” અલબેલું લંડન ”

”લેડીઝ એન્ડ જેન્ટલમેન,પ્લીઝ ફાસટન યોર સીટ બેલ્ટ, નાઉ વી વીલ એરાઇવ ઓન ધ બિઝીએસ્ટ હિથ્રો એરપોર્ટ વિધીન ફાઇવ મિનીટસ” એર ઇન્ડીયાની ટ્રેડીસનલ ડ્રેસીંગ ગેટ અપ સાથે રુપકડી એરહોસ્ટેસે સૂચના આપવાની સાથે થોડા સમય બાદ લંડનના હિથ્રો એરપોર્ટ પર સફર ઉતરાણની સાથે યાત્રિકોનું સ્વાગત કર્યું. પરંતુ તે પહેલાની થોડીક મિનીટોએ ફલાઇટ વિન્ડોની બહાર જે નજારો જોયો તેના પરથી જ બ્રિટનના હાર્દ સમા પાટનગર-લંડનની વિશાળતા,વિપુલતા અને વૈભવનું મનમાં એક સુરેખ ચિત્ર ઉપસતું ગયું. લંડનના હિથ્રો એરપોર્ટ માટે કહેવાય છે કે દર મિનીટે અહીં ફલાઇટ ઉપડતી અને ઉતરતી હોય છે.જ્યારે લંડન માટે કહેવાય છે કે ” london has been called a world in one city”

અને ખરેખર આ સત્ય જ્યારે લંડનની મુલાકાત લઇએ ત્યારે સાર્થક થતું લાગે.અત્યંત વિશાળ ફલક પર વિસ્તરેલા લંડનને ઝોનમાં વહેચતા સેન્ટ્રલ એટલે કે ઝોન ૧ થી લઇને ઝોન ૬ સુધી ફેલાયેલું જોઇ શકાય છે.અને છતાંય લંડનના એક છેડાથી બીજા છેડા સુધી પહોંચવા જરાય હરકત નડતી નથી.કારણકે તમામ ઝોન સુધી પહોચવા ટ્યુબ નામે ઓળખાતી અંડર ગ્રાઉડ રેલ્વે એ ખુબ ઝડપી અને શકિતશાળી નેટવર્ક છે.આ સિવાય લંડનમાં બસની પણ અત્યંત ઝડપી કહેવાય તેવી સર્વીસ ઉપલબ્ધ છે.જુદા-જુદા વિસ્તાએ અને સમયગાળા પ્રમાણે જુદા-જુદા કાર્ડ ઉપલબ્ધ હોય છે.જેને લીધે થોડા ખર્ચમાં કરકસરપૂવક લંડનમાં મુસાફરી થઇ શકે છે.

બ્રિટનના મુખ્ય શહેર લંડનને જોડતા હિથ્રો ઉઅપરાંત ગેટવિક, લંડન સિટી એરપોર્ટ, લ્યુટન અને સ્ટેન્સ્ટીડ એમ બીજા મહત્વના એરપોર્ટ છે.

બ્રિટન ત્રણ મુખ્ય પ્રદેશમાં વહેંચાયેલું છે.ઇગ્લેન્ડ (લંડન),સ્કોટલેન્ડ અને વેલ્સ. શરુઆત લંડનથી કરીએ તો વર્ષો સુધી ભારત પર રાજ્ય શાસન કરનાર બ્રિટીશરોના મૂળ તો વળી ધણા પ્રાચીન છે.થેમ્સ નદીના કિનારે વસેલા આ પ્રાચીન અને આધુનિક લંડનની મુલાકાત માટે ઐતિહાસિક મહત્વ ધરાવતા સ્મારક,સ્થાપત્ય,મ્યુઝિયમો.પાર્ક,બ્રિજ અને પબ્લીક પ્લેસ પણ એટલાજ લોકપ્રિય છે.

લંડન પહોંચ્યા તે સાંજથી અમારી લંડનની સફર શરુ થઇ.સૌથી પહેલી શરુઆત કરી અમે બ્રિટનના રોયલ ફેમિલીના ઓફિસીયલ રહેઠાણ કહેવાતા બકીંગહામ પેલેસ પહોંચ્યા.વર્તમાન સમયે ગ્રીન પાર્ક સેન્ટ્રલ લંડનનિ વિઝીટે આવનાર લોકો ઉપરાંત લંડનવાસીઓ માટે શાંતિનું,પિકનીકનું અને સનબાથ માટે માનીતું સ્થળ છે.વર્ષના દરેક દિવસે ખુલ્લા રહેતા આ પાર્ક ને પસાર કરી અને બકીંગહામ પેલેસ પહોંચ્યા.

સેન્ટ્રલ લંડનમાં વેસ્ટમીન્સ્ટર સીટીમાં ૧૭૦૩ માં ડ્યુક ઓફ બકિંગહામ માટે બંધાયેલો રાજાશાહીની શાન સમો આ પેલેસ આજે

પણ એમ જ રોયલ ફેમિલી માટે રહેઠાણ અને ઓફિસ એમ બંન્ને રીતે વપરાય છે. ૧૯૬૨ થી રોયલ કલેકશનને એકઝીબીટ કરતી કવીન ગેલેરી પબ્લીક માટે ખુલ્લી મુકાઇ છે.પેલેસઅની બહાર તેના મેઇન ગેટ ની બરાબર સામે ૧૯૧૧માં તૈયાર થયેલું ”વિકટોરીયા મેમોરીયલ” તેની શાનનું પ્રતિક છે. બકિંમહામ પેલેસને જોવા માટે રાતનો નજારો જેટલો સુંદર છે એનાથીય વધુ તેની સવાર દબદબા ભરી હોય છે. અને આ માટે ફરી અમે બીજા દિવસની સવારે પણ પાછા બકિંમહામ પેલેસ તોપહોંચ્યાજ.પેલેસની બહાર તેની સુરક્ષા માટે ગોઠવાયેલા ગાર્ડ્સની  ”ચેઇંજી ઓફ ગાર્ડસ” સેરેમની પણ એટલીજ શાહી હોય છે.પેલેસની બહાર આગલી સાંજે ઉભેલા સ્સ્વ જ જાણે પૂતળા હોય તેવા સ્થિર ગાર્ડ્સ સવારે જીવંત છે તે તો તેમની પરેડ જોઇએ ત્યારે જ ખ્યાલ આવે.એક સરખા જાણે ચાવી દીધેલા પૂતળા જેવા લાગતા ગાર્ડસ  જે અદાથી-જ્ર ઠાઠથી-જે શાન્થી આ વીધી સંપન્ન કરે છે તે ન જોઇએ તો જાણે લંડનની મુલાકાતમાં કશુંક ચૂક્યા હોય તેવું થાય.

બકિંગહામ થી ચાલીને જઇ શકાય તેવા પાસે પાસે અને સ્થળ છે.

ટ્રફાકગર સ્કવેર-ફિલ્મોમાં ધણીવાર જોયેલા આ પબ્લીક પ્લેસ પર મુલાકાતીઓ અચૂક જાય છે. ૧૮૪૫ માં બંધાયેલો આ સ્કેવર ત્રણ બાજુએ જાહેર રસ્તા અને ચોથી તરફ ‘નેશનલ ગેલેરી’ વચ્ચે આવેલા છે.સ્કેવરની વચ્ચે ‘નેલસન્સ કોલમ’ જે ચારે બાજુ સિંહના સ્ટેચ્યુથીરક્ષાયેલો છે.આ ટ્રફાલગર સ્કેવરની સૌ્થી વધુ મઝા તો એ છે કે અહીં   લગભગ કોઇ રીતે ઉજવણી ચાલતી હોય છે.ક્યારેક ઇઝરાયેલની આઝાદીના ૬૦ વર્ષ થયા હોય તેની ઉજવણી હોય તો ક્યારેક કોઇ બેન્ડ અહીં પરર્ફોમ કરતું હોય.અત્યંત જીવંત લાગતો આ સ્કેવર લોકો જેટ્લો જ કબૂતરો માટે પણ માનીતો છે. અસંખ્ય કબૂતરો અહીં લહેજતથી ટહેલતા હોય છે.જેમ ક્રિસમસ પાસે આવતી જાય ત્યારે તો અહીં અદૄભૂત રોશની થતી હોય છે.

ટ્રફાકગર સ્કવેર થી આગળ વધો તો આવે ૧૦ ડાઉનીંગ સ્ટ્રીટ.યુ.કે ના પ્રાઇમ મિનિસ્ટરના રહેઠાણ અને ઓફિસ એમ બંનેનો સમાવેશ કરતી આ સ્ટ્રીટને બહારથી જ લટકતી સલામ કરવી પડે. હા! પેલા બકિંગહામ પેલેસની બહાર ઉભેલા ગાર્ડસની સાથે ઉભા રહીને અહીં તમે ફોટો ચોક્ક્સ પડાવી શકો.

ત્યાંથી આગળ વધી અમારી સવારી વેસ્ટમિન્સ્ટર એબી અને બીગબેન તરફ. એવી નામ સાંભવતા ડાયેના સ્પેનસરનીયાદ આવી જાય.થેમ્સ નદીના ઉત્તર કિનારા તરફ આવેલા આ વેસ્ટમિન્સ્ટર એબી પણ એટલીજ ખ્યાતનામ અને મુલાકાતી માટેનું આકર્ષણ છે.રાજા-રાણી રાજ્ય કક્ષાના અધિકારીઓ,સૈનિકો,કવિઓ,પાદરીઓ, આ તમામની તે કાળને અનુરુપ સજાવટ ધરાવતું બ્રિટિશ ઐતિહાસિક મહત્વ ધરાવતા વેસ્ટમિન્સ્ટર એબીની લગભગ વર્ષે લાખોની સંખ્યામાં લોકો મુલાકાત લઇ ચૂક્યા છે.૭૦૦ વર્ષ જુની આ ઇમારત મુલાકાતીઓ માટે રવિવાર, જાહેર રજાઓ,ઇસ્ટર અને ક્રીસમસ સિવાય હંમેશા ખુલ્લી હોય છે.

બીગ બેન-આ નામ તો કોના માટે અજાણ્યું છે? વેસ્ટ મિન્સ્ટર પેલેસ ના ઉત્તર છેડા પર આવેલા આ ક્લોક ટાવરનું હુલામણું નામ છે બીગ બેન. દુનિયાનું ત્રીજા નંબરે આવતા આ ઉચાં ટાવરે૨૦૦૯ મે માં ૧૫૦ વર્ષની વાર્ષિક ઉઅજવણી કરી.ટાવરની ચારે દિશામાં જડેલી આ ધડિયાર નો કલાક દર્શાવતો કાંટો ૨.૭ મીટર(૯ ફૂટ) લાંબો છે.જ્યારે મિનિટ દર્શાવતો કાંટો ૨.૭ મીટર (૧૪ ફૂટ) લાંબો છે.

બકિંગહામ પેલેસ કે વેસ્ટમિન્સ્ટર પેલેસ, બીગ બેન પ્રાચીન સ્થાપત્ય છે જ્યારે આધુનિક વર્તમાન સમયની એટલીજ લોકપ્રિય રચના એટલે ”લંડન આઇ”.જમીનથી ઉચકાઇને ૧૩૫ મીટર (૪૪૩ ફીટ) ઉંચાઇએ જતા આ સૌથી મોટા ફેરીઝ વ્હીલને ”મિલેનીયમ વ્હીલ” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.થેમ્સ નદીના કિનારે ઉભેલા આ ”લંડન આઇ” તરીકે ઓળખાતા આ વ્હીલમાં જ્યારે સૌથી ટોચ તરફ જઇને પાછા વર્તુળ પુરુ કરીને આવીએ ત્યાં સુધીમાં તો થેમ્સથી માંડીને નજર પહોંચે ત્યાં સુધી લંડનને આંખ ભરીને જોઇ-માણી શકાય છે.૧૯૯૯ માં ૩૧ ડિસેમ્બરના રોજ તે સમયના પ્રાયમિનિસ્ટર ટોની બ્લેર દ્વારા તેનું ઉદૄધાટન તો થયું પરંતુ કેટલાક ટેકનીકલ પ્રોબ્લેમને લઇને ૨૦૦૦ માર્ચમાંલોકો માટે ખુલ્લુ મુકાયું ત્યાર્થી આજ સુધીમાં કહેવાય છે વર્ષે ૩ મિલિયનથી વધુ લોકોએ તેની મુલાકત લીધી છે.

જમીન થી આસમાન તરફનો નજારો માણી અમે થેમ્સ પર ચાલતી સીટી ક્રુઝ લીધી.વેસ્ટમિન્સ્ટર પુલ,લંડન આઇ.ટાવર બ્રીજ,ગ્રીનવીચ પુલથી ૨૫ ડિસેમ્બર (ક્રીસમસના દિવસ્ર)સિવાય દરરોજ ઉપડતી આ ક્રુઝમાં થેમ્સની બંને તરફના કર્મશિયલ બિલ્ડીગો,લંડન બ્રિજ,ટાવર બ્રિજ,અને ટાવર હીલ ને મન ભરીને જોઇ શકાય છે. આ સીટી ક્રુઝમાં બે મહત્વના બ્રીજ લંડન બ્રીજ અને ટાવર બ્રીજ વિશે કેટલીક ગેરસમજ દૂર થઇ.સાવ નાના હતા ત્યારથી સાંભળતા આવ્યા હતા કે”લંડન બ્રિજ ઇઝ ફોલીંગ ડાઉન,ફોલીંગ ડાઉન-માય ફેર લેડી”- એટ્લે મનમાં જે કલ્પના હતી તે સાકાર થતી જોવા મળશે એવી અપેક્ષા એક તો ખોટી પડી કારણકે નદીના ટ્રાફીક માટે ખુલતો અને બંધ થતો બ્રિજ એઅટલે આ લંડન બ્રીજ નહીં પરંતુ ટાવર બ્રીજ ,૨૬૨ મીટર (૮૬૦ ફીટ) લાંબો ૩૨ મીટર (૧૦૭ ફીટ) પહોળો લંડન બ્રીજ એ થેમ્સ નદિ પરનો સૌથી  જુનો અને પ્રથમ બ્રીજ છે.જાણકારી મુજબ લગભગ ૨૦૦૦ વર્ષ જુનો રોમનોએ બાંધેલો આ લાકડાનો પુલ હતો.લગભગ ૧૮મી સદીના અંતે આ જુના દેખતા પુલને સ્થાને નવા લંડન બ્રીજની રચના કરવામાં આવી.

જ્યારે ટાવર ઓફ લંડનની નજીકના ટાવર બ્રીજની રચના૧૮૮૬ માં શરુ થઇ.૩૦ જુન ૧૮૯૦ માં  ખુલ્લા મુકાયેલા આ બ્રીજના કન્સ્ટ્ર્કસનમાં ૭૦,૦૦૦ ટન જેટલા સામાનનો ઉપયોગ થયો હતો.બાંધકામની ટોટલ કિંમત આશરે ૧,૮૪,૦૦૦ પાઉન્ડ તે સમયે થઇ હતી. (૧ પાઉન્ડ એટલે હાલ ના ૮૦ રુપિયા)ટાવર બ્રીજ ને રીવર ટ્રાફિક માટે ખોલ-બંધ કરવા માટે ૨૦૦૦ ની સાલમાં કોમ્પયુટર સિસ્ટમ મુકવામાં આવી.

થેમ્સ નદી પરની ક્રુઝની મઝા માણીને બહાર આવીએ તો ત્યાં ટાવર બ્રીજને જોડતા બે ટાવર ના નામથી ”ટાવર બ્રીજ એકઝીબીશન” પણ એટલુંજ રસપ્રદ છે. ફિલ્મ ,ફોટા દ્વારા ટાવર બ્રીજ કેમ,ક્યારે અને કેવી રીતે બંધાયો તેની સમજ ઉપરાંત બીજા આકર્ષણો છે જેમાં સૌથી વધુ સુરક્ષિત રીતે આપણો કોહીનુર હીરો પણ મુખ્ય આકર્ષણ છે.

સમય આગળ વધતો હતો.સાંજનો સમય રાત તરફ આગળ વધતો હતો તેમ તેમ લંડન વધુ ને વધુ આકર્ષણ લાગતું હતું.આ આકર્ષણને માણવાનો લોભ કેમ કરીને જાય? ટાવર બ્રીજની લંડન બ્રીજને જોડતા સાઉડ પરના વોક વે પર લટાર મારી એ વોક વે ની આજુ બાજુ ના કોમર્શિયલ બિલ્ડીંગ બંને બ્રીજ પરની રોશની થી રોશન એ નયન રમ્ય નજરાનાને માણતાં અમે ત્યાં થોડીવાર બેસી રહ્યા.

કહે છે ડીસેમ્બરમાં  જેમ ક્રીસમસ પાસે આવતી જાય તેમ તેમ તમામ બિલ્ડીંગો, કેટલીક પબ્લીક પ્લેસ વધુ ને વધુ રોશનિથી ઝળહળે છે. થેમ્સ નદીના પટ પર,થેમ્સની ક્રુઝ પરથી ૩૧ ડીસેમ્બ્રે આતશબાજી થાય છે. આ તો હજી અમારી માત્ર પ્રથમ દિવસની જ સફર હતી.

* યુ.કે પ્રવાસ માટે યોગ્ય સમય -જુન-જુલાઇ.

*યુ.કે હવામાન -અનપ્રિડીકટેબલ.હંમેશા સાથે છત્રી અથવા રેઇનકોટ રાખવા અત્યંત જરુરી.

*રહેવા માટે – ટ્રાવેલ લોજ અથવા બેડ એન્ડ બ્રેકફાસ્ટ તરીકે ઓળખાતા રહેવાસ.

*અત્યંત જરુરી – યુ.કે માં ખાવા-પીવાનુ અત્યંત મોંધુ ઉપરાંત આપણી પસંદનું મળવું મુશ્કેલ હોવાથિ સાથે નાસ્તા તેમજ ખાધ્ય સામગ્રી અને ફરતી વખતે પાણીની બોટલ /વોટરબેગ વગેરે.

*કેવી રીતે ફરશો? – લંડનમાં ફરવા ટ્રેન,ટ્યુબ,બસની અતિ ઝડપી સુવિધા ઉપલબ્ધ છે.સેન્ટ્રલ લંડનમાં એક જગ્યાએથી બીજે ચાલીને જઇ શકાય.અનુકૂળ હોય તો લંડનની સીટી ટુર (બસ) પણ લઇ શકાય.

*યુ.કે કરન્સી – ૧ પાઉન્ડ બરાબર આજના આશરે રુપિયા ૭૫ થી ૮૦.

*વિઝા કેવી રીતે લેશો? – યુ.કે માટેના વિઝા સેન્ટ્રર અમદાવાદ સહિત ભારતમાં ૧૦ છે.વીઝા ફી આશરે રુપિયા-૫૭૦૦ છે.સંપૂણ માહિતી માટે-

http://www.vfs-uk-in.com/

આલેખન-રાજુલ શાહ. સંકલનકાર –બેલા ઠાકર.

ફોટો સૌજન્ય- ૠષદ શાહ.

“આ લેખ/રિવ્યુ દિવ્યભાસ્કર ની પૂર્તિ દિવ્યભાસ્કર  Sunday-”યાત્રા/હેરિટેજ” માટે લખ્યો અને ૨૦/૧૨/૨૦૦૯ ના પ્રગટ થયો.” (ક્રમશઃ)