‘મોસ્ટવૉન્ટેડ- અનવૉન્ટેડ’ -ગરવીગુજરાત ( લંડન)માંપ્રસિદ્ધ – ભાવાનુવાદ

‘મોસ્ટવૉન્ટેડ- અનવૉન્ટેડ’ 

૨૬ જાન્યુઆરીની જયપુરની કડકડતી ઠંડીમાંય શેઠ શ્યામલાલ બંગલાની બહાર રોશનીની સજાવટ ચકાસવા આંગણાંમાં ચક્કર મારી રહ્યા હતા. જાડા-મોટા શિયાળુ કોટથી શરીર અને મંકી-કેપ, મફલરથી કાન-માથું ઢંકાયેલું હોવા છતાં ઠંડીમાં થથરી રહ્યા હતા.

નવું ઘર લીધું ત્યારે ગૃહપ્રવેશ વખતે સગાંસંબંધીઓને આમંત્રણ આપ્યું નહોતું, ફક્ત ઘરમેળે નાની અમસ્તી વાસ્તુપૂજા કરી હતી.

આ વખતે ‘એક પંથ દો કાજ.’ની જેમ માતારાણીના પાકા ભક્ત શેઠ શ્યામલાલે માતાના આશીર્વાદ માટે આભાર માનવા જાગરણ રાખી એમના મોભાને શોભે એવી મોટા પાયા પર પ્રસંગની ઉજવણીનું આયોજન કર્યું હતું.

બીજી સવારથી મહેમાનોનું આગમન શરૂ થવાનું હતું.

ક્યાંય કોઈ કચાશ રહેવી ન જોઈએ. શેઠે ચારેકોર નજર કરી, રંગેબેરંગી રોશનીના તોરણોથી ઘર આખું ઝગમગ.

જાગરણ માટે પૂરા પાંચ લાખ આપીને દિલ્હીની સૌથી પ્રખ્યાત જાગરણ મંડળીને બોલાવી હતી. આ વાત શેઠ કોઈને કહેવાની બાકી રાખે ખરા ?

“માતારાણીના આશીર્વાદ છે તો સઘળું સુખ છે. એમને પ્રસન્ન કરવા ગમે તેટલા રૂપિયાનો ખર્ચો કરવો પડે તો વિચારેય કરવા ન રોકાઉં.” જેટલાની સાથે વાત થઈ એ સૌ આગળ શેઠે વટ માર્યો.

મોટો દીકરો,વહુ, પોતરો અને દીકરી-જમાઈ બપોર સુધીમાં ને નાનો નિતીન રાત સુધીમાં આવી પહોંચશે. શેઠાણીએ સમાચાર આપ્યાં.

નિતીનનું નામ સાંભળતા જ શેઠના કપાળે સળ ઉપસ્યા.

“એનું તો નામ જ રહેવા દે. એ આવે તો ગનીમત, બાકી એને ક્યાં પૂજાપાઠ કે કોઈ સગાંસંબંધીઓને મળવા જેવી વ્યવહારિક બાબતોમાં રસ છે? પૂજાપાઠ એના માટે ધતિંગ છે, સાવ નાસ્તિક છે. આટલા ધાર્મિક, સંસ્કારી ઘરમાં જન્મ છે તોયે ભગવાન પર એને જરાય આસ્થા નથી. વિચાર્યું હતું કે જાગરણનો સંકલ્પ એની પાસે કરાવું, પણ એનું ભલું પૂછવું. અઢળક પૈસા વાપરશે, પણ માતાજીના નામ પર ખીસ્સામાં હાથ સુદ્ધાં નહીં નાખે.”

રૂપરંગમાં શેઠ જેવો દેખાતો નિતીન સ્વભાવમાં એકદમ અલગ અને અલગારી હતો.

વાત આગળ વધે ત્યાં શેઠાણીની નાની બહેનનો ફોન આવ્યો. એનાં ઘેર રજ્જો નામની છોકરીને ઘરકામ કરવા રાખી હતી. બાર વર્ષની પડ્યો બોલ ઝીલે એવી રજ્જો ખૂબ કામઢી હતી.

મોટીબહેનનાં ઘરમાં આટલો મોટો પ્રસંગ છે તો રજ્જો કામમાં આવશે એમ વિચારીને સાથે લાવવા વિચારતી હતી. રજ્જો જુદી કોમમાંથી આવતી હતી એટલે કર્મકાંડી, રૂઢિચુસ્ત શેઠને ધ્યાનમાં રાખીને દીદીની મંજૂરી લેવી પડે બાકી કામ કરે એવી વ્યક્તિને તો સૌ હારતોરા પહેરાવીને આવકારે.

“આટલા મોટા પ્રસંગમાં કેટલુંય કામ હોય, એમાં વળી નાતજાત વિશે શું વિચારવાનું?” શેઠાણીએ રાજી થઈને હા પાડી.

આવતાની સાથે કાલ સુધીની અજાણ રઝિયા ઘરમાં મોસ્ટ વૉન્ટેડ બની ગઈ.

“રઝિયા લોટ બાંધી દે, રઝિયા શાક સમારી દે. રઝિયા આમ કર ને રઝિયા તેમ કર.”

બોલનારની જીભ અને રઝિયાના પગ. જાણે પ્રોગ્રામિંગ કરેલો રોબૉટ.

“રઝિયા ચા બની ગઈ હોય તો અહીં સૌને આપી જા.” શેઠાણીના હુકમ સાથે રઝિયા ફટાફટ કામે લાગી. રઝિયાએ કંઈ ખાધું છે કે નહીં એ કોઈએ પૂછ્યું સુદ્ધાં નહીં.

બસ એક નિતીન હતો જેને રઝિયાને અટક્યા વગર આમથી તેમ દોડતી જ જોઈને તકલીફ પહોંચતી હતી.

“સવારથી કંઈ ખાધું છે ખરું કે નહીં?” ચા આપવા આવેલી રઝિયાને નિતીને સવાલ કર્યો.

જાણે ખરેખર એણે કંઈ ખાધું છે એ યાદ કરવા મથતી હોય એમ રઝિયા બાઘી નજરે નિતીનને તાકી રહી.

નિતીને બાળશોષણ પર એક લેખ લખ્યો હતો એ યાદ આવ્યો. બહારના લોકો સાથે તો એ આ મુદ્દે લડી લે એમ હતો, પણ ઘરમાં કોઈનેય સમજાવી શકે એમ નહોતો.

રાત્રે પરવારીને સૌ પથારીભેગાં થવાની તાલાવેલીમાં હતાં. જાન્યુઆરીની કડકડતી ઠંડીમાં બંધ બારી-બારણેય જાડી હૂંફાળી રજાઈઓની સૌ માટે સગવડ થઈ ગઈ. પણ, રઝિયાનું શું ?

પૂજાપાઠવાળા ઘરમાં ગેરજાતિની રઝિયાની પથારી અંદર તો ના જ કરાય ને?

શેઠાણીએ કહ્યું એમ રઝિયા માટે બહાર વરંડામાં ગાદલું અને ઓઢવા માટે એક ગોદડીની સગવડ થઈ.

આખી રાત રઝિયા ગોદડીમાં અકડાઈને ઠીકરું બનીને બેસી રહી.

સવાર પડતાંની સાથે અનવૉન્ટેડ રઝિયા ફરી એકવાર મોસ્ટવૉન્ટેડ બની ગઈ.

“રઝિયા આમ કર ને રઝિયા તેમ કર. રઝિયા આ લાવ ને રઝિયા પેલું મૂકી દે.”

“રઝિયા પહેલાં પૂજાઘરની પાસે સફાઈ કરી દે.” શેઠાણીએ હુકમ કર્યો અને રઝિયા નામનો રોબૉટ કામે લાગ્યો.

સફાઈ કરતી રઝિયાની નજર સુંદર સાડીમાં સજાવેલી માતારાણીની પ્રતિમા પર પડી. માતાજીનાં સ્મિતમાં રઝિયાને દયા, કરૂણાની ઝલક દેખાઈ.. રઝિયાએ માતાજી સામેથી નજર ફેરવી લીધી.

દિવસ આખો કામમાં ક્યાં પસાર થઈ ગયો એની રઝિયાને જાણ સુદ્ધાં ન થઈ.

રાત્રે જાગરણ માટે બોલાવેલી મંડળીએ રંગ જમાવી દીધો. કરતાલ, મંજીરા, ઢોલકના તાનમાં સૌ તલ્લીન થઈ ગયાં. એક પછી એક ભજનોથી ઘર ભક્તિમય બની ગયું.

એક માત્ર નિતીન આ બધાથી અલિપ્ત થઈને ઘરની અગાશી પર બેઠો રહ્યો.

સવાર સુધી ચાલેલી રમઝટ પછી માતાજીના ચઢાવાનો સમય થયો. સૌએ પોતાની શ્રદ્ધા અને હેસિયત અનુસાર માતાજીના ચરણોમાં ભેટ મૂકી.

શેઠ શ્યામલાલે માતાજી પ્રસન્ન થાય એ માટે એમનાં ત્રણે સંતાનોને પહેલેથી જ એકવીસ એકવીસ હજારની ભેટ મૂકવાની સૂચના આપી હતી. મોટા ભાઈ અને બહેને શેઠની ઇચ્છાનું પાલન કર્યું. નિતીન આવ્યો, માતાજી પાસે માથું નમાવીને ચાલ્યો ગયો.

શેઠની ભમરો ખેંચાઈ, ચહેરો ગુસ્સાથી લાલ થવા માંડ્યો, પણ સમયની નજાકત સમજીને શાંત રહ્યા.

જાગરણના સમાપન પછી બીજા દિવસે સૌએ વિદાય લીધી.

ઘર ખાલી થતાંની સાથે શેઠે નિતીનના દુરવ્યવહાર માટે સવાલોનો મારો શરૂ કર્યો.

“માતાજીની કૃપા છે તો આટલી દોમદોમ સાહ્યબી છે. તું પણ કંઈ ઓછું કમાય છે? માતાજીને પ્રસન્ન કરવા નાની અમસ્તી ભેટ ધરવામાંથી પણ તું રહ્યો? બાપના શબ્દોનીય કોઈ કિંમત ન રાખી?”

“પિતાજી, માતાજી પ્રસન્ન જ રહેશે. તમે એકવીસ હજાર કહ્યા હતા, મેં એનાથી ઘણાં વધારે રૂપિયાની ભેટ ચઢાવી છે.

“રઝિયા માટે મેં એક એન.જી.ઓ.માં વાત કરી છે. એ આવાં અનાથ બાળકો માટે રહેવાની, ખાવાની અને ભણાવવાની સગવડ કરે છે. એમાં પૂરાં પાંસઠ હજાર ભરીને રઝિયાનું નામ લખાવી દીધું છે. એ આજથી કામ નહીં કરે. ત્યાંની હોસ્ટેલમાં રહેશે અને ભણશે. એ પછીનો જે ખર્ચો થશે એ પણ હું આપીશ.”

“નાલાયક, નાસ્તિક, માતાજીના ચરણોમાં એકવીસ હજાર ના મૂકી શક્યો ને આમ આવી અજાણી અલગ નાતની છોકરી માટે આટલો બધો ખર્ચો કર્યો? માતાજી તારી પર રાજી નહીં રહે.”

“માતાજી મારી જ નહીં આપણાં સૌ પર રાજી રહે એમ વિચારીને જે યોગ્ય લાગ્યું એ કર્યુ છે. જો કોઈ અહીં કે માસીનાં ઘરમાં બાળશોષણ થાય છે એવી ફરિયાદ કરે તો રઝિયાનું શોષણ કરવા માટે સૌને જેલ થાય એની કોઈને ખબર છે?”

શેઠ સ્તબ્ધ.

રઝિયા બારણાંની બહાર ઊભી સાંભળી રહી હતી. એની નજર જાગરણનું સમાપન પછી ખુલ્લાં રખાયેલા પૂજારૂમ તરફ ગઈ.

માતાજીનાં સ્મિતમાં રઝિયાને આશિષની ઝલક દેખાઈ. રઝિયા માતાજી સામે નજર માંડીને જોઈ રહી.

ભાવાનુવાદઃ રાજુલ કૌશિક