ વાક્યમાં કહેવું હોય તો Think positive. અનેક લોકોએ અલગ અલગ રીતે આ વાત કહી છે, નરસિંહ મહેતાએ કહ્યું, “સુખ દુખ મનમાં ન આણીએ, ઘટ સાથે રે ઘડિયાં” તો નરસિંહરાવ દિવેટિયાએ લખ્યું છે, “સંસારની આ ઘટમાળ એવી, દુખ પ્રધાન સુખ અલ્પ થકી ભરેલી.” અહીં વિજયભાઈનું કહેવું છે “સારૂં વિચારો, દુખનો અહેસાસ આપોઆપ ઓછો થઈ જશે.”

“નિવૃતિનીપ્રવૃતિ” પુસ્તકમાંએમણેજીવનનાઆખરીપડાવપરઆવીપહોંચેલામાણસોનેસમજાવ્યુંછેઘડપણશ્રાપનથીપણઅનેકસોનેરીતકોથીભરેલોજીવનનોએકતબ્બકોછે. એનેમાણો, એનોસદુપયોગકરો. પોતેઆનંદમાણોઅનેઅન્યોનેપણઆનંદઆપો. ટુંકમાંતેઓકહેવામાગેછેકે,  નિવૃત્તિનાસમયમાંપ્રવૃત્તરહેવાઆર્થિકસ્વાવલંબનજરૂરીછે. નિવૃત્તિપછીનીઆર્થિકપરિસ્થિતિતમારાપ્રવૃત્તિસમયજેટલીજસધ્ધરરહેતેવુંઆયોજનકરો. એટલે કે “When there is silver in your hair, there should be sufficient gold in your purse.”  વધુમાંતેમનુંકહેવુંછે, “આપણામનનીધરબીરાખેલીઈચ્છાઓનેનિવૃત્તિસમયમાંસાકારકરવાનોઅવસરમળેછે. તંદુરસ્તીનેપ્રાથમિકતાઆપો, દુનિયાનીઘટનાઓથીમાહિતિગારરહો, જ્ઞાનવર્ધક, જીજ્ઞાસાસંતોષાયતેવી, આધ્યાત્મિક, ધાર્મિકચેનલોમાણો. શક્યહોયતોપ્રવાસયાત્રાઓમાંજોડાવ. વાંચનનોશોખઆવકારદાયકછે, તમનેરસપડેતેવાવિષયોનુંનિયમિતવાંચનકરો. જૂનામિત્રોનેમળો, સંબંધોમાંતાજગીલાગશે.”

આજે હ્યુસ્ટનની ગુજરાતી સાહિત્ય સરિતાનું સંચાલન બળ એટલે વિજય શાહઅને તેમના જેવા સર્જક મિત્રો છે.સાહિત્યપ્રેમી વ્યક્તિની કલાનું ઉજળું પાસુ જોનાર અને તેની કલાને બહાર લાવવાના કામમાં નિરંતર કાર્યરત વ્યક્તિ એટલે વિજય શાહ. નિસ્વાર્થ ભાવે ભાષા-સેવાનો ભેખ  લઇ બેઠેલ મિતભાષી વ્યક્તિ એટલે વિજય શાહ.માતૃભાષા પ્રત્યેની લગન,તેમના વ્યક્તિત્વનું મુખ્ય પાસુ.અનેક સર્જકોના ગુજરાતી બ્લોગ નેટ પર ખોલી આપવાવામાં તેમનો સક્રિય ફાળો છે.હું કહું છું કે કોઇવાર મોકો મળે તો વિજયભાઈના હ્રદય ઉપર સ્ટેથોસ્કોપ મૂકી જુઓ, એમના હ્રદયના ધબકારા પણ તમને ગુજરાતીમાં સંભળાસે.

માણસોને મળવા હંમેશા ઉત્સુક માણસ એટલે શ્રી વિજય શાહ.

 

રે પસ્તાવો

શૈલજા……………

પિક અપ ધ ફોન પ્લીઝ.

શૈલેશ છેલ્લી ત્રીસ મિનિટમાં તેત્રીસ વાર શૈલજાને ફોન જોડી ચુક્યો હતો પણ સામથી સતત એકધારી નિરાશા જ પડઘાતી હતી. .

“તોબા ભઇસાબ આ તારી શૈલુથી તો “ ક્યારેક અકળાઇને શૈલેશ જાનકીને ફરિયાદ કરતો ત્યારે જાનકી ય સતત એકધારા એક સરખા જ જવાબ આપતી.

“ શૈલુની જ ક્યાં વાત કરે છે , આજકાલના દુનિયાભરના આ બધા નમુનાઓ માટે મા-બાપની આ જ ફરિયાદ છે. તમે ફોન કરો અને ફુરસદ હોય તો જવાબ મળે નહીં તો સીધો મેસેજમાં જ જાય.”

“ બધાની અહીં ક્યાં વાત છે , દુનિયાભરના લોકોને જે કરવુ હોય એ કરે મારે તો માત્ર લેવા-દેવા છે મારી શૈલુ જોડે. હું ફોન કરુ ને એણે મારી સાથે વાત કરવી જ પડે.’

“ એ તારો કાયદો છે ને ? એણે માન્ય રાખ્યો છે કે નહીં એ તેં એને પુછ્યુ છે?

જ્યારે જ્યારે શૈલેશ શૈલેજાને ફોન કરતો અને એનો સામે જવાબ ન મળે ત્યારે ત્યારે આ ફરિયાદ અને આ જ સવાલ અને આ જ જવાબ બંને પતિ-પત્નિ વચ્ચે થયા કરતા.

મુળ અમેરિકામાં સ્થાયી થયેલા પરિખ પરિવારની જાનકી કૌટુંબિક પ્રસંગે ભારત આવી અને બે મહિનાના લાંબાં વેકેશન દરમ્યાન શૈલેશ જોડે પરિચયમાં આવી. પરિચય પ્રણયમાં અને પ્રણય પરિણયમાં પરિવર્તીત થયો .સ્વદેશ કરતા વિદેશમાં વધુ જલ્દી અને વધુ સારી પ્રગતિ થશે એવી જાનકીની માન્યતાને માન્ય રાખીને શૈલેશે પણ અમેરિકા પ્રસ્થાન કર્યુ .

એક શરત સાથે “ જો જાનુ ,તારી વાત સર આંખો પર પણ મારી ય એક મરજી જાણી લે તારા ફેમિલી સાથે રહેવાની કે તારા ફેમિલી બીઝનેસમાં જોડાવાની કોઇપણ જાતની મારી ઇચ્છા નથી કે ના તુ પણ એના માટે આગ્રહ રાખતી.. મારી આ વાત તને મંજુર હોય તો જ અમેરિકા આવવાની મારી મંજુરીની આશા રાખજે નહીં તો આ વાત અહીંથી શરૂ થયા પહેલા જ આપણે બંધ કરી દઇએ.

અને ખરેખર જાનકીએ શૈલેશની આ વાતને રાજીખુશીથી વધાવી લીધી. એણે ક્યારેય શૈલેશને પરિખ પરિવારના વર્ષોના જામેલા બિઝનેસમાં આવવાનો કે જોડાવા માટે શૈલેશને ક્યારેય આગ્રહ કરવાની વાત તો દુર એ પોતે પણ એમાંથી બહાર આવી ગઈ અને શરૂ થયો શૈલેષ જાનકીનો ઘર સંસાર. શરૂઆતના પાંચ વર્ષ તો કેવા વિત્યા ?

“ જો જાનુ, શૈલેશ જાનકીને વ્હાલથી જાનુ કહેતો.” આપણે બાળકને તમામ સુખ સગવડોથી ભરેલુ , હસતુ રમતુ બાળપણ ન આપી શકીએ ત્યાં સુધી તો બાળકનો વિચાર સુધ્ધા નહી કરવાનો.” એક દિવસ જાનકી એ પોતાની બાળક માટેની ઇચ્છા પ્રગટ કરી પણ શૈલેષ એ બાબતે મક્કમ હતો. બીજા બે વર્ષ આગળ વાત ગઈ.

અને ખરેખર એ દિવસ આવ્યો જ્યારે શૈલેષ અને જાનકી એક એવી સ્થિરતાએ પહોંચ્યા કે એમની ઇચ્છા મુજબ એ એમના બાળકને એનુ બાળપણ આપવા શક્તિમાન થયા અને એમના જીવનમાં આવી શૈલજા.

શૈલેષની તો દુનિયા આખી શૈલજાથી શરૂ થઈને શૈલજામાં જ સમાઇ જતી. “હથેળીના છાંયે રાખવી છે આપણી શૈલુને હોં કે !”

જાનકી હસી પડતી “ દુનિયામાં આ કંઇ પહેલ વહેલુ સંતાન છે ?કયા મા-બાપને પોતાના સંતાનને લાડ લડાવાની હોંશ નહી થતી હોય? “

“ મારા માટે તો મારી તારી આપણી દુનિયામાં આ પહેલુ બીજુ કે ત્રીજુ જે કંઇ છે એ આ જ માત્ર શૈલી છે અને રહેશે. “

ક્યારેક શૈલજા , ક્યારેક શૈલુ તો ક્યારેક શૈલી …..

એક હદ વટાવી જાય એવી ઘેલછા શૈલેષને શૈલજા માટે હતી. જાનકી ક્યારેક એની વધુ પડતી કાળજી માટે રોકતી –ટોકતતી પણ શૈલેષ જેનુ નામ ,એ જાનકીની રોક-ટોકને એક કાનેથી બીજા કાને કાઢી નાખતો.

“ જાનુ , શૈલી આવતા મહીને એક વર્ષની થશે. એક શાનદાર પાર્ટી તો હોની ચાહીએ.”

ભડકી ઉઠી જાનકી એની આ વાત સાંભળીને “ જો શૈલેષ આ એક વર્ષની પાર્ટીનો મારા મતે કોઇ અર્થ નથી. એ થોડી સમજણી થાય તો એને પણ મઝા આવે. એ પાંચ વર્ષની થાય ત્યારે વાત.

“કોણે કીધુ એ એક વર્ષની થઈ એની આ પાર્ટી કરવી છે? મારે તો એ સૌથી પહેલુ ડૅડા બોલતી થઈ એનુ ગૌરવ સેલીબ્રેટ કરવુ છે. મા , મમ્મા કે મૉમ તો બધા ય બોલતા શીખે પણ કયુ બાળક સૌથી પહેલો શબ્દ ડૅડા બોલ્યુ છે? પ્લીઝ આ વાતની તું ના નહી પાડતી. પછી તુ કહીશ ત્યારે બીજી પાર્ટી કરીશુ પ્રોમીસ બસ!”

અને ધરાર શૈલેષે શૈલજાના પ્રથમ જન્મદિવસે એના ડૅડા હોવાના ગૌરવની ઉજવણી કરી.

શૈલજાના એ પ્રથમ જન્મ દિવસથી માંડીને આજ સુધીની એક એક ક્ષણની શૈલેષ પાસે વ્હાલભરી યાદો હતી. અને એ યાદો એને વારંવાર વાગોળવી ગમતી, જાનકી જોડે- શૈલજા જોડે. જાનકી તો એની એ વાતો ય સાંભળ્યા કરતી પણ હવે શૅલીની ધીરજ ખુટી જતી. શૈલેશ ભુતકાળ વાગોળવાનો શરૂ કરે અને બીજી જ ક્ષણે એ બોલી ઉઠતી…

“ ડૅડુ , પ્લીઝ નોટ અગેઇન , આઇ નો એવ્રી થિંગ .મને બધુ જ ખબર છે અને મને યાદ પણ છે સૉ નાઉ ડોન્ટ રિપીટ ઑલ ધેટ અગેઇન એન્ડ અગેઇન.. આઇ હેવ લોટ્સ ઓફ ધ થિંગ્સ ટુ ડુ.”

“ જોયુ જાનકી ? કેટલી કાલીઘેલી એકની એક વાતો એ મારી સાથે કર્યા કરતી નહોતી ? તો મેં ક્યારેય કીધુ કે આઇ હેવ લોટ્સ ઓફ ધ થિંગ્સ ટુ ડુ? કંઇ કામ હોય તો ડૅડુ યાદ આવે પણ ડૅડુને દિકરીની યાદ આવે અને દિકરી સાથે વાત કરવાનુ મન થાય તો એની એપોઇન્ટમેન્ટ લેવાની?

“શૈલેષ , સમજવા પ્રયત્ન કર તુ ,ગીવ હર સમ સ્પેસ. તારી વાત સાચી છે તારી દુનિયા શૈલુ છે પણ હવે આપણી દુનિયાથી અલગ બીજી એક દુનિયા એના માટે વિસ્તરી છે જેમાં એને એની અલગ ઓળખ ઉભી કરવાની છે. હવે એ માત્ર આપણી નાનકડી શૈલજા નથી રહી. આ સમયનો તકાજો છે એ એના આવનારા સમય માટે સજ્જ થઇ રહી છે ત્યારે તુ એને બાંધી રાખવાની ખોટી મથામણ ના કર. તુ જ કહેતો હતો ને કે સાચો પરિવાર એને કહેવાય જ્યાં બંધારણ ના હોય પણ વ્યવસ્થા હોય..સુચન ન હોય પણ સમજણ હોય. સંપર્ક ના હોય તો પણ સંબંધ તો હોય જ. એ અત્યારે આપણા સંપર્કથી દુર હશે તો પણ સંબંધના બંધનથી તો દુર નથી જ રહી શકવાની ને? બસ ખાલી એને બાંધી કે રુંધી ના રાખ.“

બસ આ એક વાત શૈલેષ માટે સ્વીકારવી અઘરી હતી. એને તો સતત શૈલુના સંપર્કમાં રહેવુ હતુ શૈલુને સતત એના સંપર્કમાં રાખવી હતી નાનકડી હતી એમ .

શૈલજાને ડૅ કેરમાં મુકી એ દિવસે તો શૈલેષ જમી નહોતો શક્યો.અરે જમવાની વાત તો દુર ઓફિસ કામે નહોતો જઈ શક્યો. ડૅ કેરની બહાર કાર પાર્ક કરીને ક્યાંય સુધી સુનમુન બેસી રહ્યો હતો. એનો હાથ છોડાવીને શૈલજાને પોતાની સાથે લઈ જતી મિસ લૉરિયાના હાથમાં છટપટતી અને શૈલેષ પાસે પાછી આવવા હિબકે ચઢેલી શૈલજાનુ આક્રંદ એની આંખોમાં ઉમટ્યુ હતુ. સતત એક અઠવાડીયા સુધી એ ક્યાંય સુધી બહાર પાર્કીંગ એરિયામાં બેસી રહેતો .એ પછી ડૅ કેરમાં પ્રવેશની પાસે ગોઠવાયેલા ટી.વી સ્ક્રીન પર શૈલજાને બીજા બાળકો સાથે રમતી જોઇ ત્યારે એના મનને શાતા વળી હતી.

સ્કુલે જતી થયેલી શૈલજાને સ્કુલ બસમાં મોકલવા માટે જાનકીએ એને કેટલી વાર સમજાવવો પડ્યો હતો? સવારે સ્કુલ બસ આવે ત્યાં સુધી પિક અપ પોંઇન્ટ પર ઉભેલી શૈલજા જોડે ઓફીસ જવા નિકળી ગયેલો શૈલેષ સતત શૈલજા સાથે સેલ ફોન પર સંપર્કમાં રહેતો. જ્યાં સુધી શૈલજા બસમાં ન ચઢે ત્યાં સુધી ડૅડુએ એની સાથે વાત કર્યા કરવાની શૈલજાની જીદ એને કેટલી વ્હાલી લાગતી ? ક્યારેક તબિયત સારી ન હોય ત્યારે ડૉક્ટર પાસે ડૅડુએ જ લઈ જવાના શૈલજાના આગ્રહથી એનો કેટલો અહમ સંતોષાતો? રાત્રે ઉંઘ ન આવે ત્યાં સુધી ડૅડુની પાસે એક ની એક વાર્તાઓ અનેકવાર સાંભળતી રહેતી શૈલજામાં ડૅડુ્ની ક્યારેક કહેલી વાતો ફરી સાંભળવાની હવે ધીરજ રહી નહોતી.. એવુ નહોતુ કે શૈલજા બદલાઇ હતી કે એને એના મમ્મા ડૅડુ તરફનો ઝોક ઓછો થયો હતો એવુ ય નહોતુ બસ હવે ભુતકાળ તરફ મીટ માંડીને બેસવાના બદલે એની આંખો ભવિષ્યના સોનેરી સપના જોતી થઈ હતી. સ્કુલ બસ રાઇડ કરતી શૈલજા જાતે ડ્રાઇવ કરીને કોલેજ જતી થઈ હતી.

જરૂર પડે મમ્મા કે ડૅડુને તાબડતોબ દોડાવતી શૈલજા જરૂર સિવાય મમ્મા કે ડૅડુ સાથે લાંબો સમય નહોતી વિતાવતી . જાનકી એ આ વાત સ્વીકારી લીધી હતી .કોલેજમાં જતો સમય અને લીધેલા કોર્સ પુરા કરવા આપવો પડતો સમય જાનકી એ પણ જોયો હતો .મનમાં આવે ત્યારે ફોન કરવાના બદલે મેસેજ મુકી રાખ્યો હોય તો શૈલજા એની ફુરસદે ફોન કરે ત્યાં સુધી રાહ જોવાની ધીરજ જાનકીમાં હતી શૈલેષમાં નહોતી.

“ આ કેવુ જાનકી? વૉટ્સ અપ ડૅડુ કહેતી દિકરીને મારે વૉટ્સએપ પર મેસેજ મુકવાનો? ફેસ ટુ ફેસ વાત કરવાના બદલે મારે એને ફેસ બુક પર શોધવાની? ધીસ ઇઝ ટુ મચ.”

“ તો શું થઈ ગયુ શૈલેષ દુનિયા આગળ વધી ગઈ છે અને તુ હજુ ત્યાં જ ઉભો છુ. બદલાવ સ્વીકારતા શીખ શૈલેષ બદલાવ સ્વીકારતા શીખ. શૈલુ મોટી થઈ ગઈ છે એ સત્ય છે અને એ જ હકિકત છે એ યાદ રાખતા શીખ. હવે   વાદળના ગડગડાટ કે વિજળીના ચમકારાથી ડરીને તારી છાતીમાં લપેટાઇને સુઇ જતી શૈલજા નથી રહી . વાતે વાતે તારી પાસે આવવાના બદલે એના પોતાના પ્રોબ્લેમ જાતે સોલ્વ કરતી , જાતે પોતાના રસ્તા શોધતી શૈલજાને સમજતા શીખ .

“ ચાલો હવે આપણે નવેસરથી એકડો ઘુંટવાનો ચાલુ કરવો પડશે પણ એક વાત કહુ જાનુ? એક દિવસ આ છોકરી પસ્તાવાની છે. મનમાં આવે એટલુ મનસ્વીપણુ સારુ નહી.”

“આમાં મનસ્વીપણુ ક્યાં આવ્યુ કામમાં હોય તો એ એની ફુરસદે પાછો ફોન તો કરે જ છે ને? મારા મતે તો તારા કિસ્સામાં વાઘ આવ્યો રે વાઘ જેવી પરિસ્થિતિ તુ હાથે કરીને ઉભી કરી રહ્યો છે. મારુ માન શૈલ કારણ વગરના નાહકના ફોન કરીને તુ એને તારાથી વધુને વધુ દુર કરી રહ્યો છુ એ બંધ કર નહી તો ખરેખર એવી કોઇ જરૂરિયાત હશે કે ખરેખર એવુ કામ હશે ત્યારે ય એ તારા માત્ર ખબર પુછવા કરવામાં આવતા ફોન જેવો સમજીને જવાબ નહી આપે ત્યારે એના કરતા તારે પસ્તાવાનો વારો આવશે. લખી રાખજે.”

અને સાચે જ અત્યારે શૈલેષ ભરપેટ પસ્તાઇ રહ્યો હતો. જાનકીને અચાનક પેટમાં સખત દુઃખાવો ઉપડ્યો હતો અને એને ઇમર્જન્સી સર્જરી માટે હોસ્પીટલ એડમિટ કરવી પડી હતી.એપેન્ડીક્સ બર્સ્ટ થયુ હતુ અને સર્જરી દરમ્યાન કોમ્પ્લીકેશન ઉભા થયા હતા. જાનકીનુ બ્લડ પ્રેશર એકદમ વધી ગયુ હતુ જે કંટ્રોલમાં લાવવુ જરૂરી હતુ. શૈલજાની હાજરીની આવશ્યકતાથી કોઇ ફરક ન પડવાનો હોય તો પણ શૈલજાને જણાવવુ , શૈલજાનુ અહીં હોવુ અત્યંત જરૂરી હતુ એવુ શૈલેષને લાગી રહ્યુ હતુ. પણ એના લાગવાથી શુ? શૈલજાને ય એની ખબર હોવી જોઇએ ને?

ક્લાસમાં હોય ત્યારે સાયલન્ટ મોડ પર મુકેલા સેલફોનના વાઇબ્રેશન અનુભવીને પણ એ ફોન કરી શકે એમ નહોતી. ડૅડુના હંમેશની જેમ અમસ્તા આવતા ફોનનો તાત્કાલિક જવાબ આપવો જ પડે એવુ એ જરૂરી ય નહોતુ.

શૈલેષની અધિરાઇ માઝા મુકતી હતી. એક તો જાનકીની ચિંતા અને પહોંચ બહારની શૈલજા સુધી પહોંચવાની ઉતાવળ. અત્યારે શૈલેષને એક એક ક્ષણ એક એક યુગ જેટલી લાંબી લાગતી હતી.

“ બસ આ એક છેલ્લો પ્રયત્ન ….

અને ફરી એ જ નિરાશા.

શૈલેષના મગજમાં જાનકીના શબ્દો હથોડાની જેમ વાગતા હતા “ શૈલેષ મારા મતે તો તારા કિસ્સામાં વાઘ આવ્યો રે વાઘ જેવી પરિસ્થિતિ તુ હાથે કરીને ઉભી કરી રહ્યો છે. મારુ માન શૈલ કારણ વગરના નાહકના ફોન કરીને તુ એને તારાથી વધુને વધુ દુર કરી રહ્યો છુ એ બંધ કર નહી તો ખરેખર એવી કોઇ જરૂરિયાત હશે કે ખરેખર એવુ કામ હશે ત્યારે ય એ તારા માત્ર ખબર પુછવા કરવામાં આવતા ફોન જેવો સમજીને જવાબ નહી આપે ત્યારે એના કરતા તારે પસ્તાવાનો વારો આવશે. લખી રાખજે.”

હતાશ શૈલેષે ફોનનો સામેની દિવાલે છુટ્ટો ઘા કર્યો…

ક્લાસમાંથી બહાર આવેલી શૈલજાએ ડૅડુના અસંખ્ય મિસ કોલ જોયા . જરા હસીને અધિરા ડૅડુની ખબર લઈ નાખવા એણે ફોન જોડ્યો.

હવે શૈલેષનો ફોન સતત રણક્યા કરતો હતો અને શૈલેષ શૈલજાની જ નહી મનને શાંત પાડી શકે એવી સ્થિરતાની ય પહોંચ બહાર હતો.

વેબ ગુર્જરી પ્રસિધ્ધ ટુંકી વાર્તા….