લાજવાબ-સાન ફ્રાન્સિસ્કો (યુ.એસ.એ)

સાન ફ્રાન્સિસ્કો…

૧૭૭૬ની ૨૯મી જૂનનો એ દિવસ હતો જ્યારે સ્પેનિશ કૉલનિસ્ટ ( સ્પેનના વસાહતી)ઓ આવ્યા અને એક નવા શહેરને સાન ફ્રાંસીસ્કોનાં નામની ઓળખ આપી અને જોતજોતામાં તો એ એના ઝડપી વિકાસને લઈને અમેરિકાના વેસ્ટ કોર્સનું સૌથી મોટા શહેરમાંનું એક બની ગયું અને એની જનસંખ્યાને ધ્યાનમાં લઈને એ એક સંયુક્ત શહેર કે પરગણાની હરોળમાં આવી ગયું. ૧૯૦૬માં આવેલા ભૂકંપે આ શહેરને ઘણું બધુ નુકશાન પહોંચાડ્યુ પરંતુ અમેરિકાની આ તો ખાસિયત છે. એને ફરી ઊભાં થતાં ઝાઝો  સમય નથી લાગતો.

એક સમય હતો જ્યારે સાન ફ્રાંસીસ્કો કેલિફોર્નિયાનું સૌથી મહત્વનું શહેર ગણાતું. આજે કેલિફોર્નિયામાં લોસ એન્જલસ, સાન ડિયાગો, સાન હોઝે પછી સાન ફ્રાંસિસ્કોનું નામ લેવાય છે પરંતુ હજુ ય આજે આ સાન ફ્રાંસીસ્કોની જાહોજલાલી જરાય ઓછી થઈ નથી. સાન ફ્રાંસીસ્કો નોર્ધન કેલિફોર્નિયાનું કલ્ચરલ, કમર્શિયલ અને ફાયન્સિયલ સેન્ટર ગણાય છે.. આવા આ સાન ફ્રાંસીસ્કોની આજે આપણે વાત કરવી છે. અને સાન ફ્રાંસીસ્કોની વાત કરીએ ત્યારે એ માત્ર એક નામ નથી રહેતું પણ એના આસપાસના વિસ્તારને પણ આવરી લઈએ તો જોવા–જાણવાનું ઘણુ બધું છે.

કોઈપણ જગ્યાએ જઈને જોઈએ તો ત્યાં ક્યાં તો એ પહાડી એરિઆ હશે, ક્યાં તો ખીણ હશે અથવા તો દરિયા કિનારો હશે. પરંતુ સાન ફ્રાંસીસ્કોની એ જ તો મઝા છે કે અહીં પહાડ પાણી અને ખીણ એ સૌનો સમન્વય છે અને તદુપરાંત એ ચોમેર ધુમ્મસથી છવાયેલું હોય છે. ક્યારે અને ક્યાંથી આ ધુમ્મસ ઉમટી આવે છે એનો જવાબ મેળવવા અહીંની ભૌગોલિક પરિસ્થિતિ વિશે જાણકારી લેવી પડે પરંતુ ફરવા અને માણવાવાળા લોકો ભૌગોલિક પરિસ્થિતિ વિશે ઊંડાણમાં જવાના બદલે માણવાનું ઝાઝું રાખે છે કારણકે એ કુદરત છે અને કુદરત વિશે મંથન કરવા કરતા એને માણી લેવામાં જ મઝા છે.  

આગળ જણાવ્યું તેમ સાન ફ્રાન્સિસ્કોને જોડાઈને આવેલા સાન હોઝેના સાન્ટાના રૉથી અમારી ફરવાની શરૂઆત થઈ. કોઈને પણ યુવાન બનાવી દે એવા માહોલમાં સ્વભાવિક છે કે યુવાનોની મસ્તી જરા વધુ જ ખીલી ઉઠે. સીધા રસ્તાની બંને બાજુ બ્રાન્ડેડ શૉ રૂમ અને અલગ અલગ વરાઇટી ધરાવતી રેસ્ટોરાં, વીક એન્ડમાં તો જાણે ઉભરાઈ જાય એટલી ચહલ–પહલ જોવા મળે. વીક એન્ડ ન હોય તો પણ સરસ મઝાના સ્માર્ટ ડ્રેસિંગમાં ફરતા લોકોને જોઈને એટલું તો સમજાય કે અહીં આવનાર કેવા શોખીન હશે! સાંજ પડે ક્યાંક ફ્રોઝન યોગર્ટ કે આઇસ્ક્રીમ પાર્લરની બહાર બેન્ડ પર ઝૂમતા લોકોની મસ્તી પણ માણવા જેવી ખરી. આખા વીક દરમ્યાન કામ કર્યાં પછી કદાચ અહીં ગાળેલા બે કલાક સોમવારથી શરૂ થતા બીજા વીક માટે તાજગીનો મઝાનો ખજાનો પૂરવાર થાય.

સાન ફ્રાંસીસ્કો નામ લેતાની સાથે એક ભવ્ય “ગોલ્ડન ગેટ”ની તસ્વીર નજર સામે આવી તો જાય જ કારણકે એ નામ આ શહેર સાથે જ્યારથી એની રચના થઈ ત્યારથી જોડાયું છે. ન્યુયોર્કના બ્રુકલિન બ્રિજની જેમ આ ગોલ્ડન ગેટ આ શહેરની ઓળખ છે. સૌથી વધુ એટલે કે ૧.૭ માઇલની લંબાઈ ધરાવતા આ સસ્પેન્સન બ્રીજ પરથી કહેવાય છે કે લગભગ રોજના ૧૨૦,૦૦૦ વાહનોની અવર-જવર થતી હોય છે.  છ લેઇન ધરાવતા આ બ્રિજની બંને બાજુ નિરાંત જીવે પેડસ્ટ્રિયન વોક પર ચાલનારા અને બાઇસિકલ લઈને ફરનારા પણ  જોયા. સડસડાટ વહેતા ટ્રાફિક સાથે પણ આ નિરાંત એટલા માટે હોય છે કે બ્રિજના આ વહેતા ટ્રાફિક અને વોક વચ્ચે સલામતીની રેલિંગ છે. આ બ્રીજ જોઇને સૌથી પહેલા મનમાં સવાલ ઊઠે કે બ્રિજનો રંગ તો નારંગી જેવો દેખાય છે તો એને ગોલ્ડન બ્રીજ કેમ કહેતા હશે ? વાત સાચી છે મનમાં સોનેરી રંગના બ્રિજને જોવાની કલ્પના કરી હોય અને કંઇક જુદુ જ જોવા મળે પણ સાંજે સૂર્યાસ્ત સમયે અને રાત્રે ઝળહળ થતી લાઇટોમાં એની આભા જુદી જ હોય છે

સાન ફ્રાંસીસ્કો બે એરિઆના મરિન કાઉન્ટીના અને ગોલ્ડન ગેટની ઉત્તરે આવેલા સોસિલિટોનો બીજા વિશ્વ યુદ્ધ દરમ્યાન શિપ બિલ્ડિંગ કેન્દ્ર તરીકે વિકાસ થયો. વર્તમાન સમયમાં સોસિલિટોની ગણતરી શહેરના ઔદ્યોગિક , ધનિક અને કલાત્મક વિસ્તાર તરીકે થાય છે. સોસિલિટોનું લોકેશન એવી રીતે છે કે ગોલ્ડન બ્રિજ પરથી આવતો ટ્રાફિક અને સાન ફ્રાંસીસ્કોની ફેરી સર્વિસના લીધે અહીં સંખ્યાબંધ પ્રવાસીઓનો ધસારો રહે છે. આ ધસારો રહેવાનું બીજુ કારણ એ પણ છે કે અહીં પબ્લિક પાર્ક, વિશાળ પ્લે ગ્રાઉન્ડની સાથે બીચ પણ એટલા જ મનોરમ્ય છે. પણ સૌથી મોટું આકર્ષણ છે અહીંના હાઉસ બોટ. સિસોલિટોમાં લગભગ ૪૦૦થી વધુ હાઉસ બોટ હોવાની ગણતરી મુકાય છે . આ હાઉસબોટ એના વૈવિધ્યના લીધે પણ લોકચાહના પામી છે.

સિસોલિટો જેવો જ બીચ ધરાવતી બીજી જગ્યા છે ફિશર મેન’સ વ્હાર્ફ. ઇટાલિયન ઇમિગ્રન્ટ માછીમારો આવ્યા અને અહીં ફિશર મેન’સ વ્હાર્ફમાં સ્થાયી થયા. અહીંના પિઅર ૩૯, કેનરી શોપિંગ સેન્ટર, ગિરાડેલિ સ્કેવરની મુલાકાત તો આવશ્યક છે જ.  

હવે જ્યારે ગિરાડેલિ સ્કેવરનું નામ આવે એટલે વિશ્વ વિખ્યાત ગિરાડેલિ ચોકલેટ કે આઇસ્ક્રીમનો સ્વાદ લીધા વગર અહીંથી જવાય જ કેમ? ગિરાડેલી ચોકલેટ ફેક્ટરીમાં ચોકલેટ બનાવવા માટેની પ્રોસેસ જોવા મળી. કોકોના બિયાને દળીને ઓગાળીને ચોકલેટ લિકર અથવા અનસ્વીટન્ડ ચોકલેટના ફોર્મમાં ઢાળવામાં આવે અને તેમાં ચોકલેટ લિકરને મિલ્ક પાવડર, ખાંડ, વેનિલા અને કોકો બટરમાં ભેળવીને અલગ અલગ ટેસ્ટ પ્રમાણે ચોકલેટના સ્વરૂપમાં પેક કરવામાં આવે છે. અહીંનો આઇસ્ક્રીમ પણ એટલો જ યમ્મી…..ગિરાડેલિનો આઇસ્ક્રીમ ખાવા તો લાઇનમાં ઉભા રહેવાનું અને એ ચોકલેટ શોપના કોમ્પેક્ટ ,ક્લમ્ઝી, ક્રાઉડી શોપમાં પણ બેસવાનું મંજૂર ભલેને પછી એની બહાર જ સરસ મઝાનો મનને તરોતાજા કરી દે એવો ફુવારો તમારી રાહ ન જોતો હોય!

યુ.એસ ના તમામ શહેરોની જાન અને શાન સમા ડાઉન ટાઉન એરિઆની મુલાકાત ન લીધી હોય તો એ શહેરની મુલાકાત અધૂરી જ કહેવાય પણ એ સિવાય એવું ઘણું બધું છે જે સાન ફ્રાંસીસ્કોની આસપાસમાં જ જોવા મળી જાય.

સાન ફ્રાંસીસ્કો જઈએ એટલે એના સેવન્ટીન માઇલ ડ્રાઇવ પર અચૂક જવું જ રહ્યું.  

સેવન્ટીન માઇલ ડ્રાઇવ…. સાન ફ્રાન્સિસ્કો જ ખૂબ રળિયામણું અને હરિયાળુ શહેર છે પણ આ સેવન્ટીન માઇલ ડ્રાઇવના નામે ઓળખાતો આખો રસ્તો તો એનાથી પણ વધુ હરિયાળો અને રળિયામણો છે. એક બાજુ નિલવર્ણા દરિયો અને બીજી બાજુ લીલાછમ વૃક્ષો. સાચે જ ડ્રાઇવ કરવાનો જરાય કંટાળો ન આવે કે ન થાક લાગે. સાઇપ્રસ પોઇન્ટ, બર્ડ રોક, પોઇન્ટ જૉ, પિકાડેરો પોઇન્ટ , સીલ પોઇન્ટ– દરેક પોઇન્ટનું આગવું આકર્ષણ. બર્ડ રોક પર અસંખ્ય પંખીઓ કલશોર કરતા હોય તો સીલ પોઇન્ટ પર અઢળક સીલ આળસુની જેમ ફેલાયેલી પડી હોય. આળસુની જેમ ફેલાયેલી એ અઢળક સીલને જોઈને એમ થાય કે આ દુનિયામાં આવીને પણ જાણે એમણે કશુંજ કરવાનું નથી. અહીં આવતાજતા લોકો બસ આમ એમને દરિયા કાંઠાની મોટ્ટી ચટ્ટાનો પર ગોઠવાઈને જોશે એટલે એમનો તો જન્મારો સફળ.  

દરિયાનો બીચ એટલે રેતાળ જગ્યાની કલ્પના કરી હોય તો અહીં એનાથી અલગ દ્રશ્ય જોવા મળે. અહીં પેબલ બીચ પર ગોલ્ફના મેદાનો જોઇને મઝા પડી ગઈ. આગળ વધતા સાઇપ્રસ પોઇન્ટ ગોલ્ફ કોર્સ અને પેબલ બીચ ગોલ્ફ કોર્સની વચ્ચે જાણે કશાજ કારણ વગર લોકોને ઉભેલા જોયા. કુતૂહલ તો થવાનું જ.કારમાંથી ઉતરીને જોયું તો પત્થર કોરીને ઊગી નિકળેલું, હવા અને પાણીથી થપાટો ઝીલીને પણ અડીખમ ઉભેલું ૨૫૦ વર્ષ જૂનું ઝાડ. કુદરતે બિછાવેલા મનોહર સેવન્ટીન માઇલ ડ્રાઇવ સુધી પહોંચવાના એક પ્રવેશદ્વાર જેવા કાર્મેલથી બહાર નીકળતા કાર્મેલના ડાઉન ટાઉનની ઉપરછલ્લી મુલાકાત થઈ. નાનકડા અમસ્તા આ ડાઉન ટાઉનમાં પણ ટોપ મોસ્ટ નામ ધરાવતી શોપ જોઈને  અહીં ખરીદી કરનારની હેસિયતનો અંદાજો જ લગાવાવાનો રહ્યો. 

એક અઠવાડિયું પણ ઓછું પડે એટલી મુલાકાત લઈ શકાય એવી જગ્યાઓ અહીં છે. અત્યાર સુધી કુદરતની કૃપા તો જોઈ પણ કુદરતના કરિશ્મા જેવી એક જગ્યા એટલે મિસ્ટરી સ્પોટ.

સાચે જ કુદરતે અહીં એની કમાલ દેખાડી છે. ગુરુત્વાકર્ષણથી વિરૂદ્ધ અનુભૂતિ થઈ. અહીં જાણે ગુરુત્વાકર્ષણનું બળ અસર જ નથી કરતું. ત્રાંસા ઉભા કરેલા લાકડાના પાટિયાં પરથી બોલ રગડાવવામાં આવે કે પાણી રેડવામાં આવે તો એ પાટિયાંની નીચે તરફ ઢળતી દિશામાં રેલાવાના બદલે પાટિયાંની ઉપરની તરફ પરત થાય . આ તો નજરે ન જોયું હોય ત્યાં સુધી માનવામાંજ ન આવે એવી વાત છે ખરું ને? લાકડાના એક સીધા પાટિયાં પર બે અલગ ઊંચાઇ ધરાવતી વ્યક્તિને ઊભા રાખવામાં આવે તો સ્વભાવિક છે કે જેની ઊંચાઈ વધારે છે એ જ વ્યક્તિ ઊંચી દેખાવાની પરંતુ જો બંનેની ઊભા રહેવાની જગ્યા અરસપરસ બદલી નાખવામાં આવે તો તાજ્જુબીની વાત એ લાગશે કે જગ્યા બદલવાના લીધે નીચી વ્યક્તિ ઊંચી વ્યક્તિ કરતા ઊંચી દેખાય છે. અહીં ઊંચા ઊંચા ઝાડ વચ્ચે એક લાકડાની કેબિન ઊભી કરવામાં આવી છે. આ કેબિનમાં પ્રવેશ કરીએ તો જાતને જાળવવી મુશ્કેલ પડે એમ આપણે એક તરફ ખેંચાઈ જઈએ છીએ. ઊભા રહીએ તો પણ જાણે ગુરુત્વાકર્ષણનું બળ આપણને જમીન તરફ નહીં પણ બીજી બાજુએ આપણને ખેંચી ના રહ્યું હોય. સર આઇઝેક ન્યૂટન અહીં આવ્યા હોત કદાચ ગુરુત્વાકર્ષણના બળ વિશે કોઇ જુદી જ સમજૂતી આપી હોત. આને કોઈ ગુરુત્વાકર્ષણશૂન્યતા કહે છે કોઈ દૃષ્ટિભ્રમ પણ કહે છે તો કોઈ એને માનવબુદ્ધિથી પરે ગૂઢ બાબત કહે છે તો કોઇ એને ઈરાદાપૂર્વક સર્જેલી રચના કહે છે. પરંતુ એક નિશ્ચિત બાબત છે કે કહેવા સાંભળવા કરતા આ જાત અનુભવની વાત તો છે જ.

હાફ મૂન બે

સાન ફ્રાંસીસ્કો બે એરિયા તરીકે ઓળખાય છે કારણકે અહીં જ્યાં જ્યાં નજર આપણી ઠરે નિલવર્ણો સાગર નજરે પડે એવી રીતે લગભગ ચોમેર પેસિફિક મહાસાગર એને આવરી રહ્યો છે. સાન ફ્રાંસીસ્કોની દક્ષિણે લગભગ ૨૫ માઇલ દૂર હાફ મૂન બે જવાનો પ્લાન થયો એની સાથે એક સજેશન આવ્યું હાફ મૂન બે જવું હોય તો રિટ્ઝ કાર્લ્ટનથી જ એને જોવાય. આમ તો બે એરિયા હોય એટલે જુદા જુદા અનેક પોઇન્ટ પરથી અનેક અલગ અલગ વ્યૂ મળી જાય પરંતુ સાચે જ અહીં આવીને જોયું તો રિટ્ઝ કાર્લ્ટનના પ્રવેશદ્વારથી માંડીને એના સમગ્ર એરિઆની ભવ્યતામાં હાફ મૂન બે બીચ થકી તો ચાર ચાંદ લાગી ગયા છે.

 

હાફ મૂન બેના વ્યાપક રેતાળ દરિયા કિનારે જરા જરા ગરમીની શરૂઆત થાય એટલે સન બાથ, ફિશિંગ અને પિકનિક માટે ઉમટેલા લોકો નજરે પડવાના જ પરંતુ એપ્રિલનો આ સમય એવો હતો કે હજુ ઠંડી એનો ચમકારો દેખાડી દેતી હતી. રિટ્ઝ કાર્લ્ટને એની સાગર સન્મુખ જગ્યાનો ખૂબ સુંદર ઉપયોગ કર્યો છે. સરસ મઝાની બેઠકો વચ્ચે એકદમ હૂંફાળાં બની જવાય એવી રીતે તાપણાં ગોઠવ્યા છે. દરિયા પરથી આવતી ઠંડી લહેરોને સહ્ય બનાવી દે એવી ગોઠવણના લીધે અહીં બેસીને સમી સાંજે આથમતા સૂર્ય પ્રકાશના સોનેરી કિરણોને નિલવર્ણા પાણીમાં ઓગળી જતા જોવાનો લહાવો અનેરો હતો. 

એક અઠવાડિયું રહો તો પણ ઓછું પડે એવા સાન ફ્રાંસીસ્કો શહેરમાં કૉઝ્મૉપોલિટન પબ્લિક તો જોવા મળી જ જાય .પરંતુ કહે છે ને કે જ્યાં જ્યાં વસે ગુજરાતી ત્યાં ત્યાં વશે ગુજરાત. એવી રીતે સાન ફ્રાંસીસ્કોમાં પણ અનેક ગુજરાતીઓ વશે છે અને જ્યાં ગુજરાતી હોય ત્યાં દેવસ્થાનો પણ હોવાના જ. અહીં પણ સ્વામિનારાયણ મંદિર. હવેલી, જૈન દેરાસર તો છે જ જે શહેરની વચ્ચે જોયા પરંતુ શહેરથી જરા વેગળું કહી શકાય એવું  માઉન્ટ મડોના પર હનુમાજીનું મંદિર જોયુ. વાતાવરણમાં સતત ગુંજતા રહેતા મંત્રોચાર અને હનુમાનજીના ભક્તિસભર ગીત–સંગીતના લીધે એ સ્થળ જરા વિશેષ લાગી રહ્યું હતું. દૂર દેખાતા ભૂરાં આસમાન નીચે આસમાની સાગર અને ચોમેર લીલીછમ ઘટાટોપ ઝાડીની વચ્ચે મંદિરમાં સિંદુરીયા રંગથી રંગાયેલા હનુમાનજીની પ્રતિમા શોભી રહી હતી. અહીં મેડિટેશન સેન્ટર પણ બનાવવામાં આવ્યું છે.  

સાન ફ્રાંસીસ્કોની આબોહવા સામાન્ય રીતે ઠંડકવાળી છે પરંતુ એકદમ ઠંડી પણ નથી હોતી. તેની ત્રણ બાજુ દરિયો હોવાથી તાપમાન મોટા ભાગે સામાન્ય રહેતું હોય છે. પરંતુ ફરવા માટેનો ઉત્તમ સમય મે, જૂન, જુલાઇ અને ઓગષ્ટ ગણાય છે.

અહીં ફરવા માટે જો તમારી પાસે પોતાની કાર હોય તો તે સર્વ શ્રેષ્ઠ નહીં તો બધે હોય છે એમ સિટી ટુર લઈ શકાય છે. હોપ એન્ડ હોપ સૌથી મઝાની ટુર કહી શકાય. જ્યારે જે જગ્યાએ ઉતરવું હોય ત્યાં ઉતરો, જ્યાં સુધી ફરવું હોય ત્યાં ફરો અને પાછળ આવતી બીજી હૉપ એન્ડ હૉપમાં ગોઠવાઈને આગળ વધો. એક બીજી સવલિયત છે ડક ટુરની. તે સિવાય બસ, કેબલ કાર અને ટ્રોલી પણ સાન ફ્રાંસીસ્કોમાં ફરવા માટે મળી રહે છે. અને જો હાઉસ બોટમાં રહેવું હોય તો પણ નો પ્રોબ્લેમ. હાઉસ બોટ સુધી લઈ જવા માટે નાની અમસ્તી બોટ તો તૈયાર જ છે. જેની જેવી મરજી સાન ફ્રાંસીસ્કો તો પ્રવાસીઓને આવકારવા દરેક રીતે તૈયાર જ છે.

 આર્ટિકલ  ૯ મે ૨૦૧૫ નવગુજરાત સમય માં પ્રગટ થયો.